was read the article
array:25 [ "pii" => "S0300289621001617" "issn" => "03002896" "doi" => "10.1016/j.arbres.2021.05.006" "estado" => "S300" "fechaPublicacion" => "2022-01-01" "aid" => "2840" "copyright" => "SEPAR" "copyrightAnyo" => "2021" "documento" => "simple-article" "crossmark" => 1 "subdocumento" => "edi" "cita" => "Arch Bronconeumol. 2022;58:3-4" "abierto" => array:3 [ "ES" => true "ES2" => true "LATM" => true ] "gratuito" => true "lecturas" => array:1 [ "total" => 0 ] "Traduccion" => array:1 [ "en" => array:18 [ "pii" => "S1579212921003931" "issn" => "15792129" "doi" => "10.1016/j.arbr.2021.05.030" "estado" => "S200" "fechaPublicacion" => "2021-11-09" "aid" => "2840" "copyright" => "SEPAR" "documento" => "simple-article" "crossmark" => 0 "subdocumento" => "dup" "abierto" => array:3 [ "ES" => false "ES2" => false "LATM" => false ] "gratuito" => false "lecturas" => array:1 [ "total" => 0 ] "en" => array:8 [ "idiomaDefecto" => true "titulo" => "WITHDRAWN: Guidelines, recommendations and consensus on obstructive sleep apnea" "tienePdf" => "en" "tieneTextoCompleto" => 0 "tieneResumen" => "en" "contieneResumen" => array:1 [ "en" => true ] "contienePdf" => array:1 [ "en" => true ] "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "autoresLista" => "José M. Marin, Santiago J. Carrizo" "autores" => array:2 [ 0 => array:2 [ "nombre" => "José M." "apellidos" => "Marin" ] 1 => array:2 [ "nombre" => "Santiago J." "apellidos" => "Carrizo" ] ] ] ] ] "idiomaDefecto" => "en" "Traduccion" => array:1 [ "es" => array:9 [ "pii" => "S0300289621001617" "doi" => "10.1016/j.arbres.2021.05.006" "estado" => "S300" "subdocumento" => "" "abierto" => array:3 [ "ES" => true "ES2" => true "LATM" => true ] "gratuito" => true "lecturas" => array:1 [ "total" => 0 ] "idiomaDefecto" => "es" "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0300289621001617?idApp=UINPBA00003Z" ] ] "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S1579212921003931?idApp=UINPBA00003Z" "url" => "/15792129/unassign/S1579212921003931/v4_202312271829/en/main.assets" ] ] "itemSiguiente" => array:18 [ "pii" => "S0300289621004038" "issn" => "03002896" "doi" => "10.1016/j.arbres.2021.05.030" "estado" => "S300" "fechaPublicacion" => "2022-01-01" "aid" => "2963" "copyright" => "SEPAR" "documento" => "simple-article" "crossmark" => 1 "subdocumento" => "edi" "cita" => "Arch Bronconeumol. 2022;58:T3-T4" "abierto" => array:3 [ "ES" => true "ES2" => true "LATM" => true ] "gratuito" => true "lecturas" => array:1 [ "total" => 0 ] "en" => array:10 [ "idiomaDefecto" => true "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Editorial</span>" "titulo" => " Guidelines, recommendations and consensus on obstructive sleep apnea" "tienePdf" => "en" "tieneTextoCompleto" => "en" "paginas" => array:1 [ 0 => array:2 [ "paginaInicial" => "T3" "paginaFinal" => "T4" ] ] "titulosAlternativos" => array:1 [ "es" => array:1 [ "titulo" => "Guías, recomendaciones y consensos en apnea obstructiva del sueño" ] ] "contieneTextoCompleto" => array:1 [ "en" => true ] "contienePdf" => array:1 [ "en" => true ] "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "autoresLista" => "José M. Marin, Santiago J. Carrizo" "autores" => array:2 [ 0 => array:2 [ "nombre" => "José M." "apellidos" => "Marin" ] 1 => array:2 [ "nombre" => "Santiago J." "apellidos" => "Carrizo" ] ] ] ] ] "idiomaDefecto" => "en" "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0300289621004038?idApp=UINPBA00003Z" "url" => "/03002896/0000005800000001/v1_202201130549/S0300289621004038/v1_202201130549/en/main.assets" ] "itemAnterior" => array:18 [ "pii" => "S0300289621004026" "issn" => "03002896" "doi" => "10.1016/j.arbres.2021.04.030" "estado" => "S300" "fechaPublicacion" => "2022-01-01" "aid" => "2962" "copyright" => "SEPAR" "documento" => "simple-article" "crossmark" => 1 "subdocumento" => "edi" "cita" => "Arch Bronconeumol. 2022;58:T1-T2" "abierto" => array:3 [ "ES" => true "ES2" => true "LATM" => true ] "gratuito" => true "lecturas" => array:1 [ "total" => 0 ] "en" => array:10 [ "idiomaDefecto" => true "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Editorial</span>" "titulo" => " GesEPOC 2021 and GOLD 2021. Closer together or further apart?" "tienePdf" => "en" "tieneTextoCompleto" => "en" "paginas" => array:1 [ 0 => array:2 [ "paginaInicial" => "T1" "paginaFinal" => "T2" ] ] "titulosAlternativos" => array:1 [ "es" => array:1 [ "titulo" => "GesEPOC 2021 y GOLD 2021. ¿Más cerca o más lejos?" ] ] "contieneTextoCompleto" => array:1 [ "en" => true ] "contienePdf" => array:1 [ "en" => true ] "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "autoresLista" => "Marc Miravitlles" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "nombre" => "Marc" "apellidos" => "Miravitlles" ] ] ] ] ] "idiomaDefecto" => "en" "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0300289621004026?idApp=UINPBA00003Z" "url" => "/03002896/0000005800000001/v1_202201130549/S0300289621004026/v1_202201130549/en/main.assets" ] "asociados" => array:2 [ 0 => array:20 [ "pii" => "S0300289621001150" "issn" => "03002896" "doi" => "10.1016/j.arbres.2021.03.017" "estado" => "S300" "fechaPublicacion" => "2022-01-01" "aid" => "2801" "copyright" => "The Authors" "documento" => "article" "crossmark" => 1 "licencia" => "http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/" "subdocumento" => "pgl" "cita" => "Arch Bronconeumol. 2022;58:52-68" "abierto" => array:3 [ "ES" => true "ES2" => true "LATM" => true ] "gratuito" => true "lecturas" => array:1 [ "total" => 0 ] "es" => array:13 [ "idiomaDefecto" => true "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">SEPAR habla</span>" "titulo" => "Documento internacional de consenso sobre apnea obstructiva del sueño" "tienePdf" => "es" "tieneTextoCompleto" => "es" "tieneResumen" => array:2 [ 0 => "es" 1 => "en" ] "paginas" => array:1 [ 0 => array:2 [ "paginaInicial" => "52" "paginaFinal" => "68" ] ] "titulosAlternativos" => array:1 [ "en" => array:1 [ "titulo" => "International Consensus Document on Obstructive Sleep Apnea" ] ] "contieneResumen" => array:2 [ "es" => true "en" => true ] "contieneTextoCompleto" => array:1 [ "es" => true ] "contienePdf" => array:1 [ "es" => true ] "resumenGrafico" => array:2 [ "original" => 0 "multimedia" => array:7 [ "identificador" => "fig0040" "etiqueta" => "Figura 8" "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "figura" => array:1 [ 0 => array:4 [ "imagen" => "gr8.jpeg" "Alto" => 3473 "Ancho" => 2925 "Tamanyo" => 732599 ] ] "descripcion" => array:1 [ "es" => "<p id="spar0070" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Algoritmo terapéutico propuesto para la apnea obstructiva del sueño (AOS). Una descripción más detallada de la evidencia científica que lo soporta se puede encontrar en el material <span class="elsevierStyleItalic">online</span>. CPAP: presión positiva continua en las vías respiratorias; DAM: dispositivos de avance mandibular; IAH: índice de apnea-hipopnea; IMC: índice de masa corporal; ORL: otorrinolaringología.</p>" ] ] ] "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "autoresLista" => "Olga Mediano, Nicolás González Mangado, Josep M. Montserrat, M. Luz Alonso-Álvarez, Isaac Almendros, Alberto Alonso-Fernández, Ferran Barbé, Eduardo Borsini, Candelaria Caballero-Eraso, Irene Cano-Pumarega, Felix de Carlos Villafranca, Carmen Carmona-Bernal, Jose Luis Carrillo Alduenda, Eusebi Chiner, José Aurelio Cordero Guevara, Luis de Manuel, Joaquín Durán-Cantolla, Ramón Farré, Carlos Franceschini, Carles Gaig, Pedro Garcia Ramos, Francisco García-Río, Onintza Garmendia, Teresa Gómez García, Silvia González Pondal, M. Blanca Hoyo Rodrigo, Albert Lecube, Juan Antonio Madrid, Lourdes Maniegas Lozano, José Luis Martínez Carrasco, Juan Fernando Masa, María José Masdeu Margalef, Mercè Mayos Pérez, Enrique Mirabet Lis, Carmen Monasterio, Nieves Navarro Soriano, Erika Olea de la Fuente, Guillermo Plaza, Francisco Javier Puertas Cuesta, Claudio Rabec, Pilar Resano, David Rigau, Alejandra Roncero, Concepción Ruiz, Neus Salord, Adriana Saltijeral, Gabriel Sampol Rubio, M. Ángeles Sánchez Quiroga, Óscar Sans Capdevila, Carlos Teixeira, Francisco Tinahones Madueño, Sônia Maria Togeiro, María Fernanda Troncoso Acevedo, Leslie Katherine Vargas Ramírez, Joao Winck, Nerea Zabala Urionaguena, Carlos Egea" "autores" => array:58 [ 0 => array:2 [ "nombre" => "Olga" "apellidos" => "Mediano" ] 1 => array:2 [ "nombre" => "Nicolás" "apellidos" => "González Mangado" ] 2 => array:2 [ "nombre" => "Josep M." "apellidos" => "Montserrat" ] 3 => array:2 [ "nombre" => "M. Luz" "apellidos" => "Alonso-Álvarez" ] 4 => array:2 [ "nombre" => "Isaac" "apellidos" => "Almendros" ] 5 => array:2 [ "nombre" => "Alberto" "apellidos" => "Alonso-Fernández" ] 6 => array:2 [ "nombre" => "Ferran" "apellidos" => "Barbé" ] 7 => array:2 [ "nombre" => "Eduardo" "apellidos" => "Borsini" ] 8 => array:2 [ "nombre" => "Candelaria" "apellidos" => "Caballero-Eraso" ] 9 => array:2 [ "nombre" => "Irene" "apellidos" => "Cano-Pumarega" ] 10 => array:2 [ "nombre" => "Felix" "apellidos" => "de Carlos Villafranca" ] 11 => array:2 [ "nombre" => "Carmen" "apellidos" => "Carmona-Bernal" ] 12 => array:2 [ "nombre" => "Jose Luis" "apellidos" => "Carrillo Alduenda" ] 13 => array:2 [ "nombre" => "Eusebi" "apellidos" => "Chiner" ] 14 => array:2 [ "nombre" => "José Aurelio" "apellidos" => "Cordero Guevara" ] 15 => array:2 [ "nombre" => "Luis" "apellidos" => "de Manuel" ] 16 => array:2 [ "nombre" => "Joaquín" "apellidos" => "Durán-Cantolla" ] 17 => array:2 [ "nombre" => "Ramón" "apellidos" => "Farré" ] 18 => array:2 [ "nombre" => "Carlos" "apellidos" => "Franceschini" ] 19 => array:2 [ "nombre" => "Carles" "apellidos" => "Gaig" ] 20 => array:2 [ "nombre" => "Pedro" "apellidos" => "Garcia Ramos" ] 21 => array:2 [ "nombre" => "Francisco" "apellidos" => "García-Río" ] 22 => array:2 [ "nombre" => "Onintza" "apellidos" => "Garmendia" ] 23 => array:2 [ "nombre" => "Teresa" "apellidos" => "Gómez García" ] 24 => array:2 [ "nombre" => "Silvia" "apellidos" => "González Pondal" ] 25 => array:2 [ "nombre" => "M. Blanca" "apellidos" => "Hoyo Rodrigo" ] 26 => array:2 [ "nombre" => "Albert" "apellidos" => "Lecube" ] 27 => array:2 [ "nombre" => "Juan Antonio" "apellidos" => "Madrid" ] 28 => array:2 [ "nombre" => "Lourdes" "apellidos" => "Maniegas Lozano" ] 29 => array:2 [ "nombre" => "José Luis" "apellidos" => "Martínez Carrasco" ] 30 => array:2 [ "nombre" => "Juan Fernando" "apellidos" => "Masa" ] 31 => array:2 [ "nombre" => "María José" "apellidos" => "Masdeu Margalef" ] 32 => array:2 [ "nombre" => "Mercè" "apellidos" => "Mayos Pérez" ] 33 => array:2 [ "nombre" => "Enrique" "apellidos" => "Mirabet Lis" ] 34 => array:2 [ "nombre" => "Carmen" "apellidos" => "Monasterio" ] 35 => array:2 [ "nombre" => "Nieves" "apellidos" => "Navarro Soriano" ] 36 => array:2 [ "nombre" => "Erika" "apellidos" => "Olea de la Fuente" ] 37 => array:2 [ "nombre" => "Guillermo" "apellidos" => "Plaza" ] 38 => array:2 [ "nombre" => "Francisco Javier" "apellidos" => "Puertas Cuesta" ] 39 => array:2 [ "nombre" => "Claudio" "apellidos" => "Rabec" ] 40 => array:2 [ "nombre" => "Pilar" "apellidos" => "Resano" ] 41 => array:2 [ "nombre" => "David" "apellidos" => "Rigau" ] 42 => array:2 [ "nombre" => "Alejandra" "apellidos" => "Roncero" ] 43 => array:2 [ "nombre" => "Concepción" "apellidos" => "Ruiz" ] 44 => array:2 [ "nombre" => "Neus" "apellidos" => "Salord" ] 45 => array:2 [ "nombre" => "Adriana" "apellidos" => "Saltijeral" ] 46 => array:2 [ "nombre" => "Gabriel" "apellidos" => "Sampol Rubio" ] 47 => array:2 [ "nombre" => "M. Ángeles" "apellidos" => "Sánchez Quiroga" ] 48 => array:2 [ "nombre" => "Óscar" "apellidos" => "Sans Capdevila" ] 49 => array:2 [ "nombre" => "Carlos" "apellidos" => "Teixeira" ] 50 => array:2 [ "nombre" => "Francisco" "apellidos" => "Tinahones Madueño" ] 51 => array:2 [ "nombre" => "Sônia" "apellidos" => "Maria Togeiro" ] 52 => array:2 [ "nombre" => "María Fernanda" "apellidos" => "Troncoso Acevedo" ] 53 => array:2 [ "nombre" => "Leslie Katherine" "apellidos" => "Vargas Ramírez" ] 54 => array:2 [ "nombre" => "Joao" "apellidos" => "Winck" ] 55 => array:2 [ "nombre" => "Nerea" "apellidos" => "Zabala Urionaguena" ] 56 => array:2 [ "nombre" => "Carlos" "apellidos" => "Egea" ] 57 => array:1 [ "colaborador" => "el Spanish Sleep Network" ] ] ] ] ] "idiomaDefecto" => "es" "Traduccion" => array:1 [ "en" => array:9 [ "pii" => "S1579212921003499" "doi" => "10.1016/j.arbr.2021.03.018" "estado" => "S200" "subdocumento" => "" "abierto" => array:3 [ "ES" => false "ES2" => false "LATM" => false ] "gratuito" => false "lecturas" => array:1 [ "total" => 0 ] "idiomaDefecto" => "en" "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S1579212921003499?idApp=UINPBA00003Z" ] ] "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0300289621001150?idApp=UINPBA00003Z" "url" => "/03002896/0000005800000001/v1_202201130549/S0300289621001150/v1_202201130549/es/main.assets" ] 1 => array:18 [ "pii" => "S0300289621004038" "issn" => "03002896" "doi" => "10.1016/j.arbres.2021.05.030" "estado" => "S300" "fechaPublicacion" => "2022-01-01" "aid" => "2963" "copyright" => "SEPAR" "documento" => "simple-article" "crossmark" => 1 "subdocumento" => "edi" "cita" => "Arch Bronconeumol. 2022;58:T3-T4" "abierto" => array:3 [ "ES" => true "ES2" => true "LATM" => true ] "gratuito" => true "lecturas" => array:1 [ "total" => 0 ] "en" => array:10 [ "idiomaDefecto" => true "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Editorial</span>" "titulo" => " Guidelines, recommendations and consensus on obstructive sleep apnea" "tienePdf" => "en" "tieneTextoCompleto" => "en" "paginas" => array:1 [ 0 => array:2 [ "paginaInicial" => "T3" "paginaFinal" => "T4" ] ] "titulosAlternativos" => array:1 [ "es" => array:1 [ "titulo" => "Guías, recomendaciones y consensos en apnea obstructiva del sueño" ] ] "contieneTextoCompleto" => array:1 [ "en" => true ] "contienePdf" => array:1 [ "en" => true ] "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "autoresLista" => "José M. Marin, Santiago J. Carrizo" "autores" => array:2 [ 0 => array:2 [ "nombre" => "José M." "apellidos" => "Marin" ] 1 => array:2 [ "nombre" => "Santiago J." "apellidos" => "Carrizo" ] ] ] ] ] "idiomaDefecto" => "en" "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0300289621004038?idApp=UINPBA00003Z" "url" => "/03002896/0000005800000001/v1_202201130549/S0300289621004038/v1_202201130549/en/main.assets" ] ] "es" => array:11 [ "idiomaDefecto" => true "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Editorial</span>" "titulo" => "Guías, recomendaciones y consensos en apnea obstructiva del sueño" "tieneTextoCompleto" => true "paginas" => array:1 [ 0 => array:2 [ "paginaInicial" => "3" "paginaFinal" => "4" ] ] "autores" => array:1 [ 0 => array:4 [ "autoresLista" => "José M. Marin, Santiago J. Carrizo" "autores" => array:2 [ 0 => array:4 [ "nombre" => "José M." "apellidos" => "Marin" "email" => array:1 [ 0 => "jmmarint@unizar.es" ] "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">*</span>" "identificador" => "cor0005" ] ] ] 1 => array:2 [ "nombre" => "Santiago J." "apellidos" => "Carrizo" ] ] "afiliaciones" => array:1 [ 0 => array:2 [ "entidad" => "Hospital Universitario Miguel Servet, Zaragoza, España" "identificador" => "aff0005" ] ] "correspondencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "identificador" => "cor0005" "etiqueta" => "⁎" "correspondencia" => "Autor para correspondencia." ] ] ] ] "titulosAlternativos" => array:1 [ "en" => array:1 [ "titulo" => "Guidelines, Recommendations and Consensus on Obstructive Sleep Apnea" ] ] "textoCompleto" => "<span class="elsevierStyleSections"><p id="par0005" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Enseñamos en las facultades de medicina que el manejo óptimo de la salud individual y comunitaria debe implementarse utilizando simultáneamente 2<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>instrumentos: las guías de práctica clínica basadas en la evidencia («generalización») y la medicina personalizada («precisión»). El primer instrumento está disponible para la gran mayoría de las enfermedades en forma de «guías», «recomendaciones» o «consensos» (GRC) nacionales o internacionales. El segundo instrumento hace referencia a la habilidad de identificar a un individuo o subgrupos de individuos que difieren de la respuesta «general» de la mayoría a la presentación de una enfermedad o a un tratamiento específico. Se podría decir, simplificando la analogía, que las GRC responden bien a las necesidades del conjunto de individuos y especialmente de los sistemas sanitarios socializados, mientras que la medicina de precisión está más centrada en las necesidades individuales del paciente.</p><p id="par0010" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Buenas GRC son aquellas que demuestran <span class="elsevierStyleItalic">a posteriori</span> ser ampliamente seguidas en la practica clínica. En nuestra opinión, deben tener 3<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>características: a) ser cortas, claras y ofrecer un par de algoritmos de diagnóstico y tratamiento; b) ser aplicables tanto por generalistas como especialistas y c) ser actualizadas con la periodicidad que marquen los avances diagnósticos y terapéuticos. En todo caso, ni la GRC más perfecta cubrirá las necesidades individuales. Es entonces cuando el médico tendrá que ejercer más que nunca como tal: «hay enfermos y no enfermedades».</p><p id="par0015" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En la especialidad de neumología tenemos 2<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>ejemplos de buenas GRC: GINA y GOLD<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0045"><span class="elsevierStyleSup">1,2</span></a>. Estas GRC tiene éxito porque, además de cumplir las 3 características anteriores, a lo largo de actualizaciones sucesivas, mantienen un cuerpo de doctrina sobre la naturaleza de las entidades e incorporan la nueva evidencia «traduciéndola» e incorporándola en los algoritmos con los que el clínico se va familiarizando versión tras versión. Esta estrategia, que parece lógica y operativa, no se ha seguido en las diferentes GRC sobre apnea obstructiva de sueño (AOS). En este campo no hay un grupo de expertos internacional ampliamente representativo que haya elaborado GRC sobre dicha enfermedad.</p><p id="par0020" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En este número de <span class="elsevierStyleSmallCaps">Archivos de Bronconeumología</span> se publica una nueva GRC sobre AOS<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0055"><span class="elsevierStyleSup">3</span></a>. Esta GRC viene a seguir la tradición en España de elaborar sucesivas GRC promovidas principalmente por SEPAR y publicadas por ARCHIVOS DE BRONCONEUMOLOGÍA<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0060"><span class="elsevierStyleSup">4-8</span></a>. En esta ocasión, el documento representa el consenso de los mejores expertos en AOS de nuestro país y de algunos latinoamericanos. Hay que aplaudir y agradecer a los autores su esfuerzo para dotar a la comunidad médica de un instrumento para la toma de decisiones en medicina primaria y en especializada. El artículo se acompaña de numerosos documentos que de forma exhaustiva actualizan el conocimiento actual sobre AOS y que conforman un auténtico libro de texto sobre la materia.</p><p id="par0025" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Todas las GRC elaboradas hasta la fecha en nuestro país han sido documentos que han contribuido al conocimiento de la AOS y a un manejo ordenado del paciente. Sin embargo, no acaban de cumplir con las 3 características arriba mencionadas. Todas ellas muestran varias limitaciones para la permanencia y, simultáneamente, para la actualización de una buena guía sobre AOS. 1) Es escasa la evidencia clínica que se ha generado en las últimas décadas. Tras la generalización del uso de la presión positiva continua de las vías aéreas (CPAP) en los años 80 y del empleo creciente de la poligrafía a domicilio desde los 90 del siglo pasado, en realiadad no han aparecido grandes novedades diagnósticas o terapéuticas que puedan aplicarse a la generalidad de los pacientes con AOS. 2) Una nomenclatura cambiante de la propia entidad produce confusión: «apnea del sueño», «apnea obstructiva del sueño», «síndrome de apnea del sueño», «síndrome de apnea obstructiva del sueño», «síndrome de apnea-hipopnea obstructiva del sueño», etc. 3) No se dispone de una estratificación clara de la gravedad con base en una variable (por ejemplo, nivel de presión arterial pulmonar media en hipertensión pulmonar) o a 2<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>variables (por ejemplo, disnea y exacerbaciones en enfermedad pulmonar obstructiva crónica). Esto impide establecer un claro algoritmo terapéutico. Específicamente, en esta última GRC, se establecen algoritmos diagnósticos diferentes cuando el paciente es manejado por el generalista o por el especialista, con cortes de índice de apnea-hipopnea y de somnolencia diurna diferentes. Esto puede crear también alguna confusión.</p><p id="par0030" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En todo caso, el nuevo documento de consenso aborda y aclara aspectos importantes en el manejo de la AOS, tales como las indicaciones de cada instrumento de diagnóstico, el manejo racional de la CPAP y su seguimiento y finalmente, orienta al clínico y al paciente sobre las opciones alternativas a dicha medida. Es deseable que en los próximos años conozcamos el grado de implantación real de esta nueva GRC en los diferentes ámbitos de la práctica clínica.</p></span>" "pdfFichero" => "main.pdf" "tienePdf" => true "bibliografia" => array:2 [ "titulo" => "Bibliografía" "seccion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "identificador" => "bibs0015" "bibliografiaReferencia" => array:8 [ 0 => array:3 [ "identificador" => "bib0045" "etiqueta" => "1" "referencia" => array:1 [ 0 => array:1 [ "referenciaCompleta" => "Global Initiative for Asthma. Global strategy for asthma management and prevention, 2019. [consultado 8 May 2020]. Disponible en: https://ginasthma.org/wp-content/uploads/2019/06/GINA-2019-main-report-June-2019-wms.pdf" ] ] ] 1 => array:3 [ "identificador" => "bib0050" "etiqueta" => "2" "referencia" => array:1 [ 0 => array:1 [ "referenciaCompleta" => "Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease. 2020 Global strategy for prevention, diagnosis and management of COPD GOLD-2020 [consultado 8 May 2020]. Disponible en: https://goldcopd.org/gold-reports/" ] ] ] 2 => array:3 [ "identificador" => "bib0055" "etiqueta" => "3" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Documento internacional de consenso sobre apnea obstructiva del sueño" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "O. Mediano" 1 => "N. González Mangado" 2 => "J.M. Montserrat" 3 => "M.L. Alonso Álvarez" 4 => "I. Almendros" 5 => "A. Alonso Fernández" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "Arch Bronconeumol." "fecha" => "2022" "volumen" => "58" "paginaInicial" => "52" "paginaFinal" => "68" ] ] ] ] ] ] 3 => array:3 [ "identificador" => "bib0060" "etiqueta" => "4" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Normativa sobre diagnóstico y tratamiento del síndrome de apnea obstructiva del sueño (SAOS). Recomendaciones SEPAR número 14" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "J.M. Marín" 1 => "X. Arán" 2 => "F. Barbé" 3 => "O. Biurrum" 4 => "J.A. Fiz" 5 => "A. Jiménez" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Libro" => array:3 [ "fecha" => "1993" "editorial" => "Doyma" "editorialLocalizacion" => "Barcelona" ] ] ] ] ] ] 4 => array:3 [ "identificador" => "bib0065" "etiqueta" => "5" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Síndrome de apneas-hipopneas durante el sueño" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:2 [ 0 => "J. Durán" 1 => "J.F. Masa" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1016/s0300-2896(02)75138-7" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Arch Bronconeumol." "fecha" => "2002" "volumen" => "38" "paginaInicial" => "1" "paginaFinal" => "52" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11809129" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 5 => array:3 [ "identificador" => "bib0070" "etiqueta" => "6" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Documento de consenso nacional sobre el síndrome de apneas-hipopneas del sueño" "autores" => array:1 [ 0 => array:3 [ "colaboracion" => "el Grupo Español de Sueño (GES)" "etal" => false "autores" => array:4 [ 0 => "J. Durán-Cantolla" 1 => "F.J. Puertas-Cuesta" 2 => "G. Pin-Arboledas" 3 => "J. Santa María-Cano" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "Arch Bronconeumol." "fecha" => "2005" "volumen" => "41" "paginaInicial" => "1" "paginaFinal" => "110" ] ] ] ] ] ] 6 => array:3 [ "identificador" => "bib0075" "etiqueta" => "7" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Diagnosis and treatment of sleep apnea-hypopnea syndrome" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:6 [ 0 => "P. Lloberes" 1 => "J. Durán-Cantolla" 2 => "M. Martínez-García" 3 => "J.M. Marín" 4 => "A. Ferrer" 5 => "J. Corral" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "Arch Bronconeumol." "fecha" => "2011" "volumen" => "47" "paginaInicial" => "143" "paginaFinal" => "156" ] ] ] ] ] ] 7 => array:3 [ "identificador" => "bib0080" "etiqueta" => "8" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Documento de consenso del síndrome de apneas-hipopneas durante el sueño en niños" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "M. Luz Alonso-Álvarez" 1 => "T. Canet" 2 => "M. Cubell-Alarco" 3 => "E. Estivill" 4 => "E. Fernández-Julián" 5 => "D. Gozal" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1016/S0300-2896(11)70028-X" "Revista" => array:7 [ "tituloSerie" => "Arch Bronconeumol." "fecha" => "2011" "volumen" => "47" "numero" => "Suppl 5" "paginaInicial" => "2" "paginaFinal" => "18" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21703472" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] "idiomaDefecto" => "es" "url" => "/03002896/0000005800000001/v1_202201130549/S0300289621001617/v1_202201130549/es/main.assets" "Apartado" => array:4 [ "identificador" => "14517" "tipo" => "SECCION" "es" => array:2 [ "titulo" => "Editorials / Editoriales" "idiomaDefecto" => true ] "idiomaDefecto" => "es" ] "PDF" => "https://static.elsevier.es/multimedia/03002896/0000005800000001/v1_202201130549/S0300289621001617/v1_202201130549/es/main.pdf?idApp=UINPBA00003Z&text.app=https://archbronconeumol.org/" "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0300289621001617?idApp=UINPBA00003Z" ]
Year/Month | Html | Total | |
---|---|---|---|
2024 October | 293 | 54 | 347 |
2024 September | 267 | 53 | 320 |
2024 August | 171 | 45 | 216 |
2024 July | 200 | 59 | 259 |
2024 June | 195 | 54 | 249 |
2024 May | 320 | 61 | 381 |
2024 April | 293 | 71 | 364 |
2024 March | 242 | 61 | 303 |
2024 February | 175 | 45 | 220 |
2024 January | 222 | 58 | 280 |
2023 December | 183 | 38 | 221 |
2023 November | 233 | 82 | 315 |
2023 October | 178 | 53 | 231 |
2023 September | 212 | 77 | 289 |
2023 August | 189 | 71 | 260 |
2023 July | 144 | 36 | 180 |
2023 June | 217 | 77 | 294 |
2023 May | 223 | 63 | 286 |
2023 April | 151 | 69 | 220 |
2023 March | 193 | 86 | 279 |
2023 February | 138 | 56 | 194 |
2023 January | 271 | 101 | 372 |
2022 December | 145 | 71 | 216 |
2022 November | 214 | 93 | 307 |
2022 October | 190 | 110 | 300 |
2022 September | 173 | 90 | 263 |
2022 August | 142 | 80 | 222 |
2022 July | 167 | 99 | 266 |
2022 June | 156 | 87 | 243 |
2022 May | 180 | 87 | 267 |
2022 April | 174 | 93 | 267 |
2022 March | 229 | 152 | 381 |
2022 February | 212 | 101 | 313 |
2022 January | 377 | 238 | 615 |