array:23 [
  "pii" => "S0300289609734969"
  "issn" => "03002896"
  "doi" => "10.1016/S0300-2896(09)73496-9"
  "estado" => "S300"
  "fechaPublicacion" => "2009-06-01"
  "aid" => "73496"
  "copyright" => "Sociedad Española de Neumología y Cirugía Torácica"
  "copyrightAnyo" => "2009"
  "documento" => "article"
  "crossmark" => 0
  "subdocumento" => "fla"
  "cita" => "Arch Bronconeumol. 2009;45 Supl 6:6-10"
  "abierto" => array:3 [
    "ES" => true
    "ES2" => true
    "LATM" => true
  ]
  "gratuito" => true
  "lecturas" => array:2 [
    "total" => 10715
    "formatos" => array:3 [
      "EPUB" => 73
      "HTML" => 7633
      "PDF" => 3009
    ]
  ]
  "itemSiguiente" => array:18 [
    "pii" => "S0300289609734970"
    "issn" => "03002896"
    "doi" => "10.1016/S0300-2896(09)73497-0"
    "estado" => "S300"
    "fechaPublicacion" => "2009-06-01"
    "aid" => "73497"
    "copyright" => "Sociedad Española de Neumología y Cirugía Torácica"
    "documento" => "article"
    "crossmark" => 0
    "subdocumento" => "fla"
    "cita" => "Arch Bronconeumol. 2009;45 Supl 6:11-4"
    "abierto" => array:3 [
      "ES" => true
      "ES2" => true
      "LATM" => true
    ]
    "gratuito" => true
    "lecturas" => array:2 [
      "total" => 6317
      "formatos" => array:3 [
        "EPUB" => 90
        "HTML" => 4433
        "PDF" => 1794
      ]
    ]
    "es" => array:10 [
      "idiomaDefecto" => true
      "titulo" => "Factores de riesgo de la hipertensión pulmonar tromboembólica crónica"
      "tienePdf" => "es"
      "tieneTextoCompleto" => 0
      "tieneResumen" => array:2 [
        0 => "es"
        1 => "en"
      ]
      "paginas" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "paginaInicial" => "11"
          "paginaFinal" => "14"
        ]
      ]
      "titulosAlternativos" => array:1 [
        "en" => array:1 [
          "titulo" => "Risk factors in chronic thromboembolic pulmonary hypertension"
        ]
      ]
      "contieneResumen" => array:2 [
        "es" => true
        "en" => true
      ]
      "contienePdf" => array:1 [
        "es" => true
      ]
      "autores" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "autoresLista" => "David Jiménez, Javier Gaudó, Antonio Sueiro"
          "autores" => array:3 [
            0 => array:2 [
              "nombre" => "David"
              "apellidos" => "Jiménez"
            ]
            1 => array:2 [
              "nombre" => "Javier"
              "apellidos" => "Gaudó"
            ]
            2 => array:2 [
              "nombre" => "Antonio"
              "apellidos" => "Sueiro"
            ]
          ]
        ]
      ]
    ]
    "idiomaDefecto" => "es"
    "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0300289609734970?idApp=UINPBA00003Z"
    "url" => "/03002896/00000045000000S6/v1_201305150253/S0300289609734970/v1_201305150253/es/main.assets"
  ]
  "itemAnterior" => array:18 [
    "pii" => "S0300289609734957"
    "issn" => "03002896"
    "doi" => "10.1016/S0300-2896(09)73495-7"
    "estado" => "S300"
    "fechaPublicacion" => "2009-06-01"
    "aid" => "73495"
    "copyright" => "Sociedad Española de Neumología y Cirugía Torácica"
    "documento" => "article"
    "crossmark" => 0
    "subdocumento" => "fla"
    "cita" => "Arch Bronconeumol. 2009;45 Supl 6:2-5"
    "abierto" => array:3 [
      "ES" => true
      "ES2" => true
      "LATM" => true
    ]
    "gratuito" => true
    "lecturas" => array:2 [
      "total" => 5873
      "formatos" => array:3 [
        "EPUB" => 57
        "HTML" => 3839
        "PDF" => 1977
      ]
    ]
    "es" => array:10 [
      "idiomaDefecto" => true
      "titulo" => "Aspectos epidemiológicos de la hipertensión pulmonar tromboembólica crónica"
      "tienePdf" => "es"
      "tieneTextoCompleto" => 0
      "tieneResumen" => array:2 [
        0 => "es"
        1 => "en"
      ]
      "paginas" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "paginaInicial" => "2"
          "paginaFinal" => "5"
        ]
      ]
      "titulosAlternativos" => array:1 [
        "en" => array:1 [
          "titulo" => "Epidemiological aspects in chronic thromboembolic pulmonary hypertension"
        ]
      ]
      "contieneResumen" => array:2 [
        "es" => true
        "en" => true
      ]
      "contienePdf" => array:1 [
        "es" => true
      ]
      "autores" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "autoresLista" => "Aitor Ballaz Quincoces, Mikel Oribe Ibáñez"
          "autores" => array:2 [
            0 => array:2 [
              "nombre" => "Aitor Ballaz"
              "apellidos" => "Quincoces"
            ]
            1 => array:2 [
              "nombre" => "Mikel Oribe"
              "apellidos" => "Ibáñez"
            ]
          ]
        ]
      ]
    ]
    "idiomaDefecto" => "es"
    "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0300289609734957?idApp=UINPBA00003Z"
    "url" => "/03002896/00000045000000S6/v1_201305150253/S0300289609734957/v1_201305150253/es/main.assets"
  ]
  "es" => array:12 [
    "idiomaDefecto" => true
    "titulo" => "Etiopatogenia y fisiopatología de la hipertensión pulmonar tromboembólica crónica"
    "tieneTextoCompleto" => 0
    "paginas" => array:1 [
      0 => array:2 [
        "paginaInicial" => "6"
        "paginaFinal" => "10"
      ]
    ]
    "autores" => array:1 [
      0 => array:4 [
        "autoresLista" => "Remedios Otero Candelera, Teresa Elías Hernández"
        "autores" => array:2 [
          0 => array:4 [
            "nombre" => "Remedios Otero"
            "apellidos" => "Candelera"
            "email" => array:1 [
              0 => "rotero@separ.es"
            ]
            "referencia" => array:1 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">¿</span>"
                "identificador" => "cor1"
              ]
            ]
          ]
          1 => array:2 [
            "nombre" => "Teresa El&#237;as"
            "apellidos" => "Hern&#225;ndez"
          ]
        ]
        "afiliaciones" => array:1 [
          0 => array:1 [
            "entidad" => "Unidad M&#233;dico-Quir&#250;rgica de Enfermedades Respiratorias&#44; Hospital Universitario Virgen de Roc&#237;o&#44; Sevilla&#44; Espa&#241;a"
          ]
        ]
        "correspondencia" => array:1 [
          0 => array:3 [
            "identificador" => "cor1"
            "etiqueta" => "&#8270;"
            "correspondencia" => "Autor para correspondencia&#46;"
          ]
        ]
      ]
    ]
    "titulosAlternativos" => array:1 [
      "en" => array:1 [
        "titulo" => "Etiopathogenesis and physiopathology in chronic thromboembolic pulmonary hypertension"
      ]
    ]
    "pdfFichero" => "main.pdf"
    "tienePdf" => true
    "PalabrasClave" => array:2 [
      "es" => array:1 [
        0 => array:4 [
          "clase" => "keyword"
          "titulo" => "Palabras clave"
          "identificador" => "xpalclavsec154520"
          "palabras" => array:5 [
            0 => "Hipertensi&#243;n pulmonar postromb&#243;tica"
            1 => "Embolia pulmonar cr&#243;nica"
            2 => "Fisiopatolog&#237;a"
            3 => "Enfermedad tromboemb&#243;lica venosa"
            4 => "Etiopathogenesis and physiopathology"
          ]
        ]
      ]
      "en" => array:1 [
        0 => array:4 [
          "clase" => "keyword"
          "titulo" => "Keywords"
          "identificador" => "xpalclavsec154521"
          "palabras" => array:4 [
            0 => "Postthrombotic pulmonary hypertension"
            1 => "Chronic pulmonary embolism"
            2 => "Physiopathology"
            3 => "Venous thromboembolic disease"
          ]
        ]
      ]
    ]
    "tieneResumen" => true
    "resumen" => array:2 [
      "es" => array:2 [
        "titulo" => "Resumen"
        "resumen" => "<p class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">La hipertensi&#243;n pulmonar tromboemb&#243;lica cr&#243;nica se caracteriza por la organizaci&#243;n de material tromb&#243;tico dentro de las arterias pulmonares&#46; La falta de correlaci&#243;n entre la proporci&#243;n de arterias pulmonares obliteradas y las cifras de hipertensi&#243;n pulmonar sugiere que una teor&#237;a exclusivamente mec&#225;nica podr&#237;a ser demasiado simplista&#46; El embolismo pulmonar agudo podr&#237;a ser el evento inicial&#44; pero la progresi&#243;n de la enfermedad resultar&#237;a del remodelado vascular progresivo de los peque&#241;os vasos&#46; Es posible que la trombosis arterial pulmonar no resuelta sea un factor decisivo para que c&#233;lulas endoteliales vasculares inicien su transici&#243;n mesenquimal&#46; Se analizan los aspectos gen&#233;ticos&#44; mecanismos inflamatorios y condicionantes cl&#237;nicos que influyen en el mosaico fisiopatol&#243;gico de esta compleja entidad&#46;</p>"
      ]
      "en" => array:2 [
        "titulo" => "Abstract"
        "resumen" => "<p class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Chronic thromboembolic pulmonary hypertension &#40;CTEPH&#41; is characterized by the organization of thrombotic material within the pulmonary arteries&#46; The lack of correlation between the proportion of obliterated pulmonary arteries and pulmonary hypertension values suggest that an exclusively mechanical theory could be too simplistic&#46; Acute pulmonary embolism could be the initial event&#44; but disease progression probably results from progressive vascular remodelling of the small vessels&#46; Unresolved pulmonary arterial thrombosis may be a decisive factor in initiating endothelial-to-mesenchymal transition&#46; The present article analyzes the genetic features&#44; inflammatory mechanisms and clinical factors influencing the physiopathological mosaic of this complex entity&#46;</p>"
      ]
    ]
    "bibliografia" => array:2 [
      "titulo" => "Bibliograf&#237;a"
      "seccion" => array:1 [
        0 => array:1 [
          "bibliografiaReferencia" => array:65 [
            0 => array:3 [
              "identificador" => "bib1"
              "etiqueta" => "1&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Chronic thromboembolic pulmonary hypertension &#8211; not so rare after all"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:1 [
                            0 => "I&#46;M&#46; Lang"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1056/NEJMp048088"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "N Engl J Med"
                        "fecha" => "2004"
                        "volumen" => "350"
                        "paginaInicial" => "2236"
                        "paginaFinal" => "2238"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15163772"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            1 => array:3 [
              "identificador" => "bib2"
              "etiqueta" => "2&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Chronic thromboembolic pulmonary hypertension&#58; an updated review"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "I&#46;M&#46; Lang"
                            1 => "W&#46; Klepetko"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1097/HCO.0b013e328311f254"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Curr Opin Cardiol"
                        "fecha" => "2008"
                        "volumen" => "23"
                        "paginaInicial" => "555"
                        "paginaFinal" => "559"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18830069"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            2 => array:3 [
              "identificador" => "bib3"
              "etiqueta" => "3&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Actualizaci&#243;n sobre la hipertensi&#243;n pulmonar tromboemb&#243;lica cr&#243;nica&#44; una enfermedad que a menudo no se detecta"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "I&#46;M&#46; Lang"
                            1 => "W&#46; Klepetko"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Rev Esp Cardiol"
                        "fecha" => "2009"
                        "volumen" => "62"
                        "paginaInicial" => "120"
                        "paginaFinal" => "125"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19232184"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            3 => array:3 [
              "identificador" => "bib4"
              "etiqueta" => "4&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "High prevalence of elevated clotting factor VIII in chronic thromboembolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "D&#46; Bonderman"
                            1 => "P&#46;L&#46; Turecek"
                            2 => "J&#46; Jakowitsch"
                            3 => "A&#46; Weltermann"
                            4 => "C&#46; Adlbrecht"
                            5 => "B&#46; Schneider"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1160/TH03-02-0067"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Thromb Haemost"
                        "fecha" => "2003"
                        "volumen" => "90"
                        "paginaInicial" => "372"
                        "paginaFinal" => "376"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12958604"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            4 => array:3 [
              "identificador" => "bib5"
              "etiqueta" => "5&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Thrombotic risk factors in pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "M&#46; Wolf"
                            1 => "C&#46; Boyer-Neumann"
                            2 => "F&#46; Parent"
                            3 => "Eschwege&#46;"
                            4 => "H&#46; Jaillet"
                            5 => "D&#46; Meyer"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Eur Respir J"
                        "fecha" => "2000"
                        "volumen" => "15"
                        "paginaInicial" => "395"
                        "paginaFinal" => "399"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10706510"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            5 => array:3 [
              "identificador" => "bib6"
              "etiqueta" => "6&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Est&#225;ndares asistenciales en hipertensi&#243;n pulmonar&#46; Documento de consenso elaborado por la Sociedad Espa&#241;ola de Neumolog&#237;a y Cirug&#237;a Tor&#225;cica &#40;SEPAR&#41; y la Sociedad Espa&#241;ola de Cardiolog&#237;a &#40;SEC&#41;"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "J&#46;A&#46; Barber&#225;"
                            1 => "P&#46; Escribano"
                            2 => "P&#46; Morales"
                            3 => "M&#46;A&#46; G&#243;mez"
                            4 => "M&#46; Oribe"
                            5 => "A&#46; Mart&#237;nez"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Rev Esp Cardiol"
                        "fecha" => "2008"
                        "volumen" => "61"
                        "paginaInicial" => "170"
                        "paginaFinal" => "184"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18364186"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            6 => array:3 [
              "identificador" => "bib7"
              "etiqueta" => "7&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Current and future management of CTEPH&#58; from diagnosis to treatment responses"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "L&#46; Rubin"
                            1 => "M&#46;M&#46; Hoeper"
                            2 => "W&#46; Klepetko"
                            3 => "N&#46; Galie"
                            4 => "I&#46; Lang"
                            5 => "G&#46; Simonneau"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1513/pats.200605-111LR"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Proc Am Thorac Soc"
                        "fecha" => "2006"
                        "volumen" => "3"
                        "paginaInicial" => "601"
                        "paginaFinal" => "607"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16963541"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            7 => array:3 [
              "identificador" => "bib8"
              "etiqueta" => "8&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Controversies&#44; uncertainties and future research on the treatment of chronic thromboembolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "A&#46; Peacock"
                            1 => "G&#46; Simonneau"
                            2 => "L&#46; Rubin"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:5 [
                        "tituloSerie" => "Am Thorac Soc"
                        "fecha" => "2006"
                        "volumen" => "3"
                        "paginaInicial" => "608"
                        "paginaFinal" => "614"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            8 => array:3 [
              "identificador" => "bib9"
              "etiqueta" => "9&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Chronic thromboembolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:5 [
                            0 => "P&#46;F&#46; Fedullo"
                            1 => "K&#46;M&#46; Kerr"
                            2 => "W&#46;R&#46; Auger"
                            3 => "S&#46;W&#46; Jamieson"
                            4 => "D&#46;P&#46; Kapelanski"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1055/s-2000-13183"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Semin Respir Crit Care Med"
                        "fecha" => "2000"
                        "volumen" => "21"
                        "paginaInicial" => "563"
                        "paginaFinal" => "574"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16088765"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            9 => array:3 [
              "identificador" => "bib10"
              "etiqueta" => "10&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Chronic major-vessel thromboembolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "K&#46;M&#46; Moser"
                            1 => "W&#46;R&#46; Auger"
                            2 => "P&#46;F&#46; Fedullo"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Circulation"
                        "fecha" => "1990"
                        "volumen" => "81"
                        "paginaInicial" => "1735"
                        "paginaFinal" => "1743"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2188751"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            10 => array:3 [
              "identificador" => "bib11"
              "etiqueta" => "11&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Chronic thromboembolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:4 [
                            0 => "P&#46;F&#46; Fedullo"
                            1 => "W&#46;R&#46; Auger"
                            2 => "K&#46;M&#46; Kerr"
                            3 => "L&#46;J&#46; Rubin"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1056/NEJMra010902"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "N Engl J Med"
                        "fecha" => "2001"
                        "volumen" => "345"
                        "paginaInicial" => "1465"
                        "paginaFinal" => "1472"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11794196"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            11 => array:3 [
              "identificador" => "bib12"
              "etiqueta" => "12&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Natural history of pulmonary embolism"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "J&#46;E&#46; Dalen"
                            1 => "J&#46;S&#46; Alpert"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Prog Cardiovasc Dis"
                        "fecha" => "1975"
                        "volumen" => "17"
                        "paginaInicial" => "259"
                        "paginaFinal" => "270"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1089991"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            12 => array:3 [
              "identificador" => "bib13"
              "etiqueta" => "13&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Chronic thromboembolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:4 [
                            0 => "P&#46;F&#46; Fedullo"
                            1 => "W&#46;R&#46; Auger"
                            2 => "K&#46;M&#46; Kerr"
                            3 => "N&#46;H&#46; Kim"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1055/s-2003-41088"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Semin Respir Crit Care Med"
                        "fecha" => "2003"
                        "volumen" => "24"
                        "paginaInicial" => "273"
                        "paginaFinal" => "286"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16088548"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            13 => array:3 [
              "identificador" => "bib14"
              "etiqueta" => "14&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Incidence of chronic thromboembolic pulmonary hypertension after pulmonary embolism"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:3 [
                          "colaboracion" => "Thromboembolic Pulmonary Hypertension Study Group"
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "V&#46; Pengo"
                            1 => "A&#46;W&#46; Lensing"
                            2 => "M&#46;H&#46; Prins"
                            3 => "A&#46; Marchiori"
                            4 => "B&#46;L&#46; Davidson"
                            5 => "F&#46; Tiozzo"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1056/NEJMoa032274"
                      "Revista" => array:7 [
                        "tituloSerie" => "N Engl J Med"
                        "fecha" => "2004"
                        "volumen" => "350"
                        "paginaInicial" => "2257"
                        "paginaFinal" => "2264"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15163775"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                        "itemHostRev" => array:3 [
                          "pii" => "S0091674911001813"
                          "estado" => "S300"
                          "issn" => "00916749"
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            14 => array:3 [
              "identificador" => "bib15"
              "etiqueta" => "15&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Is pulmonary embolism a common cause of chronic pulmonary hypertension&#63; Limitations of the embolic hypothesis"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "P&#46; Egermayer"
                            1 => "A&#46;J&#46; Peacock"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Eur Respir J"
                        "fecha" => "2000"
                        "volumen" => "15"
                        "paginaInicial" => "440"
                        "paginaFinal" => "448"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10759434"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            15 => array:3 [
              "identificador" => "bib16"
              "etiqueta" => "16&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Prognoses of primary pulmonary hypertension and chronic major vessel thromboembolic pulmonary hypertension determined from cumulative survival curves"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "T&#46; Kunieda"
                            1 => "N&#46; Nakanishi"
                            2 => "T&#46; Satoh"
                            3 => "S&#46; Kyotani"
                            4 => "Y&#46; Okano"
                            5 => "N&#46; Nagaya"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Intern Med"
                        "fecha" => "1999"
                        "volumen" => "38"
                        "paginaInicial" => "543"
                        "paginaFinal" => "546"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10435359"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            16 => array:3 [
              "identificador" => "bib17"
              "etiqueta" => "17&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Longterm follow- up of patients with pulmonary thromboembolism&#46; Late prognosis and evolution of hemodynamic and respiratory data"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:4 [
                            0 => "M&#46; Riedel"
                            1 => "V&#46; Stanek"
                            2 => "J&#46; Widimsky"
                            3 => "I&#46; Prerovsky"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Chest"
                        "fecha" => "1982"
                        "volumen" => "81"
                        "paginaInicial" => "151"
                        "paginaFinal" => "158"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7056079"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            17 => array:3 [
              "identificador" => "bib18"
              "etiqueta" => "18&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Prognostic factors in medically treated patients with chronic pulmonary embolism"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "J&#46; Lewczuk"
                            1 => "P&#46; Piszko"
                            2 => "J&#46; Jagas"
                            3 => "A&#46; Porada"
                            4 => "S&#46; Wojciak"
                            5 => "B&#46; Sobkowicz"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Chest"
                        "fecha" => "2001"
                        "volumen" => "119"
                        "paginaInicial" => "818"
                        "paginaFinal" => "823"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11243963"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            18 => array:3 [
              "identificador" => "bib19"
              "etiqueta" => "19&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Chronic thromboembolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:4 [
                            0 => "M&#46;M&#46; Hoeper"
                            1 => "E&#46; Mayer"
                            2 => "G&#46; Simonneau"
                            3 => "L&#46;J&#46; Rubin"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1161/CIRCULATIONAHA.105.602565"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Circulation"
                        "fecha" => "2006"
                        "volumen" => "113"
                        "paginaInicial" => "2011"
                        "paginaFinal" => "2020"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16636189"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            19 => array:3 [
              "identificador" => "bib20"
              "etiqueta" => "20&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Pulmonary microvascular disease in chronic thromboembolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "N&#46; Gali&#232;"
                            1 => "N&#46;H&#46;S&#46; Kim"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1513/pats.200605-113LR"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Proc Am Thorac Soc"
                        "fecha" => "2006"
                        "volumen" => "3"
                        "paginaInicial" => "571"
                        "paginaFinal" => "576"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16963536"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            20 => array:3 [
              "identificador" => "bib21"
              "etiqueta" => "21&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Successful surgical intervention in severe chronic thromboembolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "K&#46;M&#46; Moser"
                            1 => "N&#46;S&#46; Braunwald"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Chest"
                        "fecha" => "1973"
                        "volumen" => "64"
                        "paginaInicial" => "29"
                        "paginaFinal" => "35"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/4717457"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            21 => array:3 [
              "identificador" => "bib22"
              "etiqueta" => "22&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Increased resistence in postobstructive pulmonary vasculopaty&#58; structure-function relationship"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "R&#46;P&#46; Michel"
                            1 => "T&#46;S&#46; Hakim"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "J Appl Physiol"
                        "fecha" => "1991"
                        "volumen" => "71"
                        "paginaInicial" => "601"
                        "paginaFinal" => "610"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1938734"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            22 => array:3 [
              "identificador" => "bib23"
              "etiqueta" => "23&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Endothelial nitric oxide synthase function in pig lung after chronic pulmonary artery obstruction"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "E&#46; Fadel"
                            1 => "G&#46;M&#46; Mazmanian"
                            2 => "B&#46; Baudet"
                            3 => "H&#46; Detruit"
                            4 => "J&#46;P&#46; Verhoye"
                            5 => "J&#46; Cron"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1164/ajrccm.162.4.2001010"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Am J Respir Crit Care Med"
                        "fecha" => "2000"
                        "volumen" => "162"
                        "paginaInicial" => "1429"
                        "paginaFinal" => "1434"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11029357"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            23 => array:3 [
              "identificador" => "bib24"
              "etiqueta" => "24&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Distribution of obstructive intimal lesions and their cellular phenotypes in chronic pulmonary hypertension&#58; a morphometric and immunohistochemical study"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "E&#46;S&#46; Yi"
                            1 => "H&#46; Kim"
                            2 => "H&#46; Ahn"
                            3 => "J&#46; Strother"
                            4 => "T&#46; Morris"
                            5 => "E&#46; Masliah"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1164/ajrccm.162.4.9912131"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Am J Respir Crit Care Med"
                        "fecha" => "2000"
                        "volumen" => "162"
                        "paginaInicial" => "1577"
                        "paginaFinal" => "1586"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11029379"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            24 => array:3 [
              "identificador" => "bib25"
              "etiqueta" => "25&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Pulmonary vascular lesions occurring in patients with chronic major vessel thromboembolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "K&#46;M&#46; Moser"
                            1 => "C&#46;M&#46; Bloor"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Chest"
                        "fecha" => "1993"
                        "volumen" => "103"
                        "paginaInicial" => "685"
                        "paginaFinal" => "692"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8449052"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            25 => array:3 [
              "identificador" => "bib26"
              "etiqueta" => "26&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "The pathology of the early and late stages of primary pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "D&#46; Heath"
                            1 => "P&#46; Smith"
                            2 => "J&#46; Gosney"
                            3 => "D&#46; Mulcahy"
                            4 => "K&#46; Fox"
                            5 => "M&#46; Yacoub"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Br Heart J"
                        "fecha" => "1987"
                        "volumen" => "58"
                        "paginaInicial" => "204"
                        "paginaFinal" => "213"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3663419"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            26 => array:3 [
              "identificador" => "bib27"
              "etiqueta" => "27&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "The ultrastructure of plexogenic pulmonary arteriopathy"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "P&#46; Smith"
                            1 => "D&#46; Heath"
                            2 => "M&#46; Yacoub"
                            3 => "B&#46; Madden"
                            4 => "A&#46; Caslin"
                            5 => "J&#46; Gosney"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1002/path.1711600204"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "J Pathol"
                        "fecha" => "1990"
                        "volumen" => "160"
                        "paginaInicial" => "111"
                        "paginaFinal" => "121"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2319391"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            27 => array:3 [
              "identificador" => "bib28"
              "etiqueta" => "28&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Pathologic assessment of vasculopathies in pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "G&#46;G&#46; Pietra"
                            1 => "F&#46; Capron"
                            2 => "S&#46; Stewart"
                            3 => "O&#46; Leone"
                            4 => "M&#46; Humbert"
                            5 => "I&#46;M&#46; Robbins"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:5 [
                        "tituloSerie" => "J Am Coll Cardiol"
                        "fecha" => "2004"
                        "volumen" => "43"
                        "paginaInicial" => "S25"
                        "paginaFinal" => "S32"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            28 => array:3 [
              "identificador" => "bib29"
              "etiqueta" => "29&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Lung biopsies and pulmonary vascular disease"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:1 [
                            0 => "C&#46;A&#46; Wagenvoort"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "LibroEditado" => array:4 [
                        "titulo" => "Pulmonary hypertension"
                        "paginaInicial" => "393"
                        "paginaFinal" => "438"
                        "serieFecha" => "1984"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            29 => array:3 [
              "identificador" => "bib30"
              "etiqueta" => "30&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Structure and function in pulmonary hypertension&#58; new perceptions"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:1 [
                            0 => "L&#46;M&#46; Reid"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Chest"
                        "fecha" => "1986"
                        "volumen" => "89"
                        "paginaInicial" => "279"
                        "paginaFinal" => "288"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3510824"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            30 => array:3 [
              "identificador" => "bib31"
              "etiqueta" => "31&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Plaque composition in plexogenic and thromboembolic pulmonary hypertension&#58; the critical role of thrombotic material in pultaceous core formation"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "E&#46; Arbustini"
                            1 => "P&#46; Morbini"
                            2 => "A&#46;M&#46; D&#8217;Armini"
                            3 => "A&#46; Repetto"
                            4 => "G&#46; Minzioni"
                            5 => "F&#46; Piovella"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Heart"
                        "fecha" => "2002"
                        "volumen" => "88"
                        "paginaInicial" => "177"
                        "paginaFinal" => "182"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12117850"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            31 => array:3 [
              "identificador" => "bib32"
              "etiqueta" => "32&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Parallel analysis of tissuetype plasminogen activator and type 1 plasminogen activator inhibitor in plasma and endothelialcells derived from patients with chronic pulmonary thromboembolic"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:5 [
                            0 => "I&#46;M&#46; Lang"
                            1 => "J&#46;J&#46; Marsh"
                            2 => "M&#46;A&#46; Olman"
                            3 => "K&#46;M&#46; Moser"
                            4 => "R&#46;R&#46; Schleef"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Circulation"
                        "fecha" => "1994"
                        "volumen" => "90"
                        "paginaInicial" => "706"
                        "paginaFinal" => "712"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8044939"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            32 => array:3 [
              "identificador" => "bib33"
              "etiqueta" => "33&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Endogenous fibrinolytic system in chronic large-vessel thromboembolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "M&#46;A&#46; Olman"
                            1 => "J&#46;J&#46; Marsh"
                            2 => "I&#46; Lang"
                            3 => "K&#46;M&#46; Moser"
                            4 => "B&#46;R&#46; Binder"
                            5 => "R&#46;R&#46; Schleef"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Circulation"
                        "fecha" => "1992"
                        "volumen" => "86"
                        "paginaInicial" => "1241"
                        "paginaFinal" => "1248"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1394930"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            33 => array:3 [
              "identificador" => "bib34"
              "etiqueta" => "34&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Fibrin derived from patients with chronic thromboembolic pulmonary hypertension is resistant to lysis"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "T&#46;M&#46; Morris"
                            1 => "J&#46;J&#46; Marsh"
                            2 => "P&#46;G&#46; Chiles"
                            3 => "W&#46;R&#46; Auger"
                            4 => "P&#46;F&#46; Fedullo"
                            5 => "V&#46;L&#46; Woods Jr"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1164/rccm.200506-916OC"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Am J Respir Crit Care Med"
                        "fecha" => "2006"
                        "volumen" => "173"
                        "paginaInicial" => "1270"
                        "paginaFinal" => "1275"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16514114"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            34 => array:3 [
              "identificador" => "bib35"
              "etiqueta" => "35&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "No increased prevalence of the factor V Leiden mutation in chronic major vessel thromboembolic pulmonary hypertension &#40;CTEPH&#41;"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "I&#46;M&#46; Lang"
                            1 => "W&#46; Klepetko"
                            2 => "I&#46; Pabinger"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Thromb Haemost"
                        "fecha" => "1996"
                        "volumen" => "76"
                        "paginaInicial" => "476"
                        "paginaFinal" => "477"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8883290"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            35 => array:3 [
              "identificador" => "bib36"
              "etiqueta" => "36&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Thrombotic risk factors in pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "M&#46; Wolf"
                            1 => "C&#46; Boyer-Neumann"
                            2 => "F&#46; Parent"
                            3 => "V&#46; Eschwege"
                            4 => "H&#46; Jaillet"
                            5 => "D&#46; Meyer"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Eur Respir J"
                        "fecha" => "2000"
                        "volumen" => "15"
                        "paginaInicial" => "395"
                        "paginaFinal" => "399"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10706510"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            36 => array:3 [
              "identificador" => "bib37"
              "etiqueta" => "37&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "High prevalence of elevated clotting factor VIII in chronic thromboembolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "D&#46; Bonderman"
                            1 => "P&#46;L&#46; Turecek"
                            2 => "J&#46; Jakowitsch"
                            3 => "A&#46; Weltermann"
                            4 => "C&#46; Adlbrecht"
                            5 => "B&#46; Schneider"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1160/TH03-02-0067"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Thromb Haemost"
                        "fecha" => "2003"
                        "volumen" => "90"
                        "paginaInicial" => "372"
                        "paginaFinal" => "376"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12958604"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            37 => array:3 [
              "identificador" => "bib38"
              "etiqueta" => "38&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Plasma coagulation profiles in patients with severe primary pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "M&#46;M&#46; Hoeper"
                            1 => "M&#46; Sosada"
                            2 => "H&#46; Fabel"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Eur Respir J"
                        "fecha" => "1998"
                        "volumen" => "12"
                        "paginaInicial" => "1446"
                        "paginaFinal" => "1449"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9877507"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            38 => array:3 [
              "identificador" => "bib39"
              "etiqueta" => "39&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Identification of putative endothelial progenitor cells &#40;CD34&#43;CD133&#43;Flk-1&#43;&#41; in endarterectomized tissue of patients with chronic thromboembolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "W&#46; Yao"
                            1 => "A&#46;L&#46; Firth"
                            2 => "R&#46;S&#46; Sacks"
                            3 => "A&#46; Ogawa"
                            4 => "W&#46;R&#46; Auger"
                            5 => "P&#46;F&#46; Fedullo"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:5 [
                        "tituloSerie" => "Am J Physiol Lung Cell Mol Physiol"
                        "fecha" => "2009"
                        "volumen" => "296"
                        "paginaInicial" => "870"
                        "paginaFinal" => "878"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            39 => array:3 [
              "identificador" => "bib40"
              "etiqueta" => "40&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Perspectives on endothelial-tomesenchymal transition&#58; potential contribution to vascular remodeling in chronic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:4 [
                            0 => "E&#46; Arciniegas"
                            1 => "M&#46;G&#46; Frid"
                            2 => "I&#46;S&#46; Douglas"
                            3 => "K&#46;R&#46; Stenmark"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:5 [
                        "tituloSerie" => "Am J Physiol Lung Cell Mol Physiol"
                        "fecha" => "2007"
                        "volumen" => "293"
                        "paginaInicial" => "1"
                        "paginaFinal" => "8"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            40 => array:3 [
              "identificador" => "bib41"
              "etiqueta" => "41&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Signaling molecules in non familial pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "L&#46; Du"
                            1 => "C&#46;C&#46; Sullivan"
                            2 => "D&#46; Chu"
                            3 => "A&#46;J&#46; Cho"
                            4 => "M&#46; Kido"
                            5 => "P&#46;L&#46; Wolf"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1056/NEJMoa021650"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "N Engl J Med"
                        "fecha" => "2003"
                        "volumen" => "348"
                        "paginaInicial" => "500"
                        "paginaFinal" => "509"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12571257"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            41 => array:3 [
              "identificador" => "bib42"
              "etiqueta" => "42&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Role of factor XIII in fibrin clot formation and effects of genetic polymorphisms"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:5 [
                            0 => "R&#46;A&#46; Ariens"
                            1 => "T&#46;S&#46; Lai"
                            2 => "J&#46;W&#46; Weisel"
                            3 => "C&#46;S&#46; Greenberg"
                            4 => "P&#46;J&#46; Grant"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Blood"
                        "fecha" => "2002"
                        "volumen" => "100"
                        "paginaInicial" => "743"
                        "paginaFinal" => "754"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12130481"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            42 => array:3 [
              "identificador" => "bib43"
              "etiqueta" => "43&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Fibrinogen Aa Thr312Ala polymorphism is associated with chronic thromboembolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "J&#46; Suntharalingam"
                            1 => "K&#46; Goldsmith"
                            2 => "V&#46; Van Marion"
                            3 => "L&#46; Long"
                            4 => "C&#46;M&#46; Treacy"
                            5 => "F&#46; Dudbridge"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1183/09031936.00055107"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Eur Respir J"
                        "fecha" => "2008"
                        "volumen" => "31"
                        "paginaInicial" => "736"
                        "paginaFinal" => "741"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18057060"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            43 => array:3 [
              "identificador" => "bib44"
              "etiqueta" => "44&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Functional analysis of the fibrinogen Aa Thr312Ala polymorphism&#58; effects on fibrin structure and function"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "K&#46;F&#46; Standeven"
                            1 => "P&#46;J&#46; Grant"
                            2 => "A&#46;M&#46; Carter"
                            3 => "T&#46; Scheiner"
                            4 => "J&#46;W&#46; Weisel"
                            5 => "R&#46;A&#46; Ariens"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1161/01.CIR.0000066690.89407.CE"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Circulation"
                        "fecha" => "2003"
                        "volumen" => "107"
                        "paginaInicial" => "2326"
                        "paginaFinal" => "2330"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12707238"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            44 => array:3 [
              "identificador" => "bib45"
              "etiqueta" => "45&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "A hypothesis to explain the reported association of the a-fibrinogen A312 allele with thromboembolic disease"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:5 [
                            0 => "J&#46;M&#46; Curran"
                            1 => "K&#46; Fatah-Ardalani"
                            2 => "P&#46; Tornvall"
                            3 => "S&#46;E&#46; Humphries"
                            4 => "F&#46;R&#46; Green"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Thromb Haemost"
                        "fecha" => "2001"
                        "volumen" => "85"
                        "paginaInicial" => "1122"
                        "paginaFinal" => "1123"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11434698"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            45 => array:3 [
              "identificador" => "bib46"
              "etiqueta" => "46&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Inflammation in pulmonary arterial hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:4 [
                            0 => "P&#46; Dorfmuller"
                            1 => "F&#46; Perros"
                            2 => "K&#46; Balabanian"
                            3 => "M&#46; Humbert"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Eur Respir J"
                        "fecha" => "2003"
                        "volumen" => "22"
                        "paginaInicial" => "358"
                        "paginaFinal" => "363"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12952274"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            46 => array:3 [
              "identificador" => "bib47"
              "etiqueta" => "47&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Chemokine RANTES in severe pulmonary arterial hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "P&#46; Dorfm&#252;ller"
                            1 => "V&#46; Zarka"
                            2 => "I&#46; Durand-Gasselin"
                            3 => "G&#46; Monti"
                            4 => "K&#46; Balabanian"
                            5 => "G&#46; Garc&#237;a"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1164/ajrccm.165.4.2012112"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Am J Respir Crit Care Med"
                        "fecha" => "2002"
                        "volumen" => "165"
                        "paginaInicial" => "534"
                        "paginaFinal" => "539"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11850348"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            47 => array:3 [
              "identificador" => "bib48"
              "etiqueta" => "48&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Fractalkine-induced smooth muscle cell proliferation in pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "F&#46; Perros"
                            1 => "P&#46; Dorfmuller"
                            2 => "R&#46; Souza"
                            3 => "I&#46; Durand-Gasselin"
                            4 => "V&#46; Godot"
                            5 => "F&#46; Capel"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1183/09031936.00104706"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Eur Respir J"
                        "fecha" => "2007"
                        "volumen" => "29"
                        "paginaInicial" => "937"
                        "paginaFinal" => "943"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17182651"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            48 => array:3 [
              "identificador" => "bib49"
              "etiqueta" => "49&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Plasma monocyte chemoattractant protein-1 and pulmonary vascular resistance in chronic thromboembolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "H&#46; Kimura"
                            1 => "O&#46; Okada"
                            2 => "N&#46; Tanabe"
                            3 => "O&#46; Tanaka"
                            4 => "M&#46; Terai"
                            5 => "Y&#46; Takiguchi"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1164/ajrccm.164.2.2006154"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Am J Respir Crit Care Med"
                        "fecha" => "2001"
                        "volumen" => "164"
                        "paginaInicial" => "319"
                        "paginaFinal" => "324"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11463608"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            49 => array:3 [
              "identificador" => "bib50"
              "etiqueta" => "50&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Cytokine response to pulmonary thromboendarterectomy"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "F&#46; Langer"
                            1 => "R&#46; Schramm"
                            2 => "M&#46; Bauer"
                            3 => "D&#46; Tscholl"
                            4 => "T&#46; Kunihara"
                            5 => "H&#46;J&#46; Sch&#228;fers"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1378/chest.126.1.135"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Chest"
                        "fecha" => "2004"
                        "volumen" => "126"
                        "paginaInicial" => "135"
                        "paginaFinal" => "141"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15249454"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            50 => array:3 [
              "identificador" => "bib51"
              "etiqueta" => "51&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Increase in thrombomodulin concentrations after pulmonary thromboendarterectomy in chronic thromboembolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "F&#46; Sakamaki"
                            1 => "S&#46; Kyotani"
                            2 => "N&#46; Nagaya"
                            3 => "N&#46; Sato"
                            4 => "H&#46; Oya"
                            5 => "N&#46; Nakanishi"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Chest"
                        "fecha" => "2003"
                        "volumen" => "124"
                        "paginaInicial" => "1305"
                        "paginaFinal" => "1311"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14555559"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            51 => array:3 [
              "identificador" => "bib52"
              "etiqueta" => "52&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Hemodynamic instability after pulmonary endarterectomy for chronic thromboembolic pulmonary hypertension correlates with cytokine network hyperstimulation"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "J&#46; Lindner"
                            1 => "P&#46; Maruna"
                            2 => "J&#46; Kunstyr"
                            3 => "P&#46; Jansa"
                            4 => "R&#46; G&#252;rlich"
                            5 => "K&#46; Kubzova"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1159/000218101"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Eur Surg Res"
                        "fecha" => "2009"
                        "volumen" => "43"
                        "paginaInicial" => "39"
                        "paginaFinal" => "46"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19439970"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            52 => array:3 [
              "identificador" => "bib53"
              "etiqueta" => "53&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Selective upregulation of endothelin B receptor gene expression in severe pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "M&#46; Bauer"
                            1 => "H&#46; Wilkens"
                            2 => "F&#46; Langer"
                            3 => "S&#46;O&#46; Schneider"
                            4 => "H&#46; Lausberg"
                            5 => "H&#46;J&#46; Schafers"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Circulation"
                        "fecha" => "2002"
                        "volumen" => "105"
                        "paginaInicial" => "1034"
                        "paginaFinal" => "1036"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11877350"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            53 => array:3 [
              "identificador" => "bib54"
              "etiqueta" => "54&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Hemodynamic and clinical correlates of endothelin-1 in chronic thromboembolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "H&#46;J&#46; Reesink"
                            1 => "R&#46;C&#46; Meijer"
                            2 => "R&#46; Lutter"
                            3 => "F&#46; Boomsma"
                            4 => "H&#46;M&#46; Jansen"
                            5 => "J&#46;J&#46; Kloek"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Circ J"
                        "fecha" => "2006"
                        "volumen" => "70"
                        "paginaInicial" => "1058"
                        "paginaFinal" => "1063"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16864942"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            54 => array:3 [
              "identificador" => "bib55"
              "etiqueta" => "55&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Endothelin mediates pulmonary vascular remodelling in a canine model of chronic embolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "H&#46; Kim"
                            1 => "G&#46;L&#46; Yung"
                            2 => "J&#46;J&#46; Marsh"
                            3 => "R&#46;G&#46; Konopka"
                            4 => "C&#46;A&#46; Pedersen"
                            5 => "P&#46;G&#46; Chiles"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Eur Respir J"
                        "fecha" => "2000"
                        "volumen" => "15"
                        "paginaInicial" => "640"
                        "paginaFinal" => "648"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10780753"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            55 => array:3 [
              "identificador" => "bib56"
              "etiqueta" => "56&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Asymmetric dimethylarginine is increased in chronic thromboembolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "N&#46; Skoro-Sajer"
                            1 => "F&#46; Mittermayer"
                            2 => "A&#46; Panzenboeck"
                            3 => "D&#46; Bonderman"
                            4 => "R&#46; Sadushi"
                            5 => "R&#46; Hitsch"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1164/rccm.200702-278OC"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Am J Respir Crit Care Med"
                        "fecha" => "2007"
                        "volumen" => "176"
                        "paginaInicial" => "1154"
                        "paginaFinal" => "1160"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17872491"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            56 => array:3 [
              "identificador" => "bib57"
              "etiqueta" => "57&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Risk factors for chronic tromboembolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "I&#46; Lang"
                            1 => "K&#46; Kerr"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1513/pats.200605-108LR"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Proc Am Thorac Soc"
                        "fecha" => "2006"
                        "volumen" => "3"
                        "paginaInicial" => "568"
                        "paginaFinal" => "570"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16963535"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            57 => array:3 [
              "identificador" => "bib58"
              "etiqueta" => "58&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Predictors of outcome in chronic thromboembolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "D&#46; Bonderman"
                            1 => "N&#46; Skoro-Sajer"
                            2 => "J&#46; Jakowitsch"
                            3 => "C&#46; Adlbrecht"
                            4 => "D&#46; Dunkler"
                            5 => "S&#46; Taghavi"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1161/CIRCULATIONAHA.106.661041"
                      "Revista" => array:7 [
                        "tituloSerie" => "Circulation"
                        "fecha" => "2007"
                        "volumen" => "115"
                        "paginaInicial" => "2153"
                        "paginaFinal" => "2158"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17420352"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                        "itemHostRev" => array:3 [
                          "pii" => "S0168827811008129"
                          "estado" => "S300"
                          "issn" => "01688278"
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            58 => array:3 [
              "identificador" => "bib59"
              "etiqueta" => "59&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Medical conditions increasing the risk of chronic thromboembolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "D&#46; Bonderman"
                            1 => "J&#46; Jakowitsch"
                            2 => "C&#46; Adlbrecht"
                            3 => "M&#46; Schemper"
                            4 => "P&#46;A&#46; Kyrle"
                            5 => "V&#46; Sch&#246;nauer"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1160/TH04-10-0657"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Thromb Haemost"
                        "fecha" => "2005"
                        "volumen" => "93"
                        "paginaInicial" => "512"
                        "paginaFinal" => "516"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15735803"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            59 => array:3 [
              "identificador" => "bib60"
              "etiqueta" => "60&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "The relationship between inflammation and venous thrombosis&#58; a systematic review of clinical studies"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "E&#46;A&#46; Fox"
                            1 => "S&#46;R&#46; Kahn"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1160/TH05-04-0266"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Thromb Haemost"
                        "fecha" => "2005"
                        "volumen" => "94"
                        "paginaInicial" => "362"
                        "paginaFinal" => "365"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16113826"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            60 => array:3 [
              "identificador" => "bib61"
              "etiqueta" => "61&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "The impact of the inflammatory response on coagulation"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:1 [
                            0 => "C&#46;T&#46; Esmon"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/j.thromres.2004.06.028"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Thromb Res"
                        "fecha" => "2004"
                        "volumen" => "114"
                        "paginaInicial" => "321"
                        "paginaFinal" => "327"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15507261"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            61 => array:3 [
              "identificador" => "bib62"
              "etiqueta" => "62&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Splenectomy and chronic thromboembolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "X&#46; Jais"
                            1 => "V&#46; Ioos"
                            2 => "C&#46; Jardim"
                            3 => "O&#46; Sitbon"
                            4 => "F&#46; Parent"
                            5 => "A&#46; Hamid"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1136/thx.2004.038083"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Thorax"
                        "fecha" => "2005"
                        "volumen" => "60"
                        "paginaInicial" => "1031"
                        "paginaFinal" => "1034"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16085731"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            62 => array:3 [
              "identificador" => "bib63"
              "etiqueta" => "63&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Role for Staphylococci in misguided thrombus resolution of chronic thromboembolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "D&#46; Bonderman"
                            1 => "J&#46; Jakowitsch"
                            2 => "B&#46; Redwan"
                            3 => "H&#46; Bergmeister"
                            4 => "M&#46;C&#46; Renner"
                            5 => "H&#46; Panzenb&#246;ck"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1161/ATVBAHA.107.156000"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Arterioscler Thromb Vasc Biol"
                        "fecha" => "2008"
                        "volumen" => "28"
                        "paginaInicial" => "678"
                        "paginaFinal" => "684"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18239156"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            63 => array:3 [
              "identificador" => "bib64"
              "etiqueta" => "64&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Cancer-associated thrombosis"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:1 [
                            0 => "R&#46;L&#46; Bick"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1056/NEJMp030086"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "N Engl J Med"
                        "fecha" => "2003"
                        "volumen" => "349"
                        "paginaInicial" => "109"
                        "paginaFinal" => "111"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12853582"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            64 => array:3 [
              "identificador" => "bib65"
              "etiqueta" => "65&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Risk factors for chronic thromboembolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "D&#46; Bonderman"
                            1 => "H&#46; Wilkens"
                            2 => "S&#46; Wakounig"
                            3 => "H&#46;J&#46; Schafers"
                            4 => "P&#46; Jansa"
                            5 => "J&#46; Lindner"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1183/09031936.00087608"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Eur Respir J"
                        "fecha" => "2009"
                        "volumen" => "33"
                        "paginaInicial" => "325"
                        "paginaFinal" => "331"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18799507"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
          ]
        ]
      ]
    ]
  ]
  "idiomaDefecto" => "es"
  "url" => "/03002896/00000045000000S6/v1_201305150253/S0300289609734969/v1_201305150253/es/main.assets"
  "Apartado" => null
  "PDF" => "https://static.elsevier.es/multimedia/03002896/00000045000000S6/v1_201305150253/S0300289609734969/v1_201305150253/es/main.pdf?idApp=UINPBA00003Z&text.app=https://archbronconeumol.org/"
  "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0300289609734969?idApp=UINPBA00003Z"
]
Share
Journal Information

Statistics

Follow this link to access the full text of the article

Etiopatogenia y fisiopatología de la hipertensión pulmonar tromboembólica crónica
Etiopathogenesis and physiopathology in chronic thromboembolic pulmonary hypertension
Remedios Otero Candelera
Corresponding author
rotero@separ.es

Autor para correspondencia.
, Teresa Elías Hernández
Unidad Médico-Quirúrgica de Enfermedades Respiratorias, Hospital Universitario Virgen de Rocío, Sevilla, España
Read
14739
Times
was read the article
4980
Total PDF
9759
Total HTML
Share statistics
 array:23 [
  "pii" => "S0300289609734969"
  "issn" => "03002896"
  "doi" => "10.1016/S0300-2896(09)73496-9"
  "estado" => "S300"
  "fechaPublicacion" => "2009-06-01"
  "aid" => "73496"
  "copyright" => "Sociedad Espa&#241;ola de Neumolog&#237;a y Cirug&#237;a Tor&#225;cica"
  "copyrightAnyo" => "2009"
  "documento" => "article"
  "crossmark" => 0
  "subdocumento" => "fla"
  "cita" => "Arch Bronconeumol. 2009;45 Supl 6:6-10"
  "abierto" => array:3 [
    "ES" => true
    "ES2" => true
    "LATM" => true
  ]
  "gratuito" => true
  "lecturas" => array:2 [
    "total" => 10715
    "formatos" => array:3 [
      "EPUB" => 73
      "HTML" => 7633
      "PDF" => 3009
    ]
  ]
  "itemSiguiente" => array:18 [
    "pii" => "S0300289609734970"
    "issn" => "03002896"
    "doi" => "10.1016/S0300-2896(09)73497-0"
    "estado" => "S300"
    "fechaPublicacion" => "2009-06-01"
    "aid" => "73497"
    "copyright" => "Sociedad Espa&#241;ola de Neumolog&#237;a y Cirug&#237;a Tor&#225;cica"
    "documento" => "article"
    "crossmark" => 0
    "subdocumento" => "fla"
    "cita" => "Arch Bronconeumol. 2009;45 Supl 6:11-4"
    "abierto" => array:3 [
      "ES" => true
      "ES2" => true
      "LATM" => true
    ]
    "gratuito" => true
    "lecturas" => array:2 [
      "total" => 6317
      "formatos" => array:3 [
        "EPUB" => 90
        "HTML" => 4433
        "PDF" => 1794
      ]
    ]
    "es" => array:10 [
      "idiomaDefecto" => true
      "titulo" => "Factores de riesgo de la hipertensi&#243;n pulmonar tromboemb&#243;lica cr&#243;nica"
      "tienePdf" => "es"
      "tieneTextoCompleto" => 0
      "tieneResumen" => array:2 [
        0 => "es"
        1 => "en"
      ]
      "paginas" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "paginaInicial" => "11"
          "paginaFinal" => "14"
        ]
      ]
      "titulosAlternativos" => array:1 [
        "en" => array:1 [
          "titulo" => "Risk factors in chronic thromboembolic pulmonary hypertension"
        ]
      ]
      "contieneResumen" => array:2 [
        "es" => true
        "en" => true
      ]
      "contienePdf" => array:1 [
        "es" => true
      ]
      "autores" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "autoresLista" => "David Jim&#233;nez, Javier Gaud&#243;, Antonio Sueiro"
          "autores" => array:3 [
            0 => array:2 [
              "nombre" => "David"
              "apellidos" => "Jim&#233;nez"
            ]
            1 => array:2 [
              "nombre" => "Javier"
              "apellidos" => "Gaud&#243;"
            ]
            2 => array:2 [
              "nombre" => "Antonio"
              "apellidos" => "Sueiro"
            ]
          ]
        ]
      ]
    ]
    "idiomaDefecto" => "es"
    "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0300289609734970?idApp=UINPBA00003Z"
    "url" => "/03002896/00000045000000S6/v1_201305150253/S0300289609734970/v1_201305150253/es/main.assets"
  ]
  "itemAnterior" => array:18 [
    "pii" => "S0300289609734957"
    "issn" => "03002896"
    "doi" => "10.1016/S0300-2896(09)73495-7"
    "estado" => "S300"
    "fechaPublicacion" => "2009-06-01"
    "aid" => "73495"
    "copyright" => "Sociedad Espa&#241;ola de Neumolog&#237;a y Cirug&#237;a Tor&#225;cica"
    "documento" => "article"
    "crossmark" => 0
    "subdocumento" => "fla"
    "cita" => "Arch Bronconeumol. 2009;45 Supl 6:2-5"
    "abierto" => array:3 [
      "ES" => true
      "ES2" => true
      "LATM" => true
    ]
    "gratuito" => true
    "lecturas" => array:2 [
      "total" => 5873
      "formatos" => array:3 [
        "EPUB" => 57
        "HTML" => 3839
        "PDF" => 1977
      ]
    ]
    "es" => array:10 [
      "idiomaDefecto" => true
      "titulo" => "Aspectos epidemiol&#243;gicos de la hipertensi&#243;n pulmonar tromboemb&#243;lica cr&#243;nica"
      "tienePdf" => "es"
      "tieneTextoCompleto" => 0
      "tieneResumen" => array:2 [
        0 => "es"
        1 => "en"
      ]
      "paginas" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "paginaInicial" => "2"
          "paginaFinal" => "5"
        ]
      ]
      "titulosAlternativos" => array:1 [
        "en" => array:1 [
          "titulo" => "Epidemiological aspects in chronic thromboembolic pulmonary hypertension"
        ]
      ]
      "contieneResumen" => array:2 [
        "es" => true
        "en" => true
      ]
      "contienePdf" => array:1 [
        "es" => true
      ]
      "autores" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "autoresLista" => "Aitor Ballaz Quincoces, Mikel Oribe Ib&#225;&#241;ez"
          "autores" => array:2 [
            0 => array:2 [
              "nombre" => "Aitor Ballaz"
              "apellidos" => "Quincoces"
            ]
            1 => array:2 [
              "nombre" => "Mikel Oribe"
              "apellidos" => "Ib&#225;&#241;ez"
            ]
          ]
        ]
      ]
    ]
    "idiomaDefecto" => "es"
    "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0300289609734957?idApp=UINPBA00003Z"
    "url" => "/03002896/00000045000000S6/v1_201305150253/S0300289609734957/v1_201305150253/es/main.assets"
  ]
  "es" => array:12 [
    "idiomaDefecto" => true
    "titulo" => "Etiopatogenia y fisiopatolog&#237;a de la hipertensi&#243;n pulmonar tromboemb&#243;lica cr&#243;nica"
    "tieneTextoCompleto" => 0
    "paginas" => array:1 [
      0 => array:2 [
        "paginaInicial" => "6"
        "paginaFinal" => "10"
      ]
    ]
    "autores" => array:1 [
      0 => array:4 [
        "autoresLista" => "Remedios Otero Candelera, Teresa El&#237;as Hern&#225;ndez"
        "autores" => array:2 [
          0 => array:4 [
            "nombre" => "Remedios Otero"
            "apellidos" => "Candelera"
            "email" => array:1 [
              0 => "rotero&#64;separ&#46;es"
            ]
            "referencia" => array:1 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">¿</span>"
                "identificador" => "cor1"
              ]
            ]
          ]
          1 => array:2 [
            "nombre" => "Teresa El&#237;as"
            "apellidos" => "Hern&#225;ndez"
          ]
        ]
        "afiliaciones" => array:1 [
          0 => array:1 [
            "entidad" => "Unidad M&#233;dico-Quir&#250;rgica de Enfermedades Respiratorias&#44; Hospital Universitario Virgen de Roc&#237;o&#44; Sevilla&#44; Espa&#241;a"
          ]
        ]
        "correspondencia" => array:1 [
          0 => array:3 [
            "identificador" => "cor1"
            "etiqueta" => "&#8270;"
            "correspondencia" => "Autor para correspondencia&#46;"
          ]
        ]
      ]
    ]
    "titulosAlternativos" => array:1 [
      "en" => array:1 [
        "titulo" => "Etiopathogenesis and physiopathology in chronic thromboembolic pulmonary hypertension"
      ]
    ]
    "pdfFichero" => "main.pdf"
    "tienePdf" => true
    "PalabrasClave" => array:2 [
      "es" => array:1 [
        0 => array:4 [
          "clase" => "keyword"
          "titulo" => "Palabras clave"
          "identificador" => "xpalclavsec154520"
          "palabras" => array:5 [
            0 => "Hipertensi&#243;n pulmonar postromb&#243;tica"
            1 => "Embolia pulmonar cr&#243;nica"
            2 => "Fisiopatolog&#237;a"
            3 => "Enfermedad tromboemb&#243;lica venosa"
            4 => "Etiopathogenesis and physiopathology"
          ]
        ]
      ]
      "en" => array:1 [
        0 => array:4 [
          "clase" => "keyword"
          "titulo" => "Keywords"
          "identificador" => "xpalclavsec154521"
          "palabras" => array:4 [
            0 => "Postthrombotic pulmonary hypertension"
            1 => "Chronic pulmonary embolism"
            2 => "Physiopathology"
            3 => "Venous thromboembolic disease"
          ]
        ]
      ]
    ]
    "tieneResumen" => true
    "resumen" => array:2 [
      "es" => array:2 [
        "titulo" => "Resumen"
        "resumen" => "<p class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">La hipertensi&#243;n pulmonar tromboemb&#243;lica cr&#243;nica se caracteriza por la organizaci&#243;n de material tromb&#243;tico dentro de las arterias pulmonares&#46; La falta de correlaci&#243;n entre la proporci&#243;n de arterias pulmonares obliteradas y las cifras de hipertensi&#243;n pulmonar sugiere que una teor&#237;a exclusivamente mec&#225;nica podr&#237;a ser demasiado simplista&#46; El embolismo pulmonar agudo podr&#237;a ser el evento inicial&#44; pero la progresi&#243;n de la enfermedad resultar&#237;a del remodelado vascular progresivo de los peque&#241;os vasos&#46; Es posible que la trombosis arterial pulmonar no resuelta sea un factor decisivo para que c&#233;lulas endoteliales vasculares inicien su transici&#243;n mesenquimal&#46; Se analizan los aspectos gen&#233;ticos&#44; mecanismos inflamatorios y condicionantes cl&#237;nicos que influyen en el mosaico fisiopatol&#243;gico de esta compleja entidad&#46;</p>"
      ]
      "en" => array:2 [
        "titulo" => "Abstract"
        "resumen" => "<p class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Chronic thromboembolic pulmonary hypertension &#40;CTEPH&#41; is characterized by the organization of thrombotic material within the pulmonary arteries&#46; The lack of correlation between the proportion of obliterated pulmonary arteries and pulmonary hypertension values suggest that an exclusively mechanical theory could be too simplistic&#46; Acute pulmonary embolism could be the initial event&#44; but disease progression probably results from progressive vascular remodelling of the small vessels&#46; Unresolved pulmonary arterial thrombosis may be a decisive factor in initiating endothelial-to-mesenchymal transition&#46; The present article analyzes the genetic features&#44; inflammatory mechanisms and clinical factors influencing the physiopathological mosaic of this complex entity&#46;</p>"
      ]
    ]
    "bibliografia" => array:2 [
      "titulo" => "Bibliograf&#237;a"
      "seccion" => array:1 [
        0 => array:1 [
          "bibliografiaReferencia" => array:65 [
            0 => array:3 [
              "identificador" => "bib1"
              "etiqueta" => "1&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Chronic thromboembolic pulmonary hypertension &#8211; not so rare after all"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:1 [
                            0 => "I&#46;M&#46; Lang"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1056/NEJMp048088"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "N Engl J Med"
                        "fecha" => "2004"
                        "volumen" => "350"
                        "paginaInicial" => "2236"
                        "paginaFinal" => "2238"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15163772"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            1 => array:3 [
              "identificador" => "bib2"
              "etiqueta" => "2&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Chronic thromboembolic pulmonary hypertension&#58; an updated review"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "I&#46;M&#46; Lang"
                            1 => "W&#46; Klepetko"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1097/HCO.0b013e328311f254"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Curr Opin Cardiol"
                        "fecha" => "2008"
                        "volumen" => "23"
                        "paginaInicial" => "555"
                        "paginaFinal" => "559"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18830069"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            2 => array:3 [
              "identificador" => "bib3"
              "etiqueta" => "3&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Actualizaci&#243;n sobre la hipertensi&#243;n pulmonar tromboemb&#243;lica cr&#243;nica&#44; una enfermedad que a menudo no se detecta"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "I&#46;M&#46; Lang"
                            1 => "W&#46; Klepetko"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Rev Esp Cardiol"
                        "fecha" => "2009"
                        "volumen" => "62"
                        "paginaInicial" => "120"
                        "paginaFinal" => "125"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19232184"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            3 => array:3 [
              "identificador" => "bib4"
              "etiqueta" => "4&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "High prevalence of elevated clotting factor VIII in chronic thromboembolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "D&#46; Bonderman"
                            1 => "P&#46;L&#46; Turecek"
                            2 => "J&#46; Jakowitsch"
                            3 => "A&#46; Weltermann"
                            4 => "C&#46; Adlbrecht"
                            5 => "B&#46; Schneider"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1160/TH03-02-0067"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Thromb Haemost"
                        "fecha" => "2003"
                        "volumen" => "90"
                        "paginaInicial" => "372"
                        "paginaFinal" => "376"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12958604"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            4 => array:3 [
              "identificador" => "bib5"
              "etiqueta" => "5&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Thrombotic risk factors in pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "M&#46; Wolf"
                            1 => "C&#46; Boyer-Neumann"
                            2 => "F&#46; Parent"
                            3 => "Eschwege&#46;"
                            4 => "H&#46; Jaillet"
                            5 => "D&#46; Meyer"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Eur Respir J"
                        "fecha" => "2000"
                        "volumen" => "15"
                        "paginaInicial" => "395"
                        "paginaFinal" => "399"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10706510"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            5 => array:3 [
              "identificador" => "bib6"
              "etiqueta" => "6&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Est&#225;ndares asistenciales en hipertensi&#243;n pulmonar&#46; Documento de consenso elaborado por la Sociedad Espa&#241;ola de Neumolog&#237;a y Cirug&#237;a Tor&#225;cica &#40;SEPAR&#41; y la Sociedad Espa&#241;ola de Cardiolog&#237;a &#40;SEC&#41;"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "J&#46;A&#46; Barber&#225;"
                            1 => "P&#46; Escribano"
                            2 => "P&#46; Morales"
                            3 => "M&#46;A&#46; G&#243;mez"
                            4 => "M&#46; Oribe"
                            5 => "A&#46; Mart&#237;nez"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Rev Esp Cardiol"
                        "fecha" => "2008"
                        "volumen" => "61"
                        "paginaInicial" => "170"
                        "paginaFinal" => "184"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18364186"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            6 => array:3 [
              "identificador" => "bib7"
              "etiqueta" => "7&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Current and future management of CTEPH&#58; from diagnosis to treatment responses"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "L&#46; Rubin"
                            1 => "M&#46;M&#46; Hoeper"
                            2 => "W&#46; Klepetko"
                            3 => "N&#46; Galie"
                            4 => "I&#46; Lang"
                            5 => "G&#46; Simonneau"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1513/pats.200605-111LR"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Proc Am Thorac Soc"
                        "fecha" => "2006"
                        "volumen" => "3"
                        "paginaInicial" => "601"
                        "paginaFinal" => "607"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16963541"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            7 => array:3 [
              "identificador" => "bib8"
              "etiqueta" => "8&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Controversies&#44; uncertainties and future research on the treatment of chronic thromboembolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "A&#46; Peacock"
                            1 => "G&#46; Simonneau"
                            2 => "L&#46; Rubin"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:5 [
                        "tituloSerie" => "Am Thorac Soc"
                        "fecha" => "2006"
                        "volumen" => "3"
                        "paginaInicial" => "608"
                        "paginaFinal" => "614"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            8 => array:3 [
              "identificador" => "bib9"
              "etiqueta" => "9&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Chronic thromboembolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:5 [
                            0 => "P&#46;F&#46; Fedullo"
                            1 => "K&#46;M&#46; Kerr"
                            2 => "W&#46;R&#46; Auger"
                            3 => "S&#46;W&#46; Jamieson"
                            4 => "D&#46;P&#46; Kapelanski"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1055/s-2000-13183"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Semin Respir Crit Care Med"
                        "fecha" => "2000"
                        "volumen" => "21"
                        "paginaInicial" => "563"
                        "paginaFinal" => "574"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16088765"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            9 => array:3 [
              "identificador" => "bib10"
              "etiqueta" => "10&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Chronic major-vessel thromboembolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "K&#46;M&#46; Moser"
                            1 => "W&#46;R&#46; Auger"
                            2 => "P&#46;F&#46; Fedullo"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Circulation"
                        "fecha" => "1990"
                        "volumen" => "81"
                        "paginaInicial" => "1735"
                        "paginaFinal" => "1743"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2188751"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            10 => array:3 [
              "identificador" => "bib11"
              "etiqueta" => "11&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Chronic thromboembolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:4 [
                            0 => "P&#46;F&#46; Fedullo"
                            1 => "W&#46;R&#46; Auger"
                            2 => "K&#46;M&#46; Kerr"
                            3 => "L&#46;J&#46; Rubin"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1056/NEJMra010902"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "N Engl J Med"
                        "fecha" => "2001"
                        "volumen" => "345"
                        "paginaInicial" => "1465"
                        "paginaFinal" => "1472"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11794196"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            11 => array:3 [
              "identificador" => "bib12"
              "etiqueta" => "12&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Natural history of pulmonary embolism"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "J&#46;E&#46; Dalen"
                            1 => "J&#46;S&#46; Alpert"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Prog Cardiovasc Dis"
                        "fecha" => "1975"
                        "volumen" => "17"
                        "paginaInicial" => "259"
                        "paginaFinal" => "270"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1089991"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            12 => array:3 [
              "identificador" => "bib13"
              "etiqueta" => "13&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Chronic thromboembolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:4 [
                            0 => "P&#46;F&#46; Fedullo"
                            1 => "W&#46;R&#46; Auger"
                            2 => "K&#46;M&#46; Kerr"
                            3 => "N&#46;H&#46; Kim"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1055/s-2003-41088"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Semin Respir Crit Care Med"
                        "fecha" => "2003"
                        "volumen" => "24"
                        "paginaInicial" => "273"
                        "paginaFinal" => "286"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16088548"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            13 => array:3 [
              "identificador" => "bib14"
              "etiqueta" => "14&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Incidence of chronic thromboembolic pulmonary hypertension after pulmonary embolism"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:3 [
                          "colaboracion" => "Thromboembolic Pulmonary Hypertension Study Group"
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "V&#46; Pengo"
                            1 => "A&#46;W&#46; Lensing"
                            2 => "M&#46;H&#46; Prins"
                            3 => "A&#46; Marchiori"
                            4 => "B&#46;L&#46; Davidson"
                            5 => "F&#46; Tiozzo"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1056/NEJMoa032274"
                      "Revista" => array:7 [
                        "tituloSerie" => "N Engl J Med"
                        "fecha" => "2004"
                        "volumen" => "350"
                        "paginaInicial" => "2257"
                        "paginaFinal" => "2264"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15163775"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                        "itemHostRev" => array:3 [
                          "pii" => "S0091674911001813"
                          "estado" => "S300"
                          "issn" => "00916749"
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            14 => array:3 [
              "identificador" => "bib15"
              "etiqueta" => "15&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Is pulmonary embolism a common cause of chronic pulmonary hypertension&#63; Limitations of the embolic hypothesis"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "P&#46; Egermayer"
                            1 => "A&#46;J&#46; Peacock"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Eur Respir J"
                        "fecha" => "2000"
                        "volumen" => "15"
                        "paginaInicial" => "440"
                        "paginaFinal" => "448"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10759434"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            15 => array:3 [
              "identificador" => "bib16"
              "etiqueta" => "16&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Prognoses of primary pulmonary hypertension and chronic major vessel thromboembolic pulmonary hypertension determined from cumulative survival curves"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "T&#46; Kunieda"
                            1 => "N&#46; Nakanishi"
                            2 => "T&#46; Satoh"
                            3 => "S&#46; Kyotani"
                            4 => "Y&#46; Okano"
                            5 => "N&#46; Nagaya"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Intern Med"
                        "fecha" => "1999"
                        "volumen" => "38"
                        "paginaInicial" => "543"
                        "paginaFinal" => "546"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10435359"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            16 => array:3 [
              "identificador" => "bib17"
              "etiqueta" => "17&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Longterm follow- up of patients with pulmonary thromboembolism&#46; Late prognosis and evolution of hemodynamic and respiratory data"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:4 [
                            0 => "M&#46; Riedel"
                            1 => "V&#46; Stanek"
                            2 => "J&#46; Widimsky"
                            3 => "I&#46; Prerovsky"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Chest"
                        "fecha" => "1982"
                        "volumen" => "81"
                        "paginaInicial" => "151"
                        "paginaFinal" => "158"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7056079"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            17 => array:3 [
              "identificador" => "bib18"
              "etiqueta" => "18&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Prognostic factors in medically treated patients with chronic pulmonary embolism"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "J&#46; Lewczuk"
                            1 => "P&#46; Piszko"
                            2 => "J&#46; Jagas"
                            3 => "A&#46; Porada"
                            4 => "S&#46; Wojciak"
                            5 => "B&#46; Sobkowicz"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Chest"
                        "fecha" => "2001"
                        "volumen" => "119"
                        "paginaInicial" => "818"
                        "paginaFinal" => "823"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11243963"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            18 => array:3 [
              "identificador" => "bib19"
              "etiqueta" => "19&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Chronic thromboembolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:4 [
                            0 => "M&#46;M&#46; Hoeper"
                            1 => "E&#46; Mayer"
                            2 => "G&#46; Simonneau"
                            3 => "L&#46;J&#46; Rubin"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1161/CIRCULATIONAHA.105.602565"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Circulation"
                        "fecha" => "2006"
                        "volumen" => "113"
                        "paginaInicial" => "2011"
                        "paginaFinal" => "2020"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16636189"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            19 => array:3 [
              "identificador" => "bib20"
              "etiqueta" => "20&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Pulmonary microvascular disease in chronic thromboembolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "N&#46; Gali&#232;"
                            1 => "N&#46;H&#46;S&#46; Kim"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1513/pats.200605-113LR"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Proc Am Thorac Soc"
                        "fecha" => "2006"
                        "volumen" => "3"
                        "paginaInicial" => "571"
                        "paginaFinal" => "576"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16963536"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            20 => array:3 [
              "identificador" => "bib21"
              "etiqueta" => "21&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Successful surgical intervention in severe chronic thromboembolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "K&#46;M&#46; Moser"
                            1 => "N&#46;S&#46; Braunwald"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Chest"
                        "fecha" => "1973"
                        "volumen" => "64"
                        "paginaInicial" => "29"
                        "paginaFinal" => "35"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/4717457"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            21 => array:3 [
              "identificador" => "bib22"
              "etiqueta" => "22&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Increased resistence in postobstructive pulmonary vasculopaty&#58; structure-function relationship"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "R&#46;P&#46; Michel"
                            1 => "T&#46;S&#46; Hakim"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "J Appl Physiol"
                        "fecha" => "1991"
                        "volumen" => "71"
                        "paginaInicial" => "601"
                        "paginaFinal" => "610"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1938734"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            22 => array:3 [
              "identificador" => "bib23"
              "etiqueta" => "23&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Endothelial nitric oxide synthase function in pig lung after chronic pulmonary artery obstruction"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "E&#46; Fadel"
                            1 => "G&#46;M&#46; Mazmanian"
                            2 => "B&#46; Baudet"
                            3 => "H&#46; Detruit"
                            4 => "J&#46;P&#46; Verhoye"
                            5 => "J&#46; Cron"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1164/ajrccm.162.4.2001010"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Am J Respir Crit Care Med"
                        "fecha" => "2000"
                        "volumen" => "162"
                        "paginaInicial" => "1429"
                        "paginaFinal" => "1434"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11029357"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            23 => array:3 [
              "identificador" => "bib24"
              "etiqueta" => "24&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Distribution of obstructive intimal lesions and their cellular phenotypes in chronic pulmonary hypertension&#58; a morphometric and immunohistochemical study"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "E&#46;S&#46; Yi"
                            1 => "H&#46; Kim"
                            2 => "H&#46; Ahn"
                            3 => "J&#46; Strother"
                            4 => "T&#46; Morris"
                            5 => "E&#46; Masliah"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1164/ajrccm.162.4.9912131"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Am J Respir Crit Care Med"
                        "fecha" => "2000"
                        "volumen" => "162"
                        "paginaInicial" => "1577"
                        "paginaFinal" => "1586"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11029379"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            24 => array:3 [
              "identificador" => "bib25"
              "etiqueta" => "25&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Pulmonary vascular lesions occurring in patients with chronic major vessel thromboembolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "K&#46;M&#46; Moser"
                            1 => "C&#46;M&#46; Bloor"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Chest"
                        "fecha" => "1993"
                        "volumen" => "103"
                        "paginaInicial" => "685"
                        "paginaFinal" => "692"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8449052"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            25 => array:3 [
              "identificador" => "bib26"
              "etiqueta" => "26&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "The pathology of the early and late stages of primary pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "D&#46; Heath"
                            1 => "P&#46; Smith"
                            2 => "J&#46; Gosney"
                            3 => "D&#46; Mulcahy"
                            4 => "K&#46; Fox"
                            5 => "M&#46; Yacoub"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Br Heart J"
                        "fecha" => "1987"
                        "volumen" => "58"
                        "paginaInicial" => "204"
                        "paginaFinal" => "213"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3663419"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            26 => array:3 [
              "identificador" => "bib27"
              "etiqueta" => "27&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "The ultrastructure of plexogenic pulmonary arteriopathy"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "P&#46; Smith"
                            1 => "D&#46; Heath"
                            2 => "M&#46; Yacoub"
                            3 => "B&#46; Madden"
                            4 => "A&#46; Caslin"
                            5 => "J&#46; Gosney"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1002/path.1711600204"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "J Pathol"
                        "fecha" => "1990"
                        "volumen" => "160"
                        "paginaInicial" => "111"
                        "paginaFinal" => "121"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2319391"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            27 => array:3 [
              "identificador" => "bib28"
              "etiqueta" => "28&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Pathologic assessment of vasculopathies in pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "G&#46;G&#46; Pietra"
                            1 => "F&#46; Capron"
                            2 => "S&#46; Stewart"
                            3 => "O&#46; Leone"
                            4 => "M&#46; Humbert"
                            5 => "I&#46;M&#46; Robbins"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:5 [
                        "tituloSerie" => "J Am Coll Cardiol"
                        "fecha" => "2004"
                        "volumen" => "43"
                        "paginaInicial" => "S25"
                        "paginaFinal" => "S32"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            28 => array:3 [
              "identificador" => "bib29"
              "etiqueta" => "29&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Lung biopsies and pulmonary vascular disease"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:1 [
                            0 => "C&#46;A&#46; Wagenvoort"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "LibroEditado" => array:4 [
                        "titulo" => "Pulmonary hypertension"
                        "paginaInicial" => "393"
                        "paginaFinal" => "438"
                        "serieFecha" => "1984"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            29 => array:3 [
              "identificador" => "bib30"
              "etiqueta" => "30&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Structure and function in pulmonary hypertension&#58; new perceptions"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:1 [
                            0 => "L&#46;M&#46; Reid"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Chest"
                        "fecha" => "1986"
                        "volumen" => "89"
                        "paginaInicial" => "279"
                        "paginaFinal" => "288"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3510824"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            30 => array:3 [
              "identificador" => "bib31"
              "etiqueta" => "31&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Plaque composition in plexogenic and thromboembolic pulmonary hypertension&#58; the critical role of thrombotic material in pultaceous core formation"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "E&#46; Arbustini"
                            1 => "P&#46; Morbini"
                            2 => "A&#46;M&#46; D&#8217;Armini"
                            3 => "A&#46; Repetto"
                            4 => "G&#46; Minzioni"
                            5 => "F&#46; Piovella"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Heart"
                        "fecha" => "2002"
                        "volumen" => "88"
                        "paginaInicial" => "177"
                        "paginaFinal" => "182"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12117850"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            31 => array:3 [
              "identificador" => "bib32"
              "etiqueta" => "32&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Parallel analysis of tissuetype plasminogen activator and type 1 plasminogen activator inhibitor in plasma and endothelialcells derived from patients with chronic pulmonary thromboembolic"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:5 [
                            0 => "I&#46;M&#46; Lang"
                            1 => "J&#46;J&#46; Marsh"
                            2 => "M&#46;A&#46; Olman"
                            3 => "K&#46;M&#46; Moser"
                            4 => "R&#46;R&#46; Schleef"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Circulation"
                        "fecha" => "1994"
                        "volumen" => "90"
                        "paginaInicial" => "706"
                        "paginaFinal" => "712"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8044939"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            32 => array:3 [
              "identificador" => "bib33"
              "etiqueta" => "33&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Endogenous fibrinolytic system in chronic large-vessel thromboembolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "M&#46;A&#46; Olman"
                            1 => "J&#46;J&#46; Marsh"
                            2 => "I&#46; Lang"
                            3 => "K&#46;M&#46; Moser"
                            4 => "B&#46;R&#46; Binder"
                            5 => "R&#46;R&#46; Schleef"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Circulation"
                        "fecha" => "1992"
                        "volumen" => "86"
                        "paginaInicial" => "1241"
                        "paginaFinal" => "1248"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1394930"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            33 => array:3 [
              "identificador" => "bib34"
              "etiqueta" => "34&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Fibrin derived from patients with chronic thromboembolic pulmonary hypertension is resistant to lysis"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "T&#46;M&#46; Morris"
                            1 => "J&#46;J&#46; Marsh"
                            2 => "P&#46;G&#46; Chiles"
                            3 => "W&#46;R&#46; Auger"
                            4 => "P&#46;F&#46; Fedullo"
                            5 => "V&#46;L&#46; Woods Jr"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1164/rccm.200506-916OC"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Am J Respir Crit Care Med"
                        "fecha" => "2006"
                        "volumen" => "173"
                        "paginaInicial" => "1270"
                        "paginaFinal" => "1275"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16514114"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            34 => array:3 [
              "identificador" => "bib35"
              "etiqueta" => "35&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "No increased prevalence of the factor V Leiden mutation in chronic major vessel thromboembolic pulmonary hypertension &#40;CTEPH&#41;"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "I&#46;M&#46; Lang"
                            1 => "W&#46; Klepetko"
                            2 => "I&#46; Pabinger"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Thromb Haemost"
                        "fecha" => "1996"
                        "volumen" => "76"
                        "paginaInicial" => "476"
                        "paginaFinal" => "477"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8883290"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            35 => array:3 [
              "identificador" => "bib36"
              "etiqueta" => "36&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Thrombotic risk factors in pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "M&#46; Wolf"
                            1 => "C&#46; Boyer-Neumann"
                            2 => "F&#46; Parent"
                            3 => "V&#46; Eschwege"
                            4 => "H&#46; Jaillet"
                            5 => "D&#46; Meyer"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Eur Respir J"
                        "fecha" => "2000"
                        "volumen" => "15"
                        "paginaInicial" => "395"
                        "paginaFinal" => "399"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10706510"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            36 => array:3 [
              "identificador" => "bib37"
              "etiqueta" => "37&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "High prevalence of elevated clotting factor VIII in chronic thromboembolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "D&#46; Bonderman"
                            1 => "P&#46;L&#46; Turecek"
                            2 => "J&#46; Jakowitsch"
                            3 => "A&#46; Weltermann"
                            4 => "C&#46; Adlbrecht"
                            5 => "B&#46; Schneider"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1160/TH03-02-0067"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Thromb Haemost"
                        "fecha" => "2003"
                        "volumen" => "90"
                        "paginaInicial" => "372"
                        "paginaFinal" => "376"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12958604"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            37 => array:3 [
              "identificador" => "bib38"
              "etiqueta" => "38&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Plasma coagulation profiles in patients with severe primary pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "M&#46;M&#46; Hoeper"
                            1 => "M&#46; Sosada"
                            2 => "H&#46; Fabel"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Eur Respir J"
                        "fecha" => "1998"
                        "volumen" => "12"
                        "paginaInicial" => "1446"
                        "paginaFinal" => "1449"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9877507"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            38 => array:3 [
              "identificador" => "bib39"
              "etiqueta" => "39&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Identification of putative endothelial progenitor cells &#40;CD34&#43;CD133&#43;Flk-1&#43;&#41; in endarterectomized tissue of patients with chronic thromboembolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "W&#46; Yao"
                            1 => "A&#46;L&#46; Firth"
                            2 => "R&#46;S&#46; Sacks"
                            3 => "A&#46; Ogawa"
                            4 => "W&#46;R&#46; Auger"
                            5 => "P&#46;F&#46; Fedullo"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:5 [
                        "tituloSerie" => "Am J Physiol Lung Cell Mol Physiol"
                        "fecha" => "2009"
                        "volumen" => "296"
                        "paginaInicial" => "870"
                        "paginaFinal" => "878"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            39 => array:3 [
              "identificador" => "bib40"
              "etiqueta" => "40&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Perspectives on endothelial-tomesenchymal transition&#58; potential contribution to vascular remodeling in chronic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:4 [
                            0 => "E&#46; Arciniegas"
                            1 => "M&#46;G&#46; Frid"
                            2 => "I&#46;S&#46; Douglas"
                            3 => "K&#46;R&#46; Stenmark"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:5 [
                        "tituloSerie" => "Am J Physiol Lung Cell Mol Physiol"
                        "fecha" => "2007"
                        "volumen" => "293"
                        "paginaInicial" => "1"
                        "paginaFinal" => "8"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            40 => array:3 [
              "identificador" => "bib41"
              "etiqueta" => "41&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Signaling molecules in non familial pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "L&#46; Du"
                            1 => "C&#46;C&#46; Sullivan"
                            2 => "D&#46; Chu"
                            3 => "A&#46;J&#46; Cho"
                            4 => "M&#46; Kido"
                            5 => "P&#46;L&#46; Wolf"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1056/NEJMoa021650"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "N Engl J Med"
                        "fecha" => "2003"
                        "volumen" => "348"
                        "paginaInicial" => "500"
                        "paginaFinal" => "509"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12571257"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            41 => array:3 [
              "identificador" => "bib42"
              "etiqueta" => "42&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Role of factor XIII in fibrin clot formation and effects of genetic polymorphisms"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:5 [
                            0 => "R&#46;A&#46; Ariens"
                            1 => "T&#46;S&#46; Lai"
                            2 => "J&#46;W&#46; Weisel"
                            3 => "C&#46;S&#46; Greenberg"
                            4 => "P&#46;J&#46; Grant"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Blood"
                        "fecha" => "2002"
                        "volumen" => "100"
                        "paginaInicial" => "743"
                        "paginaFinal" => "754"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12130481"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            42 => array:3 [
              "identificador" => "bib43"
              "etiqueta" => "43&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Fibrinogen Aa Thr312Ala polymorphism is associated with chronic thromboembolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "J&#46; Suntharalingam"
                            1 => "K&#46; Goldsmith"
                            2 => "V&#46; Van Marion"
                            3 => "L&#46; Long"
                            4 => "C&#46;M&#46; Treacy"
                            5 => "F&#46; Dudbridge"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1183/09031936.00055107"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Eur Respir J"
                        "fecha" => "2008"
                        "volumen" => "31"
                        "paginaInicial" => "736"
                        "paginaFinal" => "741"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18057060"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            43 => array:3 [
              "identificador" => "bib44"
              "etiqueta" => "44&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Functional analysis of the fibrinogen Aa Thr312Ala polymorphism&#58; effects on fibrin structure and function"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "K&#46;F&#46; Standeven"
                            1 => "P&#46;J&#46; Grant"
                            2 => "A&#46;M&#46; Carter"
                            3 => "T&#46; Scheiner"
                            4 => "J&#46;W&#46; Weisel"
                            5 => "R&#46;A&#46; Ariens"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1161/01.CIR.0000066690.89407.CE"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Circulation"
                        "fecha" => "2003"
                        "volumen" => "107"
                        "paginaInicial" => "2326"
                        "paginaFinal" => "2330"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12707238"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            44 => array:3 [
              "identificador" => "bib45"
              "etiqueta" => "45&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "A hypothesis to explain the reported association of the a-fibrinogen A312 allele with thromboembolic disease"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:5 [
                            0 => "J&#46;M&#46; Curran"
                            1 => "K&#46; Fatah-Ardalani"
                            2 => "P&#46; Tornvall"
                            3 => "S&#46;E&#46; Humphries"
                            4 => "F&#46;R&#46; Green"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Thromb Haemost"
                        "fecha" => "2001"
                        "volumen" => "85"
                        "paginaInicial" => "1122"
                        "paginaFinal" => "1123"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11434698"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            45 => array:3 [
              "identificador" => "bib46"
              "etiqueta" => "46&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Inflammation in pulmonary arterial hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:4 [
                            0 => "P&#46; Dorfmuller"
                            1 => "F&#46; Perros"
                            2 => "K&#46; Balabanian"
                            3 => "M&#46; Humbert"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Eur Respir J"
                        "fecha" => "2003"
                        "volumen" => "22"
                        "paginaInicial" => "358"
                        "paginaFinal" => "363"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12952274"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            46 => array:3 [
              "identificador" => "bib47"
              "etiqueta" => "47&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Chemokine RANTES in severe pulmonary arterial hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "P&#46; Dorfm&#252;ller"
                            1 => "V&#46; Zarka"
                            2 => "I&#46; Durand-Gasselin"
                            3 => "G&#46; Monti"
                            4 => "K&#46; Balabanian"
                            5 => "G&#46; Garc&#237;a"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1164/ajrccm.165.4.2012112"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Am J Respir Crit Care Med"
                        "fecha" => "2002"
                        "volumen" => "165"
                        "paginaInicial" => "534"
                        "paginaFinal" => "539"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11850348"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            47 => array:3 [
              "identificador" => "bib48"
              "etiqueta" => "48&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Fractalkine-induced smooth muscle cell proliferation in pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "F&#46; Perros"
                            1 => "P&#46; Dorfmuller"
                            2 => "R&#46; Souza"
                            3 => "I&#46; Durand-Gasselin"
                            4 => "V&#46; Godot"
                            5 => "F&#46; Capel"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1183/09031936.00104706"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Eur Respir J"
                        "fecha" => "2007"
                        "volumen" => "29"
                        "paginaInicial" => "937"
                        "paginaFinal" => "943"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17182651"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            48 => array:3 [
              "identificador" => "bib49"
              "etiqueta" => "49&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Plasma monocyte chemoattractant protein-1 and pulmonary vascular resistance in chronic thromboembolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "H&#46; Kimura"
                            1 => "O&#46; Okada"
                            2 => "N&#46; Tanabe"
                            3 => "O&#46; Tanaka"
                            4 => "M&#46; Terai"
                            5 => "Y&#46; Takiguchi"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1164/ajrccm.164.2.2006154"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Am J Respir Crit Care Med"
                        "fecha" => "2001"
                        "volumen" => "164"
                        "paginaInicial" => "319"
                        "paginaFinal" => "324"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11463608"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            49 => array:3 [
              "identificador" => "bib50"
              "etiqueta" => "50&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Cytokine response to pulmonary thromboendarterectomy"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "F&#46; Langer"
                            1 => "R&#46; Schramm"
                            2 => "M&#46; Bauer"
                            3 => "D&#46; Tscholl"
                            4 => "T&#46; Kunihara"
                            5 => "H&#46;J&#46; Sch&#228;fers"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1378/chest.126.1.135"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Chest"
                        "fecha" => "2004"
                        "volumen" => "126"
                        "paginaInicial" => "135"
                        "paginaFinal" => "141"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15249454"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            50 => array:3 [
              "identificador" => "bib51"
              "etiqueta" => "51&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Increase in thrombomodulin concentrations after pulmonary thromboendarterectomy in chronic thromboembolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "F&#46; Sakamaki"
                            1 => "S&#46; Kyotani"
                            2 => "N&#46; Nagaya"
                            3 => "N&#46; Sato"
                            4 => "H&#46; Oya"
                            5 => "N&#46; Nakanishi"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Chest"
                        "fecha" => "2003"
                        "volumen" => "124"
                        "paginaInicial" => "1305"
                        "paginaFinal" => "1311"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14555559"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            51 => array:3 [
              "identificador" => "bib52"
              "etiqueta" => "52&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Hemodynamic instability after pulmonary endarterectomy for chronic thromboembolic pulmonary hypertension correlates with cytokine network hyperstimulation"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "J&#46; Lindner"
                            1 => "P&#46; Maruna"
                            2 => "J&#46; Kunstyr"
                            3 => "P&#46; Jansa"
                            4 => "R&#46; G&#252;rlich"
                            5 => "K&#46; Kubzova"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1159/000218101"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Eur Surg Res"
                        "fecha" => "2009"
                        "volumen" => "43"
                        "paginaInicial" => "39"
                        "paginaFinal" => "46"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19439970"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            52 => array:3 [
              "identificador" => "bib53"
              "etiqueta" => "53&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Selective upregulation of endothelin B receptor gene expression in severe pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "M&#46; Bauer"
                            1 => "H&#46; Wilkens"
                            2 => "F&#46; Langer"
                            3 => "S&#46;O&#46; Schneider"
                            4 => "H&#46; Lausberg"
                            5 => "H&#46;J&#46; Schafers"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Circulation"
                        "fecha" => "2002"
                        "volumen" => "105"
                        "paginaInicial" => "1034"
                        "paginaFinal" => "1036"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11877350"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            53 => array:3 [
              "identificador" => "bib54"
              "etiqueta" => "54&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Hemodynamic and clinical correlates of endothelin-1 in chronic thromboembolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "H&#46;J&#46; Reesink"
                            1 => "R&#46;C&#46; Meijer"
                            2 => "R&#46; Lutter"
                            3 => "F&#46; Boomsma"
                            4 => "H&#46;M&#46; Jansen"
                            5 => "J&#46;J&#46; Kloek"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Circ J"
                        "fecha" => "2006"
                        "volumen" => "70"
                        "paginaInicial" => "1058"
                        "paginaFinal" => "1063"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16864942"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            54 => array:3 [
              "identificador" => "bib55"
              "etiqueta" => "55&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Endothelin mediates pulmonary vascular remodelling in a canine model of chronic embolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "H&#46; Kim"
                            1 => "G&#46;L&#46; Yung"
                            2 => "J&#46;J&#46; Marsh"
                            3 => "R&#46;G&#46; Konopka"
                            4 => "C&#46;A&#46; Pedersen"
                            5 => "P&#46;G&#46; Chiles"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Eur Respir J"
                        "fecha" => "2000"
                        "volumen" => "15"
                        "paginaInicial" => "640"
                        "paginaFinal" => "648"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10780753"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            55 => array:3 [
              "identificador" => "bib56"
              "etiqueta" => "56&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Asymmetric dimethylarginine is increased in chronic thromboembolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "N&#46; Skoro-Sajer"
                            1 => "F&#46; Mittermayer"
                            2 => "A&#46; Panzenboeck"
                            3 => "D&#46; Bonderman"
                            4 => "R&#46; Sadushi"
                            5 => "R&#46; Hitsch"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1164/rccm.200702-278OC"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Am J Respir Crit Care Med"
                        "fecha" => "2007"
                        "volumen" => "176"
                        "paginaInicial" => "1154"
                        "paginaFinal" => "1160"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17872491"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            56 => array:3 [
              "identificador" => "bib57"
              "etiqueta" => "57&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Risk factors for chronic tromboembolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "I&#46; Lang"
                            1 => "K&#46; Kerr"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1513/pats.200605-108LR"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Proc Am Thorac Soc"
                        "fecha" => "2006"
                        "volumen" => "3"
                        "paginaInicial" => "568"
                        "paginaFinal" => "570"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16963535"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            57 => array:3 [
              "identificador" => "bib58"
              "etiqueta" => "58&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Predictors of outcome in chronic thromboembolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "D&#46; Bonderman"
                            1 => "N&#46; Skoro-Sajer"
                            2 => "J&#46; Jakowitsch"
                            3 => "C&#46; Adlbrecht"
                            4 => "D&#46; Dunkler"
                            5 => "S&#46; Taghavi"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1161/CIRCULATIONAHA.106.661041"
                      "Revista" => array:7 [
                        "tituloSerie" => "Circulation"
                        "fecha" => "2007"
                        "volumen" => "115"
                        "paginaInicial" => "2153"
                        "paginaFinal" => "2158"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17420352"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                        "itemHostRev" => array:3 [
                          "pii" => "S0168827811008129"
                          "estado" => "S300"
                          "issn" => "01688278"
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            58 => array:3 [
              "identificador" => "bib59"
              "etiqueta" => "59&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Medical conditions increasing the risk of chronic thromboembolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "D&#46; Bonderman"
                            1 => "J&#46; Jakowitsch"
                            2 => "C&#46; Adlbrecht"
                            3 => "M&#46; Schemper"
                            4 => "P&#46;A&#46; Kyrle"
                            5 => "V&#46; Sch&#246;nauer"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1160/TH04-10-0657"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Thromb Haemost"
                        "fecha" => "2005"
                        "volumen" => "93"
                        "paginaInicial" => "512"
                        "paginaFinal" => "516"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15735803"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            59 => array:3 [
              "identificador" => "bib60"
              "etiqueta" => "60&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "The relationship between inflammation and venous thrombosis&#58; a systematic review of clinical studies"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "E&#46;A&#46; Fox"
                            1 => "S&#46;R&#46; Kahn"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1160/TH05-04-0266"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Thromb Haemost"
                        "fecha" => "2005"
                        "volumen" => "94"
                        "paginaInicial" => "362"
                        "paginaFinal" => "365"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16113826"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            60 => array:3 [
              "identificador" => "bib61"
              "etiqueta" => "61&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "The impact of the inflammatory response on coagulation"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:1 [
                            0 => "C&#46;T&#46; Esmon"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/j.thromres.2004.06.028"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Thromb Res"
                        "fecha" => "2004"
                        "volumen" => "114"
                        "paginaInicial" => "321"
                        "paginaFinal" => "327"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15507261"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            61 => array:3 [
              "identificador" => "bib62"
              "etiqueta" => "62&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Splenectomy and chronic thromboembolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "X&#46; Jais"
                            1 => "V&#46; Ioos"
                            2 => "C&#46; Jardim"
                            3 => "O&#46; Sitbon"
                            4 => "F&#46; Parent"
                            5 => "A&#46; Hamid"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1136/thx.2004.038083"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Thorax"
                        "fecha" => "2005"
                        "volumen" => "60"
                        "paginaInicial" => "1031"
                        "paginaFinal" => "1034"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16085731"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            62 => array:3 [
              "identificador" => "bib63"
              "etiqueta" => "63&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Role for Staphylococci in misguided thrombus resolution of chronic thromboembolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "D&#46; Bonderman"
                            1 => "J&#46; Jakowitsch"
                            2 => "B&#46; Redwan"
                            3 => "H&#46; Bergmeister"
                            4 => "M&#46;C&#46; Renner"
                            5 => "H&#46; Panzenb&#246;ck"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1161/ATVBAHA.107.156000"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Arterioscler Thromb Vasc Biol"
                        "fecha" => "2008"
                        "volumen" => "28"
                        "paginaInicial" => "678"
                        "paginaFinal" => "684"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18239156"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            63 => array:3 [
              "identificador" => "bib64"
              "etiqueta" => "64&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Cancer-associated thrombosis"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:1 [
                            0 => "R&#46;L&#46; Bick"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1056/NEJMp030086"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "N Engl J Med"
                        "fecha" => "2003"
                        "volumen" => "349"
                        "paginaInicial" => "109"
                        "paginaFinal" => "111"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12853582"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            64 => array:3 [
              "identificador" => "bib65"
              "etiqueta" => "65&#46;"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Risk factors for chronic thromboembolic pulmonary hypertension"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "D&#46; Bonderman"
                            1 => "H&#46; Wilkens"
                            2 => "S&#46; Wakounig"
                            3 => "H&#46;J&#46; Schafers"
                            4 => "P&#46; Jansa"
                            5 => "J&#46; Lindner"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1183/09031936.00087608"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Eur Respir J"
                        "fecha" => "2009"
                        "volumen" => "33"
                        "paginaInicial" => "325"
                        "paginaFinal" => "331"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18799507"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
          ]
        ]
      ]
    ]
  ]
  "idiomaDefecto" => "es"
  "url" => "/03002896/00000045000000S6/v1_201305150253/S0300289609734969/v1_201305150253/es/main.assets"
  "Apartado" => null
  "PDF" => "https://static.elsevier.es/multimedia/03002896/00000045000000S6/v1_201305150253/S0300289609734969/v1_201305150253/es/main.pdf?idApp=UINPBA00003Z&text.app=https://archbronconeumol.org/"
  "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0300289609734969?idApp=UINPBA00003Z"
]
Article information
ISSN: 03002896
Original language: Spanish
The statistics are updated each day
Year/Month Html Pdf Total
2024 October 39 13 52
2024 September 78 21 99
2024 August 89 34 123
2024 July 79 34 113
2024 June 98 28 126
2024 May 76 32 108
2024 April 49 24 73
2024 March 47 21 68
2024 February 51 44 95
2023 March 4 3 7
2023 February 41 30 71
2023 January 36 25 61
2022 December 46 37 83
2022 November 51 31 82
2022 October 43 37 80
2022 September 37 30 67
2022 August 46 43 89
2022 July 49 61 110
2022 June 44 54 98
2022 May 54 47 101
2022 April 69 60 129
2022 March 53 72 125
2022 February 96 59 155
2022 January 99 43 142
2021 December 42 56 98
2021 November 51 60 111
2021 October 46 68 114
2021 September 30 79 109
2021 August 29 51 80
2021 July 41 54 95
2021 June 29 54 83
2021 May 26 73 99
2021 April 77 179 256
2021 March 45 36 81
2021 February 15 33 48
2021 January 23 36 59
2020 December 19 26 45
2020 November 21 37 58
2020 October 20 34 54
2020 September 22 25 47
2020 August 27 25 52
2020 July 32 26 58
2020 June 28 17 45
2020 May 33 30 63
2020 April 38 37 75
2020 March 36 31 67
2020 February 40 53 93
2020 January 51 31 82
2019 December 40 22 62
2019 November 34 15 49
2019 October 32 29 61
2019 September 43 31 74
2019 August 36 21 57
2019 July 30 33 63
2019 June 23 26 49
2019 May 55 49 104
2019 April 70 78 148
2019 March 35 38 73
2019 February 26 25 51
2019 January 11 29 40
2018 December 23 35 58
2018 November 30 34 64
2018 October 59 31 90
2018 September 34 20 54
2018 May 29 2 31
2018 April 49 8 57
2018 March 32 6 38
2018 February 12 15 27
2018 January 24 14 38
2017 December 20 30 50
2017 November 60 42 102
2017 October 88 19 107
2017 September 109 48 157
2017 August 60 58 118
2017 July 44 47 91
2017 June 87 45 132
2017 May 49 30 79
2017 April 34 26 60
2017 March 24 33 57
2017 February 38 40 78
2017 January 12 53 65
2016 December 36 73 109
2016 November 51 152 203
2016 October 44 205 249
2016 September 79 192 271
2016 August 203 203 406
2016 July 135 114 249
2016 June 172 158 330
2016 May 254 280 534
2016 April 22 1 23
2016 March 33 7 40
2016 February 71 22 93
2016 January 170 197 367
2015 December 105 76 181
2015 November 254 222 476
2015 October 201 12 213
2015 September 175 0 175
2015 August 135 0 135
2015 July 107 0 107
2015 June 123 0 123
2015 May 202 0 202
2015 April 123 0 123
2015 March 119 0 119
2015 February 99 0 99
2015 January 80 0 80
2014 December 84 0 84
2014 November 158 0 158
2014 October 132 0 132
2014 September 129 0 129
2014 August 119 0 119
2014 July 121 0 121
2014 June 157 0 157
2014 May 211 0 211
2014 April 212 0 212
2014 March 195 0 195
2014 February 131 0 131
2014 January 110 0 110
2013 December 106 0 106
2013 November 171 0 171
2013 October 150 0 150
2013 September 102 0 102
2013 August 125 0 125
2013 July 91 0 91
2013 June 64 0 64
2013 May 57 0 57
2013 April 47 0 47
2013 March 18 0 18
2000 January 529 0 529
Show all

Follow this link to access the full text of the article

Archivos de Bronconeumología

Are you a health professional able to prescribe or dispense drugs?