array:24 [
  "pii" => "S0300289618304666"
  "issn" => "03002896"
  "doi" => "10.1016/j.arbres.2018.12.002"
  "estado" => "S300"
  "fechaPublicacion" => "2019-08-01"
  "aid" => "2053"
  "copyright" => "SEPAR"
  "copyrightAnyo" => "2018"
  "documento" => "article"
  "crossmark" => 1
  "subdocumento" => "fla"
  "cita" => "Arch Bronconeumol. 2019;55:409-13"
  "abierto" => array:3 [
    "ES" => true
    "ES2" => true
    "LATM" => true
  ]
  "gratuito" => true
  "lecturas" => array:2 [
    "total" => 617
    "formatos" => array:3 [
      "EPUB" => 7
      "HTML" => 405
      "PDF" => 205
    ]
  ]
  "Traduccion" => array:1 [
    "en" => array:19 [
      "pii" => "S1579212919301466"
      "issn" => "15792129"
      "doi" => "10.1016/j.arbr.2019.06.001"
      "estado" => "S300"
      "fechaPublicacion" => "2019-08-01"
      "aid" => "2053"
      "copyright" => "SEPAR"
      "documento" => "article"
      "crossmark" => 1
      "subdocumento" => "fla"
      "cita" => "Arch Bronconeumol. 2019;55:409-13"
      "abierto" => array:3 [
        "ES" => false
        "ES2" => false
        "LATM" => false
      ]
      "gratuito" => false
      "lecturas" => array:2 [
        "total" => 54
        "formatos" => array:3 [
          "EPUB" => 15
          "HTML" => 23
          "PDF" => 16
        ]
      ]
      "en" => array:14 [
        "idiomaDefecto" => true
        "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Original Article</span>"
        "titulo" => "Prognostic Validation Using GesEPOC 2017 Severity Criteria"
        "tienePdf" => "en"
        "tieneTextoCompleto" => "en"
        "tieneResumen" => array:3 [
          0 => "en"
          1 => "en"
          2 => "es"
        ]
        "paginas" => array:1 [
          0 => array:2 [
            "paginaInicial" => "409"
            "paginaFinal" => "413"
          ]
        ]
        "titulosAlternativos" => array:1 [
          "es" => array:1 [
            "titulo" => "Validaci&#243;n pron&#243;stica seg&#250;n los criterios de la GesEPOC 2017"
          ]
        ]
        "contieneResumen" => array:2 [
          "en" => true
          "es" => true
        ]
        "contieneTextoCompleto" => array:1 [
          "en" => true
        ]
        "contienePdf" => array:1 [
          "en" => true
        ]
        "resumenGrafico" => array:2 [
          "original" => 1
          "multimedia" => array:5 [
            "identificador" => "fig0020"
            "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA"
            "mostrarFloat" => false
            "mostrarDisplay" => true
            "figura" => array:1 [
              0 => array:4 [
                "imagen" => "fx1.jpeg"
                "Alto" => 722
                "Ancho" => 1333
                "Tamanyo" => 86259
              ]
            ]
          ]
        ]
        "autores" => array:1 [
          0 => array:2 [
            "autoresLista" => "Carlos Cabrera L&#243;pez, Ciro Casanova Macario, Jos&#233; Mar&#237;a Mar&#237;n Trigo, Juan P&#46; de-Torres, Rebeca Sicilia Torres, Jes&#250;s Mar&#237;a Gonz&#225;lez, Francesca Polverino, Miguel Divo, V&#237;ctor Pinto Plata, Javier Zulueta, Francisco Javier Callejas, Bartolom&#233; Celli"
            "autores" => array:12 [
              0 => array:2 [
                "nombre" => "Carlos"
                "apellidos" => "Cabrera L&#243;pez"
              ]
              1 => array:2 [
                "nombre" => "Ciro"
                "apellidos" => "Casanova Macario"
              ]
              2 => array:2 [
                "nombre" => "Jos&#233; Mar&#237;a"
                "apellidos" => "Mar&#237;n Trigo"
              ]
              3 => array:2 [
                "nombre" => "Juan P&#46;"
                "apellidos" => "de-Torres"
              ]
              4 => array:2 [
                "nombre" => "Rebeca"
                "apellidos" => "Sicilia Torres"
              ]
              5 => array:2 [
                "nombre" => "Jes&#250;s Mar&#237;a"
                "apellidos" => "Gonz&#225;lez"
              ]
              6 => array:2 [
                "nombre" => "Francesca"
                "apellidos" => "Polverino"
              ]
              7 => array:2 [
                "nombre" => "Miguel"
                "apellidos" => "Divo"
              ]
              8 => array:2 [
                "nombre" => "V&#237;ctor"
                "apellidos" => "Pinto Plata"
              ]
              9 => array:2 [
                "nombre" => "Javier"
                "apellidos" => "Zulueta"
              ]
              10 => array:2 [
                "nombre" => "Francisco Javier"
                "apellidos" => "Callejas"
              ]
              11 => array:2 [
                "nombre" => "Bartolom&#233;"
                "apellidos" => "Celli"
              ]
            ]
          ]
        ]
        "resumen" => array:1 [
          0 => array:3 [
            "titulo" => "Graphical abstract"
            "clase" => "graphical"
            "resumen" => "<span id="abst0005" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><p id="spar0005" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall"><elsevierMultimedia ident="fig0020"></elsevierMultimedia></p></span>"
          ]
        ]
      ]
      "idiomaDefecto" => "en"
      "Traduccion" => array:1 [
        "es" => array:9 [
          "pii" => "S0300289618304666"
          "doi" => "10.1016/j.arbres.2018.12.002"
          "estado" => "S300"
          "subdocumento" => ""
          "abierto" => array:3 [
            "ES" => true
            "ES2" => true
            "LATM" => true
          ]
          "gratuito" => true
          "lecturas" => array:1 [
            "total" => 0
          ]
          "idiomaDefecto" => "es"
          "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0300289618304666?idApp=UINPBA00003Z"
        ]
      ]
      "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S1579212919301466?idApp=UINPBA00003Z"
      "url" => "/15792129/0000005500000008/v2_201908080725/S1579212919301466/v2_201908080725/en/main.assets"
    ]
  ]
  "itemSiguiente" => array:19 [
    "pii" => "S0300289619300870"
    "issn" => "03002896"
    "doi" => "10.1016/j.arbres.2019.02.004"
    "estado" => "S300"
    "fechaPublicacion" => "2019-08-01"
    "aid" => "2100"
    "copyright" => "SEPAR"
    "documento" => "article"
    "crossmark" => 1
    "subdocumento" => "fla"
    "cita" => "Arch Bronconeumol. 2019;55:414-20"
    "abierto" => array:3 [
      "ES" => true
      "ES2" => true
      "LATM" => true
    ]
    "gratuito" => true
    "lecturas" => array:2 [
      "total" => 269
      "formatos" => array:3 [
        "EPUB" => 14
        "HTML" => 168
        "PDF" => 87
      ]
    ]
    "en" => array:14 [
      "idiomaDefecto" => true
      "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Original Article</span>"
      "titulo" => "Acute Exacerbation According to GOLD 2017 Categories in Patients with Chronic Obstructive Pulmonary Disease"
      "tienePdf" => "en"
      "tieneTextoCompleto" => "en"
      "tieneResumen" => array:3 [
        0 => "en"
        1 => "en"
        2 => "es"
      ]
      "paginas" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "paginaInicial" => "414"
          "paginaFinal" => "420"
        ]
      ]
      "titulosAlternativos" => array:1 [
        "es" => array:1 [
          "titulo" => "Exacerbaci&#243;n aguda en pacientes con enfermedad pulmonar obstructiva cr&#243;nica seg&#250;n las categor&#237;as GOLD 2017"
        ]
      ]
      "contieneResumen" => array:2 [
        "en" => true
        "es" => true
      ]
      "contieneTextoCompleto" => array:1 [
        "en" => true
      ]
      "contienePdf" => array:1 [
        "en" => true
      ]
      "resumenGrafico" => array:2 [
        "original" => 1
        "multimedia" => array:5 [
          "identificador" => "fig0015"
          "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA"
          "mostrarFloat" => false
          "mostrarDisplay" => true
          "figura" => array:1 [
            0 => array:4 [
              "imagen" => "fx1.jpeg"
              "Alto" => 396
              "Ancho" => 1333
              "Tamanyo" => 71579
            ]
          ]
        ]
      ]
      "autores" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "autoresLista" => "Joohae Kim, Chang-Hoon Lee, Myung-Goo Lee, Kyeong-Cheol Shin, Kwang Ha Yoo, Seong Yong Lim, Ju Ock Na, Chul-Gyu Yoo, Ki Suck Jung, Sang-Do Lee"
          "autores" => array:11 [
            0 => array:2 [
              "nombre" => "Joohae"
              "apellidos" => "Kim"
            ]
            1 => array:2 [
              "nombre" => "Chang-Hoon"
              "apellidos" => "Lee"
            ]
            2 => array:2 [
              "nombre" => "Myung-Goo"
              "apellidos" => "Lee"
            ]
            3 => array:2 [
              "nombre" => "Kyeong-Cheol"
              "apellidos" => "Shin"
            ]
            4 => array:2 [
              "nombre" => "Kwang Ha"
              "apellidos" => "Yoo"
            ]
            5 => array:2 [
              "nombre" => "Seong Yong"
              "apellidos" => "Lim"
            ]
            6 => array:2 [
              "nombre" => "Ju Ock"
              "apellidos" => "Na"
            ]
            7 => array:2 [
              "nombre" => "Chul-Gyu"
              "apellidos" => "Yoo"
            ]
            8 => array:2 [
              "nombre" => "Ki Suck"
              "apellidos" => "Jung"
            ]
            9 => array:2 [
              "nombre" => "Sang-Do"
              "apellidos" => "Lee"
            ]
            10 => array:1 [
              "colaborador" => "KOLD&#44; KOCOSS investigators"
            ]
          ]
        ]
      ]
      "resumen" => array:1 [
        0 => array:3 [
          "titulo" => "Graphical abstract"
          "clase" => "graphical"
          "resumen" => "<span id="abst0005" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><p id="spar0005" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall"><elsevierMultimedia ident="fig0015"></elsevierMultimedia></p></span>"
        ]
      ]
    ]
    "idiomaDefecto" => "en"
    "Traduccion" => array:1 [
      "en" => array:9 [
        "pii" => "S157921291930206X"
        "doi" => "10.1016/j.arbr.2019.02.014"
        "estado" => "S300"
        "subdocumento" => ""
        "abierto" => array:3 [
          "ES" => false
          "ES2" => false
          "LATM" => false
        ]
        "gratuito" => false
        "lecturas" => array:1 [
          "total" => 0
        ]
        "idiomaDefecto" => "en"
        "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S157921291930206X?idApp=UINPBA00003Z"
      ]
    ]
    "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0300289619300870?idApp=UINPBA00003Z"
    "url" => "/03002896/0000005500000008/v2_201908080730/S0300289619300870/v2_201908080730/en/main.assets"
  ]
  "itemAnterior" => array:19 [
    "pii" => "S0300289619300687"
    "issn" => "03002896"
    "doi" => "10.1016/j.arbres.2019.01.031"
    "estado" => "S300"
    "fechaPublicacion" => "2019-08-01"
    "aid" => "2096"
    "copyright" => "SEPAR"
    "documento" => "article"
    "crossmark" => 1
    "subdocumento" => "sco"
    "cita" => "Arch Bronconeumol. 2019;55:407-8"
    "abierto" => array:3 [
      "ES" => true
      "ES2" => true
      "LATM" => true
    ]
    "gratuito" => true
    "lecturas" => array:2 [
      "total" => 489
      "formatos" => array:3 [
        "EPUB" => 9
        "HTML" => 373
        "PDF" => 107
      ]
    ]
    "es" => array:10 [
      "idiomaDefecto" => true
      "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Editorial</span>"
      "titulo" => "Corticosteroides inhalados y c&#225;ncer de pulm&#243;n en la EPOC"
      "tienePdf" => "es"
      "tieneTextoCompleto" => "es"
      "paginas" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "paginaInicial" => "407"
          "paginaFinal" => "408"
        ]
      ]
      "titulosAlternativos" => array:1 [
        "en" => array:1 [
          "titulo" => "Inhaled Corticosteroids and Lung Cancer in COPD"
        ]
      ]
      "contieneTextoCompleto" => array:1 [
        "es" => true
      ]
      "contienePdf" => array:1 [
        "es" => true
      ]
      "autores" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "autoresLista" => "Luis M&#46; Seijo, Germ&#225;n Peces-Barba"
          "autores" => array:2 [
            0 => array:2 [
              "nombre" => "Luis M&#46;"
              "apellidos" => "Seijo"
            ]
            1 => array:2 [
              "nombre" => "Germ&#225;n"
              "apellidos" => "Peces-Barba"
            ]
          ]
        ]
      ]
    ]
    "idiomaDefecto" => "es"
    "Traduccion" => array:1 [
      "en" => array:9 [
        "pii" => "S1579212919301545"
        "doi" => "10.1016/j.arbr.2019.01.009"
        "estado" => "S300"
        "subdocumento" => ""
        "abierto" => array:3 [
          "ES" => false
          "ES2" => false
          "LATM" => false
        ]
        "gratuito" => false
        "lecturas" => array:1 [
          "total" => 0
        ]
        "idiomaDefecto" => "en"
        "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S1579212919301545?idApp=UINPBA00003Z"
      ]
    ]
    "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0300289619300687?idApp=UINPBA00003Z"
    "url" => "/03002896/0000005500000008/v2_201908080730/S0300289619300687/v2_201908080730/es/main.assets"
  ]
  "es" => array:19 [
    "idiomaDefecto" => true
    "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Original</span>"
    "titulo" => "Validaci&#243;n pron&#243;stica seg&#250;n los criterios de la GesEPOC 2017"
    "tieneTextoCompleto" => true
    "paginas" => array:1 [
      0 => array:2 [
        "paginaInicial" => "409"
        "paginaFinal" => "413"
      ]
    ]
    "autores" => array:1 [
      0 => array:4 [
        "autoresLista" => "Carlos Cabrera L&#243;pez, Ciro Casanova Macario, Jos&#233; Mar&#237;a Mar&#237;n Trigo, Juan P&#46; de-Torres, Rebeca Sicilia Torres, Jes&#250;s Mar&#237;a Gonz&#225;lez, Francesca Polverino, Miguel Divo, V&#237;ctor Pinto Plata, Javier Zulueta, Francisco Javier Callejas, Bartolom&#233; Celli"
        "autores" => array:12 [
          0 => array:4 [
            "nombre" => "Carlos"
            "apellidos" => "Cabrera L&#243;pez"
            "email" => array:1 [
              0 => "ccablopn@gmail.com"
            ]
            "referencia" => array:2 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">a</span>"
                "identificador" => "aff0005"
              ]
              1 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">&#42;</span>"
                "identificador" => "cor0005"
              ]
            ]
          ]
          1 => array:3 [
            "nombre" => "Ciro"
            "apellidos" => "Casanova Macario"
            "referencia" => array:1 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">b</span>"
                "identificador" => "aff0010"
              ]
            ]
          ]
          2 => array:3 [
            "nombre" => "Jos&#233; Mar&#237;a"
            "apellidos" => "Mar&#237;n Trigo"
            "referencia" => array:1 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">c</span>"
                "identificador" => "aff0015"
              ]
            ]
          ]
          3 => array:3 [
            "nombre" => "Juan P&#46;"
            "apellidos" => "de-Torres"
            "referencia" => array:1 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">d</span>"
                "identificador" => "aff0020"
              ]
            ]
          ]
          4 => array:3 [
            "nombre" => "Rebeca Sicilia"
            "apellidos" => "Torres"
            "referencia" => array:1 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">a</span>"
                "identificador" => "aff0005"
              ]
            ]
          ]
          5 => array:3 [
            "nombre" => "Jes&#250;s Mar&#237;a"
            "apellidos" => "Gonz&#225;lez"
            "referencia" => array:1 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">e</span>"
                "identificador" => "aff0025"
              ]
            ]
          ]
          6 => array:3 [
            "nombre" => "Francesca"
            "apellidos" => "Polverino"
            "referencia" => array:1 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">f</span>"
                "identificador" => "aff0030"
              ]
            ]
          ]
          7 => array:3 [
            "nombre" => "Miguel"
            "apellidos" => "Divo"
            "referencia" => array:1 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">f</span>"
                "identificador" => "aff0030"
              ]
            ]
          ]
          8 => array:3 [
            "nombre" => "V&#237;ctor"
            "apellidos" => "Pinto Plata"
            "referencia" => array:1 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">g</span>"
                "identificador" => "aff0035"
              ]
            ]
          ]
          9 => array:3 [
            "nombre" => "Javier"
            "apellidos" => "Zulueta"
            "referencia" => array:1 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">d</span>"
                "identificador" => "aff0020"
              ]
            ]
          ]
          10 => array:3 [
            "nombre" => "Francisco Javier"
            "apellidos" => "Callejas"
            "referencia" => array:1 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">h</span>"
                "identificador" => "aff0040"
              ]
            ]
          ]
          11 => array:3 [
            "nombre" => "Bartolom&#233;"
            "apellidos" => "Celli"
            "referencia" => array:1 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">f</span>"
                "identificador" => "aff0030"
              ]
            ]
          ]
        ]
        "afiliaciones" => array:8 [
          0 => array:3 [
            "entidad" => "Servicio de Neumolog&#237;a&#44; Hospital Universitario de Gran Canaria Dr&#46; Negr&#237;n&#44; Las Palmas de Gran Canaria&#44; Espa&#241;a"
            "etiqueta" => "a"
            "identificador" => "aff0005"
          ]
          1 => array:3 [
            "entidad" => "Servicio de Neumolog&#237;a&#44; Hospital Universitario Nuestra Se&#241;ora de la Candelaria&#44; Santa Cruz de Tenerife&#44; Espa&#241;a"
            "etiqueta" => "b"
            "identificador" => "aff0010"
          ]
          2 => array:3 [
            "entidad" => "Servicio de Neumolog&#237;a&#44; Hospital Universitario Miguel Servet&#44; Zaragoza&#44; Espa&#241;a"
            "etiqueta" => "c"
            "identificador" => "aff0015"
          ]
          3 => array:3 [
            "entidad" => "Servicio de Neumolog&#237;a&#44; Cl&#237;nica Universitaria de Navarra&#44; Pamplona&#44; Espa&#241;a"
            "etiqueta" => "d"
            "identificador" => "aff0020"
          ]
          4 => array:3 [
            "entidad" => "Unidad de Investigaci&#243;n&#44; Hospital Universitario de Gran Canaria Dr&#46; Negr&#237;n&#44; Las Palmas de Gran Canaria&#44; Espa&#241;a"
            "etiqueta" => "e"
            "identificador" => "aff0025"
          ]
          5 => array:3 [
            "entidad" => "Pulmonary and Critical Care Service&#44; Brigham and Women&#39;s Hospital&#44; Boston&#44; Massachusetts&#44; Estados Unidos"
            "etiqueta" => "f"
            "identificador" => "aff0030"
          ]
          6 => array:3 [
            "entidad" => "Pulmonary and Critical Care Division&#44; Baystate Medical Center&#44; Springfield&#44; Massachusetts&#44; Estados Unidos"
            "etiqueta" => "g"
            "identificador" => "aff0035"
          ]
          7 => array:3 [
            "entidad" => "Complejo Hospitalario Universitario de Albacete&#44; Albacete&#44; Espa&#241;a"
            "etiqueta" => "h"
            "identificador" => "aff0040"
          ]
        ]
        "correspondencia" => array:1 [
          0 => array:3 [
            "identificador" => "cor0005"
            "etiqueta" => "&#8270;"
            "correspondencia" => "Autor para correspondencia&#46;"
          ]
        ]
      ]
    ]
    "titulosAlternativos" => array:1 [
      "en" => array:1 [
        "titulo" => "Prognostic Validation Using GesEPOC 2017 Severity Criteria"
      ]
    ]
    "resumenGrafico" => array:2 [
      "original" => 1
      "multimedia" => array:5 [
        "identificador" => "fig0020"
        "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA"
        "mostrarFloat" => false
        "mostrarDisplay" => true
        "figura" => array:1 [
          0 => array:4 [
            "imagen" => "fx1.jpeg"
            "Alto" => 786
            "Ancho" => 1333
            "Tamanyo" => 98960
          ]
        ]
      ]
    ]
    "textoCompleto" => "<span class="elsevierStyleSections"><span id="sec0005" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0070">Introducci&#243;n</span><p id="par0005" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La enfermedad pulmonar obstructiva cr&#243;nica &#40;EPOC&#41; es una de las principales causas de morbimortalidad a nivel mundial<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0125"><span class="elsevierStyleSup">1</span></a>&#44; siendo adem&#225;s una enfermedad con alta prevalencia e infradiagn&#243;stico en nuestro pa&#237;s<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0130"><span class="elsevierStyleSup">2</span></a>&#46; La primera Gu&#237;a espa&#241;ola de la EPOC &#40;GesEPOC&#41;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0135"><span class="elsevierStyleSup">3</span></a> se realiz&#243; en 2012 en el marco del Plan de calidad del Sistema Nacional de Salud y la estrategia en EPOC del Ministerio de Sanidad&#44; Igualdad y Pol&#237;tica Social&#46; En esta versi&#243;n inicial tanto la clasificaci&#243;n del paciente como su tratamiento ven&#237;an definidos seg&#250;n los fenotipos existentes en la EPOC&#46; Esta primera versi&#243;n de la gu&#237;a ha sido modificada recientemente con un cambio sustancial en el acercamiento al enfermo&#46; De una clasificaci&#243;n inicial por fenotipos se ha pasado a una basada en el riesgo&#44; existiendo un grupo de bajo riesgo y otro de alto riesgo<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0140"><span class="elsevierStyleSup">4</span></a>&#46; El riesgo viene definido por la funci&#243;n pulmonar&#44; la disnea y las exacerbaciones&#44; tal y como hac&#237;a previamente el documento de la <span class="elsevierStyleItalic">Global Initiative for Obstructive Lung Disease</span> &#40;GOLD&#41;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0145"><span class="elsevierStyleSup">5</span></a>&#46; No obstante&#44; los criterios para formar parte de los diferentes grupos de riesgo son distintos a los propuestos por la GOLD&#46; Se ha decidido suprimir los &#237;ndices multidimensionales de gravedad establecidos en la anterior versi&#243;n &#40;BODEx&#41;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0150"><span class="elsevierStyleSup">6</span></a> para realizar una propuesta de clasificaci&#243;n m&#225;s cl&#237;nica y sencilla&#46; Seg&#250;n el grupo de riesgo donde se encuentre el enfermo&#44; se propone dar uno o dos broncodilatadores&#46; Posteriormente se propone un acercamiento farmacol&#243;gico seg&#250;n los fenotipos &#40;con la excepci&#243;n del fenotipo mixto&#44; que llevar&#237;a corticoides inhalados de entrada&#41;&#46; Esta concepci&#243;n de la gu&#237;a cl&#237;nica probablemente permita una mayor utilizaci&#243;n de la misma en atenci&#243;n primaria&#46; No obstante&#44; esta nueva visi&#243;n en la clasificaci&#243;n del riesgo no ha sido a&#250;n evaluada&#44; y poco sabemos de c&#243;mo afecta a la distribuci&#243;n de los enfermos y a su pron&#243;stico a largo plazo&#46;</p><p id="par0010" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Este estudio de pacientes con EPOC evaluados prospectivamente valora la distribuci&#243;n de los mismos seg&#250;n el riesgo y sus componentes individuales&#46; Adem&#225;s&#44; valora el pron&#243;stico a largo plazo de los pacientes seg&#250;n la nueva clasificaci&#243;n GesEPOC&#46;</p></span><span id="sec0010" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0075">M&#233;todos</span><p id="par0015" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Los participantes de este estudio son parte de la cohorte BODE&#46; Esta cohorte consta de enfermos EPOC seguidos en el &#225;mbito de consultas de neumolog&#237;a de forma consecutiva entre 1997 y 2017&#46; Los criterios de inclusi&#243;n y exclusi&#243;n han sido previamente descritos<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0155"><span class="elsevierStyleSup">7</span></a>&#46; En resumen&#44; es una cohorte longitudinal&#44; prospectiva y multic&#233;ntrica con al menos un control anual&#46; En todos los pacientes se miden las caracter&#237;sticas antropom&#233;tricas y se realiza un examen f&#237;sico&#46; Se les realiza una espirometr&#237;a siguiendo los criterios de la Sociedad Americana del T&#243;rax y la Sociedad Europea de Respiratorio y se realiza el diagn&#243;stico de EPOC siguiendo los criterios establecidos internacionalmente<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0160"><span class="elsevierStyleSup">8&#44;9</span></a>&#46; Todos los pacientes de la cohorte tienen al menos un &#237;ndice de paquetes&#47;a&#241;o &#40;IPA&#41; mayor de 10 y han estado estables un periodo m&#237;nimo de 6 semanas previo a las pruebas&#46; Las exacerbaciones se definen como cualquier episodio de empeoramiento de la disnea&#44; tos o expectoraci&#243;n que requiera antibi&#243;ticos o corticoides sist&#233;micos<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0170"><span class="elsevierStyleSup">10</span></a>&#46; Las exacerbaciones eran reportadas por el paciente y confirmadas posteriormente con la historia cl&#237;nica electr&#243;nica&#46; Las exacerbaciones se clasificaron en moderadas si eran ambulatorias y tratadas con corticoides orales o con antibi&#243;ticos&#44; o graves si requer&#237;an hospitalizaci&#243;n&#46; La disnea se midi&#243; con la escala modificada del <span class="elsevierStyleItalic">Medical Research</span> Council &#40;mMRC&#41;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0175"><span class="elsevierStyleSup">11</span></a>&#46; Se calcul&#243; a su vez el &#237;ndice de BODE&#44; as&#237; como el &#237;ndice de Charlson<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0155"><span class="elsevierStyleSup">7&#44;12</span></a>&#46; Las comorbilidades fueron recogidas usando las enfermedades referidas por el enfermo y revisando la historia cl&#237;nica electr&#243;nica&#46; Se seleccion&#243; el test de la marcha de los 6 minutos &#40;6<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>MWT&#41; como el mejor de dos recorridos separados al menos 30<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>min<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0185"><span class="elsevierStyleSup">13</span></a>&#46; Se recogi&#243; la mortalidad global hasta febrero de 2017&#46; Se analiz&#243; a su vez mortalidad espec&#237;fica por EPOC&#44; causa respiratoria no asociada a EPOC&#44; c&#225;ncer de pulm&#243;n&#44; causas cardiovasculares&#44; otras causas y causas desconocidas&#46; Todos los participantes recibieron un tratamiento &#243;ptimo seg&#250;n las gu&#237;as internacionales del momento y firmaron los consentimientos informados previamente aprobados por los comit&#233;s de &#233;tica de cada centro participante&#46;</p><span id="sec0015" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0080">GesEPOC 2017</span><p id="par0020" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Se clasific&#243; a los enfermos en alto y bajo riesgo siguiendo los criterios actuales de la gu&#237;a GesEPOC &#40;cualquiera de los siguientes criterios har&#237;a que el enfermo entrara en el grupo de alto riesgo&#58; FEV<span class="elsevierStyleInf">1</span>&#37;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#60;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>50&#37;&#44; disnea &#8805;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>2 si est&#225; con tratamiento&#44; 2 o m&#225;s exacerbaciones ambulatorias o al menos una hospitalaria el a&#241;o anterior&#41;&#46; Posteriormente se calcul&#243; la proporci&#243;n de sujetos que eran clasificados en alto riesgo seg&#250;n los diferentes criterios individuales que lo componen&#44; as&#237; como aquellos sujetos que pertenecen al alto riesgo por suma de criterios&#46; Se calcul&#243; la comorbilidad por grupos y la mortalidad a 5 a&#241;os seg&#250;n las diferentes causas&#46;</p></span><span id="sec0020" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0085">Estad&#237;stica</span><p id="par0025" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Se ha utilizado el test de Shapiro-Wilk para comprobar la normalidad de los datos de las variables cuantitativas&#46; Se calcul&#243; la media y desviaci&#243;n t&#237;pica para aquellas variables que siguen una distribuci&#243;n normal&#46; Aquellas variables que no presentan una distribuci&#243;n normal se describen mediante la mediana y el rango de los cuartiles 1 y 3 &#40;Q<span class="elsevierStyleInf">1</span>-Q<span class="elsevierStyleInf">3</span>&#41;&#46; Para comparar variables cualitativas se ha utilizado el test exacto de Fisher&#46; Se han realizado modelos de regresi&#243;n log&#237;stica para predecir la mortalidad a los 60 meses del modelo de alto riesgo de GesEPOC y de las 4 variables que lo conforman&#44; diferenci&#225;ndose exacerbaciones ambulatorias y hospitalarias&#46; Todos los modelos han sido ajustados por edad y g&#233;nero&#46; Para medir la capacidad de predicci&#243;n de estos modelos se han calculado las curvas ROC y sus respectivas &#225;reas bajo la curva &#40;AUC&#41;&#46; Las variables cuantitativas se compararon mediante el test de la t de Student&#46; Se utiliz&#243; a su vez el m&#233;todo de Kaplan-Meier para representar gr&#225;ficamente las curvas de supervivencia y el test de log-rank para comparar si hay diferencias entre dichas curvas&#46; Valores de p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#60;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#44;05 se han considerado significativos&#46; El programa estad&#237;stico utilizado ha sido R Core Team &#40;2018&#41;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0190"><span class="elsevierStyleSup">14</span></a>&#46;</p></span></span><span id="sec0025" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0090">Resultados</span><p id="par0030" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Las caracter&#237;sticas de la muestra se exponen en la <a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0005">tabla 1</a>&#46; Los 700 pacientes ten&#237;an una edad media de 66<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#177;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>9&#44;6 a&#241;os y un FEV<span class="elsevierStyleInf">1</span>&#37; de 59&#44;7<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#177;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>20&#44;2&#46; La mayor&#237;a de los enfermos presentaban un grado de obstrucci&#243;n moderado o grave&#46; M&#225;s del 80&#37; eran varones y un tercio de la muestra era fumadora activa&#46; El &#237;ndice de paquetes&#47;a&#241;o era alto&#44; con una media de 60<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#177;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>31&#44;16&#46;</p><elsevierMultimedia ident="tbl0005"></elsevierMultimedia><span id="sec0030" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0095">Clasificaci&#243;n seg&#250;n GesEPOC</span><p id="par0035" class="elsevierStylePara elsevierViewall">El 40&#44;43&#37; de la muestra se encontraba en el grupo de bajo riesgo&#46; En el alto riesgo&#44; un 38&#44;14&#37; presentaba una disnea mayor o igual a 2 en la escala mMRC y un 15&#44;43&#37; exacerbaciones ambulatorias&#44; mientras que solamente un 9&#44;43&#37; presentaba exacerbaciones hospitalarias &#40;total de sujetos exacerbadores&#58; 174&#44; un 24&#44;86&#37; de la muestra&#41;&#46; Los sujetos con un FEV<span class="elsevierStyleInf">1</span> por debajo del 50&#37; eran un 32&#44;86&#37;&#46; Los enfermos clasificados de alto riesgo que solo presentaban un factor de riesgo eran el 30&#44;71&#37;&#44; los que ten&#237;an 2 factores de riesgo eran un 19&#44;86&#37;&#44; mientras que los que ten&#237;an 3 o 4 factores de riesgo &#40;se separaron exacerbaciones ambulatorias de hospitalarias&#41; eran un 8&#44;14 y un 0&#44;86&#37;&#44; respectivamente&#46;</p></span><span id="sec0035" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0100">Comorbilidades y gravedad</span><p id="par0040" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Los sujetos englobados en el grupo de alto riesgo presentaban un &#237;ndice de BODE significativamente mayor que los de bajo riesgo &#40;2&#44;92<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#177;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#44;66 vs&#46; 0&#44;52<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#177;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1&#44;91&#44; respectivamente&#44; p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#60;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#44;001&#41;&#46; El &#237;ndice de BODE era mayor en todos los sujetos que presentaban alg&#250;n factor de riesgo&#44; independiente del mismo&#46; El &#237;ndice de Charlson no difer&#237;a entre los grupos de alto y bajo riesgo &#40;2&#44;21<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#177;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>2&#44;38 vs&#46; 2&#44;27<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#177;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>2&#44;26&#44; respectivamente&#44; p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#44;57&#41;&#46; S&#237; existe una relaci&#243;n marginalmente significativa entre los sujetos que exacerbaban de forma ambulatoria con un aumento del &#237;ndice de comorbilidades &#40;p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#44;07&#41;&#46;</p></span><span id="sec0040" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0105">Mortalidad</span><p id="par0045" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La mortalidad total a los 60 meses fue de un 25&#44;4&#37;&#44; siendo significativamente mayor en el grupo de alto riesgo que en el de bajo riesgo &#40;31&#44;7&#37; vs&#46; 15&#44;5&#37;&#44; respectivamente&#44; p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#60;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#44;001&#41; &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#fig0005">fig&#46; 1</a>&#41;&#46; Tanto la disnea&#44; las exacerbaciones hospitalarias y el FEV<span class="elsevierStyleInf">1</span>&#37; estuvieron relacionados significativamente con mortalidad &#40;p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#60;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#44;001&#44; p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#44;0012 y p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#60;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#44;001&#44; respectivamente&#41;&#46; La disnea y el FEV<span class="elsevierStyleInf">1</span>&#37; presentaron una relaci&#243;n inversamente proporcional con un &#237;ndice de Spearman de &#8722;0&#44;39 &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#fig0010">fig&#46; 2</a>&#41;&#46; Las exacerbaciones ambulatorias no estuvieron relacionadas con la mortalidad &#40;p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#44;24&#41;&#46; La mortalidad por causa cardiovascular no estaba aumentada en los sujetos de riesgo alto con relaci&#243;n a los de riesgo bajo &#40;3&#44;8&#37; vs&#46; 2&#44;1&#37;&#44; respectivamente&#44; p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#44;27&#41;&#46; S&#237; estaba aumentada la mortalidad relacionada con causa pulmonar &#40;6&#44;7&#37; en el riesgo bajo vs&#46; 16&#44;5&#37; en el riesgo alto&#44; p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#60;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#44;001&#41; o con EPOC &#40;1&#44;8&#37; en el riesgo bajo vs&#46; 11&#37; en el riesgo alto&#44; p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#60;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#44;001&#41;&#46; La mortalidad cardiovascular estaba incrementada en los sujetos que presentan un FEV<span class="elsevierStyleInf">1</span> menor del 50&#37; como factor de riesgo &#40;2&#44;1&#37; vs&#46; 5&#44;2&#37; para bajo y alto riesgo&#44; respectivamente&#44; p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#44;048&#41;&#46; La mortalidad por c&#225;ncer de pulm&#243;n fue independiente de la clasificaci&#243;n del riesgo&#46; La mortalidad aumenta de forma lineal seg&#250;n el n&#250;mero de factores de riesgo que tiene cada enfermo &#40;p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#60;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#44;001&#41;&#46; Esta relaci&#243;n est&#225; expresada en la <a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0010">tabla 2</a>&#46; La predicci&#243;n de mortalidad seg&#250;n la estratificaci&#243;n del riesgo por GesEPOC&#44; medida por las probabilidades obtenidas mediante el modelo de regresi&#243;n log&#237;stica&#44; no fue significativamente mejor que la realizada exclusivamente por la disnea&#44; por el FEV<span class="elsevierStyleInf">1</span>&#37; o por las exacerbaciones hospitalarias &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#fig0015">fig&#46; 3</a>A y B&#41;&#46;</p><elsevierMultimedia ident="fig0005"></elsevierMultimedia><elsevierMultimedia ident="fig0010"></elsevierMultimedia><elsevierMultimedia ident="tbl0010"></elsevierMultimedia><elsevierMultimedia ident="fig0015"></elsevierMultimedia></span></span><span id="sec0045" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0110">Discusi&#243;n</span><p id="par0050" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En este estudio de pacientes con EPOC seguidos prospectivamente y clasificados siguiendo los criterios recomendados por las gu&#237;as GesEPOC de 2017 se observa que el 40&#44;43&#37; de los pacientes se sit&#250;an en el grupo de bajo riesgo&#44; mientras que el 59&#44;57&#37; quedar&#237;an clasificados en el grupo de alto riesgo&#46; El grupo de alto riesgo tiene una mayor mortalidad&#44; a pesar de no tener diferencias en las comorbilidades&#44; que el grupo de bajo riesgo&#46; Los elementos que definen el grupo de alto riesgo &#40;FEV<span class="elsevierStyleInf">1</span>&#44; disnea y exacerbaciones&#41; presentan relaci&#243;n con la mortalidad de forma independiente&#44; a excepci&#243;n de las exacerbaciones ambulatorias&#46; Datos de otros estudios avalan parte de nuestros resultados&#44; tales como la mortalidad y&#44; en menor medida&#44; la distribuci&#243;n de los pacientes<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0195"><span class="elsevierStyleSup">15</span></a>&#46;</p><p id="par0055" class="elsevierStylePara elsevierViewall">El factor que m&#225;s se asocia a mortalidad es la funci&#243;n pulmonar&#44; posteriormente la disnea &#40;sin que existan diferencias estad&#237;sticas entre estas dos variables&#41; y las exacerbaciones hospitalarias&#44; que presentan una capacidad de predecir mortalidad similar al conjunto de los diferentes criterios que conforman el grupo de alto riesgo&#46; La adici&#243;n de factores de riesgo aumenta el mal pron&#243;stico de los enfermos&#44; siendo diferente en los que presentan exclusivamente una variable de los que presentan 2&#44; 3 o las 4 variables&#46; Este diferente pron&#243;stico seg&#250;n el n&#250;mero de variables diferencia a&#250;n m&#225;s a los pacientes que est&#225;n dentro del grupo de alto riesgo&#44; subdividi&#233;ndolo en gravedad&#46;</p><p id="par0060" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Ha sido previamente descrito el aumento de la prevalencia de las enfermedades cardiovasculares en los sujetos que presentan disnea&#44; no obstante&#44; en este trabajo&#44; la mortalidad asociada al grupo de alto riesgo no se debe a enfermedades cardiovasculares&#44; sino a causa pulmonar y por EPOC&#46; La &#250;nica asociaci&#243;n con comorbilidad vascular la da el FEV<span class="elsevierStyleInf">1</span>&#37;&#44; dato que ha sido previamente publicado<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0200"><span class="elsevierStyleSup">16-18</span></a>&#46; Es por tanto poco probable que la potencia pron&#243;stica en mortalidad de la disnea se deba a su asociaci&#243;n con enfermedades cardiovasculares&#46;</p><p id="par0065" class="elsevierStylePara elsevierViewall">El nuevo sistema de GesEPOC para la clasificaci&#243;n de la gravedad se aleja de lo propuesto en la anterior gu&#237;a&#46; El acercamiento actual&#44; m&#225;s sencillo&#44; parece tener una buena concordancia con el pron&#243;stico&#46; La inclusi&#243;n de la funci&#243;n pulmonar es un elemento de coherencia en la clasificaci&#243;n de los enfermos con EPOC para atenci&#243;n especializada&#46; Sin embargo&#44; es llamativo que no existe superioridad en la predicci&#243;n de mortalidad entre lo propuesto por la gu&#237;a o simplemente la disnea o el FEV<span class="elsevierStyleInf">1</span>&#37; como elementos independientes&#46; Esto se debe probablemente a la relaci&#243;n lineal entre estos dos par&#225;metros&#44; principales componentes de esta clasificaci&#243;n&#46; Esta relaci&#243;n lineal no es perfecta&#44; pero tampoco se debe menospreciar&#46;</p><p id="par0070" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La potencia del FEV<span class="elsevierStyleInf">1</span>&#37; para predecir la mortalidad es mayor en este trabajo que la que proporciona la disnea&#46; No obstante&#44; la relaci&#243;n entre la mortalidad cardiovascular y el FEV<span class="elsevierStyleInf">1</span>&#37; puede estar influyendo en esta diferencia&#46; La disnea sigue siendo un predictor de mortalidad para causa pulmonar y para EPOC potente y fiable&#46; Podr&#237;amos preguntarnos si en &#225;mbitos como el de atenci&#243;n primaria&#44; con dificultades en la realizaci&#243;n de la espirometr&#237;a&#44; ser&#237;a posible utilizar la disnea como marcador de gravedad y gu&#237;a principal del tratamiento de la enfermedad una vez que ha sido diagnosticada<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0215"><span class="elsevierStyleSup">19</span></a>&#46;</p><p id="par0075" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Es interesante observar como las exacerbaciones&#44; cuando se analizan de forma conjunta ambulatorias y hospitalarias&#44; no presentan relaci&#243;n con la mortalidad&#46; La denominaci&#243;n de exacerbador frecuente es probablemente la causa de este fen&#243;meno&#46; Es bien conocida la relaci&#243;n de la mortalidad con las exacerbaciones hospitalarias<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0220"><span class="elsevierStyleSup">20</span></a> pero no la relaci&#243;n entre mortalidad y las exacerbaciones ambulatorias o moderadas&#44; que hasta ahora no ha podido ser demostrada&#46; Para a&#241;adir m&#225;s fortaleza a la clasificaci&#243;n se deber&#237;an obviar las exacerbaciones ambulatorias&#44; quedando exclusivamente las hospitalarias&#46; Esto no quiere decir que no haya que tratar o prevenir las exacerbaciones ambulatorias&#44; que son causa de disminuci&#243;n de la calidad de vida y del uso de los recursos sanitarios<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0225"><span class="elsevierStyleSup">21&#44;22</span></a>&#46; Un dato a destacar es que la cantidad de enfermos que est&#225;n en el grupo de alto riesgo exclusivamente por exacerbaciones ambulatorias es solamente del 4&#44;29&#37;&#44; lo que minimiza el impacto en el sistema de clasificaci&#243;n&#46; El resto de los sujetos exacerbadores&#44; o bien exacerban de forma hospitalaria &#40;grave&#41;&#44; o bien presentan exacerbaciones ambulatorias y otro factor de riesgo a&#241;adido&#46;</p><p id="par0080" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En nuestra muestra&#44; comparando la clasificaci&#243;n de la GesEPOC con la clasificaci&#243;n realizada seg&#250;n el documento GOLD&#44; encontramos una diferencia de casi un 40&#37; en la prevalencia entre los grupos de alto riesgo de la GOLD &#40;C y D&#41; y el grupo de alto riesgo de GesEPOC&#46; Si realizamos esta comparaci&#243;n con los grupos B y D &#40;los que m&#225;s mortalidad conllevan en la clasificaci&#243;n GOLD&#41;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0235"><span class="elsevierStyleSup">23</span></a>&#44; la diferencia se reduce &#8212;aunque sigue siendo alta&#8212; al 21&#37;&#46; Esta diferencia viene dada probablemente por la presencia de un grupo de sujetos que estar&#237;an clasificados en el grupo A de la GOLD pero que tendr&#237;an un FEV<span class="elsevierStyleInf">1</span> menor del 50&#37;&#46; Estas discordancias influyen claramente en el tratamiento propuesto por ambas gu&#237;as para el manejo de los enfermos&#59; un m&#237;nimo de un 20&#37; m&#225;s de pacientes tendr&#237;an doble broncodilataci&#243;n si se usa la GesEPOC&#44; pudiendo ser mucho mayor este porcentaje &#40;hasta m&#225;s de un 50&#37; de la muestra&#41; si los enfermos que se clasifican en los grados B y C de la GOLD estuvieran tratados con las recomendaciones de primera elecci&#243;n &#40;un broncodilatador de larga acci&#243;n en el grupo B y un LAMA en el C&#41;&#46; Desde nuestro punto de vista&#44; el acercamiento de GesEPOC est&#225; m&#225;s ligado a la realidad y a la pr&#225;ctica cl&#237;nica habitual desarrollada en nuestro medio&#46; La exclusi&#243;n del FEV<span class="elsevierStyleInf">1</span>&#37; en la cuadr&#237;cula de GOLD ha desvirtuado su utilidad cl&#237;nica y reducido su potencia para predecir el pron&#243;stico de la enfermedad&#46;</p><p id="par0085" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Nuestro estudio presenta algunas limitaciones&#46; En primer lugar&#44; la muestra tiene pocas mujeres&#46; En nuestro trabajo no llegan al 20&#37; de los participantes&#44; sin embargo&#44; el n&#250;mero de mujeres seguidas en este estudio&#44; que fue de 113&#44; no es despreciable y adem&#225;s sus resultados son similares a los encontrados en los hombres&#46; En segundo lugar&#44; las comorbilidades cardiovasculares no est&#225;n desglosadas ni especificadas&#46; A pesar de usar un &#237;ndice de comorbilidad ampliamente validado&#44; en este estudio no se diferencia entre comorbilidades cardiovasculares &#40;ni sus diferentes tipos&#41;&#44; oncol&#243;gicas u otras&#46; No sabemos la cantidad de comorbilidad cardiovascular que se encuentra presente entre los sujetos con mucha disnea&#46; Se ha demostrado previamente que la comorbilidad cardiovascular puede llegar hasta un 20&#37; en los sujetos con mucha disnea<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0240"><span class="elsevierStyleSup">24</span></a>&#44; sin embargo&#44; no parece que esto est&#233; produciendo ning&#250;n sesgo en el trabajo ya que no existe asociaci&#243;n entre mortalidad cardiovascular y disnea en este estudio&#46;</p><p id="par0090" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En resumen&#44; este estudio demuestra que la clasificaci&#243;n actual de la gravedad de la gu&#237;a GesEPOC tiene capacidad discriminativa en el pron&#243;stico de los pacientes con EPOC&#46; Este grupo presenta una mortalidad muy superior al de bajo riesgo y&#44; dentro de este grupo de alto riesgo&#44; la mortalidad aumenta a medida que se suman diferentes factores de riesgo&#46; No obstante&#44; las exacerbaciones&#44; tal y como est&#225;n definidas en la actualidad&#44; no est&#225;n relacionadas con la mortalidad&#46; Tanto la disnea como el FEV<span class="elsevierStyleInf">1</span>&#37; de forma individual tienen la misma potencia pron&#243;stica que el &#237;ndice de gravedad propuesto por GesEPOC&#46;</p></span><span id="sec0050" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0115">Conflicto de intereses</span><p id="par0095" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Los autores declaran no tener ning&#250;n conflicto de intereses&#46;</p></span></span>"
    "textoCompletoSecciones" => array:1 [
      "secciones" => array:11 [
        0 => array:3 [
          "identificador" => "xres1228459"
          "titulo" => "Graphical abstract"
          "secciones" => array:1 [
            0 => array:1 [
              "identificador" => "abst0005"
            ]
          ]
        ]
        1 => array:3 [
          "identificador" => "xres1228458"
          "titulo" => "Resumen"
          "secciones" => array:4 [
            0 => array:2 [
              "identificador" => "abst0010"
              "titulo" => "Introducci&#243;n"
            ]
            1 => array:2 [
              "identificador" => "abst0015"
              "titulo" => "M&#233;todos"
            ]
            2 => array:2 [
              "identificador" => "abst0020"
              "titulo" => "Resultados"
            ]
            3 => array:2 [
              "identificador" => "abst0025"
              "titulo" => "Conclusiones"
            ]
          ]
        ]
        2 => array:2 [
          "identificador" => "xpalclavsec1141579"
          "titulo" => "Palabras clave"
        ]
        3 => array:3 [
          "identificador" => "xres1228460"
          "titulo" => "Abstract"
          "secciones" => array:4 [
            0 => array:2 [
              "identificador" => "abst0030"
              "titulo" => "Introduction"
            ]
            1 => array:2 [
              "identificador" => "abst0035"
              "titulo" => "Methods"
            ]
            2 => array:2 [
              "identificador" => "abst0040"
              "titulo" => "Results"
            ]
            3 => array:2 [
              "identificador" => "abst0045"
              "titulo" => "Conclusions"
            ]
          ]
        ]
        4 => array:2 [
          "identificador" => "xpalclavsec1141580"
          "titulo" => "Keywords"
        ]
        5 => array:2 [
          "identificador" => "sec0005"
          "titulo" => "Introducci&#243;n"
        ]
        6 => array:3 [
          "identificador" => "sec0010"
          "titulo" => "M&#233;todos"
          "secciones" => array:2 [
            0 => array:2 [
              "identificador" => "sec0015"
              "titulo" => "GesEPOC 2017"
            ]
            1 => array:2 [
              "identificador" => "sec0020"
              "titulo" => "Estad&#237;stica"
            ]
          ]
        ]
        7 => array:3 [
          "identificador" => "sec0025"
          "titulo" => "Resultados"
          "secciones" => array:3 [
            0 => array:2 [
              "identificador" => "sec0030"
              "titulo" => "Clasificaci&#243;n seg&#250;n GesEPOC"
            ]
            1 => array:2 [
              "identificador" => "sec0035"
              "titulo" => "Comorbilidades y gravedad"
            ]
            2 => array:2 [
              "identificador" => "sec0040"
              "titulo" => "Mortalidad"
            ]
          ]
        ]
        8 => array:2 [
          "identificador" => "sec0045"
          "titulo" => "Discusi&#243;n"
        ]
        9 => array:2 [
          "identificador" => "sec0050"
          "titulo" => "Conflicto de intereses"
        ]
        10 => array:1 [
          "titulo" => "Bibliograf&#237;a"
        ]
      ]
    ]
    "pdfFichero" => "main.pdf"
    "tienePdf" => true
    "fechaRecibido" => "2018-07-07"
    "fechaAceptado" => "2018-12-03"
    "PalabrasClave" => array:2 [
      "es" => array:1 [
        0 => array:4 [
          "clase" => "keyword"
          "titulo" => "Palabras clave"
          "identificador" => "xpalclavsec1141579"
          "palabras" => array:5 [
            0 => "EPOC"
            1 => "GesEPOC"
            2 => "Pron&#243;stico"
            3 => "Riesgo"
            4 => "Mortalidad"
          ]
        ]
      ]
      "en" => array:1 [
        0 => array:4 [
          "clase" => "keyword"
          "titulo" => "Keywords"
          "identificador" => "xpalclavsec1141580"
          "palabras" => array:5 [
            0 => "COPD"
            1 => "GesEPOC"
            2 => "Prognosis"
            3 => "Risk"
            4 => "Mortality"
          ]
        ]
      ]
    ]
    "tieneResumen" => true
    "resumen" => array:2 [
      "es" => array:3 [
        "titulo" => "Resumen"
        "resumen" => "<span id="abst0010" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0015">Introducci&#243;n</span><p id="spar0010" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">La Gu&#237;a espa&#241;ola de la EPOC &#40;GesEPOC&#41; ha sido recientemente modificada&#46; El objetivo de este trabajo es valorar la clasificaci&#243;n y el pron&#243;stico de los enfermos seg&#250;n la nueva clasificaci&#243;n de la gravedad&#46;</p></span> <span id="abst0015" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0020">M&#233;todos</span><p id="spar0015" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Se sigui&#243; a 700 enfermos con EPOC &#40;83&#44;9&#37; varones&#41; durante un periodo medio de 5 a&#241;os en hospitales espa&#241;oles y de EE&#46;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>UU&#46; Se midieron datos antropom&#233;tricos&#44; funci&#243;n pulmonar&#44; disnea medida con la escala mMRC&#44; as&#237; como exacerbaciones y los &#237;ndices de BODE y Charlson&#46; Se clasificaron seg&#250;n el riesgo proporcionado por GesEPOC y se valor&#243; el pron&#243;stico a 5 a&#241;os&#46;</p></span> <span id="abst0020" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0025">Resultados</span><p id="spar0020" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Los pacientes ten&#237;an una edad media de 66<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#177;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>9&#44;6 a&#241;os y un FEV<span class="elsevierStyleInf">1</span>&#37; de 59&#44;7<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#177;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>20&#44;2&#46; El 40&#44;43&#37; de la muestra se encontraba en bajo riesgo&#46; Los sujetos del grupo de alto riesgo presentaban un &#237;ndice de BODE significativamente mayor que los de bajo riesgo &#40;2&#44;92<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#177;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#44;66 vs&#46; 0&#44;52<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#177;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1&#44;91&#44; p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#60;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#44;001&#41;&#46; El &#237;ndice de Charlson fue similar entre ambos grupos&#46; La mortalidad a 60 meses en el grupo de alto riesgo fue significativamente mayor que en el de bajo riesgo &#40;31&#44;7&#37; vs&#46; 15&#46;5&#37;&#44; p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#60;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#44;001&#41;&#46; Tanto la disnea como el FEV<span class="elsevierStyleInf">1</span>&#37; fueron tambi&#233;n predictores independientes de mortalidad &#40;p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#60;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#44;001&#41;&#44; siendo cada uno de ellos no inferior prediciendo mortalidad que el conjunto de los criterios del grupo de alto riesgo de GesEPOC&#46;</p></span> <span id="abst0025" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0030">Conclusiones</span><p id="spar0025" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">La nueva clasificaci&#243;n de la gravedad de GesEPOC predice la mortalidad de forma adecuada&#46; No obstante&#44; tanto el FEV<span class="elsevierStyleInf">1</span>&#37; como la disnea tienen la misma potencia para predecir mortalidad&#46;</p></span>"
        "secciones" => array:4 [
          0 => array:2 [
            "identificador" => "abst0010"
            "titulo" => "Introducci&#243;n"
          ]
          1 => array:2 [
            "identificador" => "abst0015"
            "titulo" => "M&#233;todos"
          ]
          2 => array:2 [
            "identificador" => "abst0020"
            "titulo" => "Resultados"
          ]
          3 => array:2 [
            "identificador" => "abst0025"
            "titulo" => "Conclusiones"
          ]
        ]
      ]
      "en" => array:3 [
        "titulo" => "Abstract"
        "resumen" => "<span id="abst0030" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0040">Introduction</span><p id="spar0030" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">The Spanish COPD guidelines &#40;GesEPOC&#41; have been recently modified&#46; The aim of this study is to assess this revision and evaluate the prognosis of patients according to the new classification of severity&#46;</p></span> <span id="abst0035" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0045">Methods</span><p id="spar0035" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">A total of 700 COPD patients &#40;83&#46;9&#37; men&#41; were prospectively followed up for a mean period of 5 years in tertiary hospitals in Spain and the USA&#46; Anthropometric data&#44; lung function tests&#44; dyspnea &#40;according to the mMRC scale&#41;&#44; BODE and Charlson index were collected&#46; We calculated mortality at 5 years following the risk criteria proposed by the new GesEPOC&#46;</p></span> <span id="abst0040" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0050">Results</span><p id="spar0040" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Mean age was 66<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#177;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>9&#46;6 years and mean FEV<span class="elsevierStyleInf">1</span>&#37; was 59&#46;7<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#177;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>20&#46;2&#46; The proportion of patients in the low-risk group was 40&#46;43&#37;&#46; Patients in the high-risk group had a significantly higher BODE index than those in the low-risk group &#40;2&#46;92<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#177;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#44;66 vs&#46; 0&#46;52<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#177;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1&#46;91&#44; p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#60;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#46;001&#41;&#44; while the Charlson index score was similar in both groups&#46; Mortality at 60 months was significantly higher in the high-risk group &#40;31&#46;7&#37; vs&#46; 15&#46;5&#37;&#44; p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#60;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#46;001&#41;&#46; Dyspnea and FEV<span class="elsevierStyleInf">1</span>&#37; were also independent predictors of mortality &#40;p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#60;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#46;001&#41;&#44; and neither was inferior to the risk classification proposed by GesEPOC&#46;</p></span> <span id="abst0045" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0055">Conclusions</span><p id="spar0045" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">The new severity index proposed by GesEPOC accurately predicts 5-year mortality&#46; However&#44; dyspnea and FEV<span class="elsevierStyleInf">1</span>&#37; have the same strength in predicting mortality&#46;</p></span>"
        "secciones" => array:4 [
          0 => array:2 [
            "identificador" => "abst0030"
            "titulo" => "Introduction"
          ]
          1 => array:2 [
            "identificador" => "abst0035"
            "titulo" => "Methods"
          ]
          2 => array:2 [
            "identificador" => "abst0040"
            "titulo" => "Results"
          ]
          3 => array:2 [
            "identificador" => "abst0045"
            "titulo" => "Conclusions"
          ]
        ]
      ]
    ]
    "multimedia" => array:6 [
      0 => array:7 [
        "identificador" => "fig0005"
        "etiqueta" => "Figura 1"
        "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA"
        "mostrarFloat" => true
        "mostrarDisplay" => false
        "figura" => array:1 [
          0 => array:4 [
            "imagen" => "gr1.jpeg"
            "Alto" => 1074
            "Ancho" => 1462
            "Tamanyo" => 83707
          ]
        ]
        "descripcion" => array:1 [
          "es" => "<p id="spar0050" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Kaplan-Meier de mortalidad a 60 meses seg&#250;n el grupo de riesgo de la gu&#237;a GesEPOC&#46;</p>"
        ]
      ]
      1 => array:7 [
        "identificador" => "fig0010"
        "etiqueta" => "Figura 2"
        "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA"
        "mostrarFloat" => true
        "mostrarDisplay" => false
        "figura" => array:1 [
          0 => array:4 [
            "imagen" => "gr2.jpeg"
            "Alto" => 1471
            "Ancho" => 1515
            "Tamanyo" => 77468
          ]
        ]
        "descripcion" => array:1 [
          "es" => "<p id="spar0055" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Relaci&#243;n lineal entre el FEV<span class="elsevierStyleInf">1</span>&#37; y la disnea medida con la escala <span class="elsevierStyleItalic">modified Medical Research Council</span> &#40;mMRC&#41;&#46;</p>"
        ]
      ]
      2 => array:7 [
        "identificador" => "fig0015"
        "etiqueta" => "Figura 3"
        "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA"
        "mostrarFloat" => true
        "mostrarDisplay" => false
        "figura" => array:1 [
          0 => array:4 [
            "imagen" => "gr3.jpeg"
            "Alto" => 933
            "Ancho" => 2981
            "Tamanyo" => 190402
          ]
        ]
        "descripcion" => array:1 [
          "es" => "<p id="spar0060" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Curvas ROC de los diferentes modelos predictivos de mortalidad y su comparaci&#243;n&#46; A&#41; Disnea vs&#46; Criterios del grupo de alto riesgo seg&#250;n GesEPOC&#59; B&#41; FEV<span class="elsevierStyleInf">1</span>&#37; vs&#46; Criterios del grupo de alto riesgo seg&#250;n GesEPOC&#59; C&#41; Criterios del grupo de alto riesgo seg&#250;n GesEPOC vs&#46; Criterios del grupo de alto riesgo por separado&#46;</p>"
        ]
      ]
      3 => array:8 [
        "identificador" => "tbl0005"
        "etiqueta" => "Tabla 1"
        "tipo" => "MULTIMEDIATABLA"
        "mostrarFloat" => true
        "mostrarDisplay" => false
        "detalles" => array:1 [
          0 => array:3 [
            "identificador" => "at1"
            "detalle" => "Tabla "
            "rol" => "short"
          ]
        ]
        "tabla" => array:3 [
          "leyenda" => "<p id="spar0070" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">BODE&#58; &#237;ndice de masa corporal&#44; obstrucci&#243;n al flujo a&#233;reo&#44; disnea y capacidad de ejercicio&#59; DE&#58; desviaci&#243;n est&#225;ndar&#59; GesEPOC&#58; Gu&#237;a espa&#241;ola de la EPOC&#59; GOLD&#58; <span class="elsevierStyleItalic">Global Initiative for Chronic Obstructive Disease</span>&#59; IMC&#58; &#237;ndice de masa corporal&#59; IPA&#58; &#237;ndice de paquetes&#47;a&#241;o&#46;</p>"
          "tablatextoimagen" => array:1 [
            0 => array:2 [
              "tabla" => array:1 [
                0 => """
                  <table border="0" frame="\n
                  \t\t\t\t\tvoid\n
                  \t\t\t\t" class=""><thead title="thead"><tr title="table-row"><th class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">N&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">700&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t\t\t</th></tr></thead><tbody title="tbody"><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">Varones&#44; n &#40;&#37;&#41;</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">587 &#40;83&#44;98&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">Edad &#40;media</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">&#177;</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">DE&#41;</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">66&#44;4<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#177;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>9&#44;26&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">IMC &#40;media</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">&#177;</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">DE&#41;</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">27&#44;43<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#177;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>4&#44;9&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">Fumadores activos&#44; n &#40;&#37;&#41;</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">236 &#40;33&#44;76&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">IPA &#40;media</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">&#177;</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">DE&#41;</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">60&#44;66<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#177;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>31&#44;16&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">FEV</span><span class="elsevierStyleInf"><span class="elsevierStyleItalic">1</span></span><span class="elsevierStyleItalic">&#37; &#40;media</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">&#177;</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">DE&#41;</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">59&#44;71<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#177;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>20&#44;21&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">GOLD1&#44; n &#40;&#37;&#41;</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">122 &#40;17&#44;43&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">GOLD2&#44; n &#40;&#37;&#41;</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">348 &#40;49&#44;71&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">GOLD3&#44; n &#40;&#37;&#41;</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">179 &#40;25&#44;57&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">GOLD4&#44; n &#40;&#37;&#41;</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">51 &#40;7&#44;29&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">&#205;ndice de Charlson &#40;media</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">&#177;</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">DE&#41;</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">2&#44;25<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#177;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>2&#44;31&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">&#205;ndice de BODE &#40;media</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">&#177;</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">DE&#41;</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">1&#44;93<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#177;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1&#44;93&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " colspan="2" align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">Clasificaci&#243;n seg&#250;n GOLD&#44; n &#40;&#37;&#41;</span></td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>A&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">373 &#40;53&#44;29&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>B&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">184 &#40;26&#44;29&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>C&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">60 &#40;8&#44;57&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>D&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">83 &#40;11&#44;86&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">Disnea &#40;media</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">&#177;</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">DE&#41;</span><a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0005"><span class="elsevierStyleSup">a</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">1&#44;34<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#177;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1&#44;09&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">Disnea &#60;</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">2&#44; n &#40;&#37;&#41;</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">524 &#40;74&#44;86&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">Exacerbadores&#44; n &#40;&#37;&#41;</span><a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0010"><span class="elsevierStyleSup">b</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">174 &#40;25&#44;63&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">Exacerbador hospitalario&#44; n &#40;&#37;&#41;</span><a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0015"><span class="elsevierStyleSup">c</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">66 &#40;9&#44;43&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">Exacerbador ambulatorio&#44; n &#40;&#37;&#41;</span><a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0020"><span class="elsevierStyleSup">d</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">108 &#40;15&#44;43&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">Alto riesgo seg&#250;n GesEPOC&#44; n &#40;&#37;&#41;</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">417 &#40;59&#44;57&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">Exitus&#44; n &#40;&#37;&#41;</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">176 &#40;25&#44;14&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">Exitus pulmonar&#44; n &#40;&#37;&#41;</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">88 &#40;12&#44;57&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">Exitus EPOC&#44; n &#40;&#37;&#41;</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">51 &#40;7&#44;29&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">Exitus cardiovascular&#44; n &#40;&#37;&#41;</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">22 &#40;3&#44;14&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">Exitus c&#225;ncer pulm&#243;n&#44; n &#40;&#37;&#41;</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">33 &#40;4&#44;71&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">Tiempo de seguimiento &#40;media</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">&#177;</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">DE&#41; &#40;meses&#41;</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">53&#44;61<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#177;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>34&#44;44&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr></tbody></table>
                  """
              ]
              "imagenFichero" => array:1 [
                0 => "xTab2098998.png"
              ]
            ]
          ]
          "notaPie" => array:4 [
            0 => array:3 [
              "identificador" => "tblfn0005"
              "etiqueta" => "a"
              "nota" => "<p class="elsevierStyleNotepara" id="npar0005">Disnea medida por la modified Medical Research Council &#40;mMRC&#41;&#46;</p>"
            ]
            1 => array:3 [
              "identificador" => "tblfn0010"
              "etiqueta" => "b"
              "nota" => "<p class="elsevierStyleNotepara" id="npar0010">Sujetos con 2 o m&#225;s exacerbaciones que hayan requerido antibi&#243;ticos o corticoides sist&#233;micos o al menos una exacerbaci&#243;n hospitalaria en el a&#241;o anterior&#46;</p>"
            ]
            2 => array:3 [
              "identificador" => "tblfn0015"
              "etiqueta" => "c"
              "nota" => "<p class="elsevierStyleNotepara" id="npar0015">Sujetos que solo han presentado una o m&#225;s exacerbaciones hospitalarias&#44; pero no exacerbaciones ambulatorias&#46;</p>"
            ]
            3 => array:3 [
              "identificador" => "tblfn0020"
              "etiqueta" => "d"
              "nota" => "<p class="elsevierStyleNotepara" id="npar0020">Sujetos que han presentado 2 o m&#225;s exacerbaciones ambulatorias pero que no han tenido exacerbaciones hospitalarias&#46;</p>"
            ]
          ]
        ]
        "descripcion" => array:1 [
          "es" => "<p id="spar0065" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Caracter&#237;sticas de la muestra de enfermos con EPOC</p>"
        ]
      ]
      4 => array:8 [
        "identificador" => "tbl0010"
        "etiqueta" => "Tabla 2"
        "tipo" => "MULTIMEDIATABLA"
        "mostrarFloat" => true
        "mostrarDisplay" => false
        "detalles" => array:1 [
          0 => array:3 [
            "identificador" => "at2"
            "detalle" => "Tabla "
            "rol" => "short"
          ]
        ]
        "tabla" => array:2 [
          "leyenda" => "<p id="spar0080" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">GesEPOC&#58; Gu&#237;a espa&#241;ola de la EPOC&#59; mMRC&#58; <span class="elsevierStyleItalic">modified Medical Research Council</span>&#46;</p>"
          "tablatextoimagen" => array:1 [
            0 => array:2 [
              "tabla" => array:1 [
                0 => """
                  <table border="0" frame="\n
                  \t\t\t\t\tvoid\n
                  \t\t\t\t" class=""><thead title="thead"><tr title="table-row"><th class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" scope="col">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " colspan="2" align="center" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Exitus</th><th class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" scope="col">Total&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t\t\t</th></tr><tr title="table-row"><th class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">N&#250;mero de factores de riesgo&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">No&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">S&#237;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t\t\t</th></tr></thead><tbody title="tbody"><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Riesgo bajo&#44; n &#40;&#37;&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">239 &#40;84&#44;5&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">44 &#40;15&#44;5&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">283 &#40;40&#44;4&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">1 factor de riesgo&#44; n &#40;&#37;&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">160 &#40;74&#44;4&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">55 &#40;25&#44;6&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">215 &#40;30&#44;7&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">2 factores de riesgo&#44; n &#40;&#37;&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">92 &#40;66&#44;2&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">47 &#40;33&#44;8&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">139 &#40;19&#44;9&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">3 factores de riesgo&#44; n &#40;&#37;&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">32 &#40;56&#44;1&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">25 &#40;43&#44;9&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">57 &#40;8&#44;1&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">4 factores de riesgo&#44; n &#40;&#37;&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">1 &#40;16&#44;7&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">5 &#40;83&#44;3&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">6 &#40;0&#44;9&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Total&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">254&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">176&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">700&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr></tbody></table>
                  """
              ]
              "imagenFichero" => array:1 [
                0 => "xTab2098999.png"
              ]
            ]
          ]
        ]
        "descripcion" => array:1 [
          "es" => "<p id="spar0075" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">N&#250;mero de factores de riesgo seg&#250;n la clasificaci&#243;n del riesgo por GesEPOC &#40;FEV<span class="elsevierStyleInf">1</span>&#37;&#44; disnea medida con la escala mMRC&#44; exacerbaciones hospitalarias y exacerbaciones ambulatorias&#41; y su relaci&#243;n con mortalidad</p>"
        ]
      ]
      5 => array:5 [
        "identificador" => "fig0020"
        "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA"
        "mostrarFloat" => false
        "mostrarDisplay" => true
        "figura" => array:1 [
          0 => array:4 [
            "imagen" => "fx1.jpeg"
            "Alto" => 786
            "Ancho" => 1333
            "Tamanyo" => 98960
          ]
        ]
      ]
    ]
    "bibliografia" => array:2 [
      "titulo" => "Bibliograf&#237;a"
      "seccion" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "identificador" => "bibs0015"
          "bibliografiaReferencia" => array:24 [
            0 => array:3 [
              "identificador" => "bib0125"
              "etiqueta" => "1"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Global and regional mortality from 235 causes of death for 20 age groups in 1990 and 2010&#58; a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2010"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "R&#46; Lozano"
                            1 => "M&#46; Naghavi"
                            2 => "K&#46; Foreman"
                            3 => "S&#46; Lim"
                            4 => "K&#46; Shibuya"
                            5 => "V&#46; Aboyans"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/S0140-6736(12)61728-0"
                      "Revista" => array:7 [
                        "tituloSerie" => "Lancet&#46;"
                        "fecha" => "2012"
                        "volumen" => "380"
                        "paginaInicial" => "2095"
                        "paginaFinal" => "2128"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23245604"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                        "itemHostRev" => array:3 [
                          "pii" => "S0002937812002736"
                          "estado" => "S300"
                          "issn" => "00029378"
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            1 => array:3 [
              "identificador" => "bib0130"
              "etiqueta" => "2"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Prevalence of COPD in Spain&#58; impact of undiagnosed COPD on quality of life and daily life activities"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "M&#46; Miravitlles"
                            1 => "J&#46; Soriano"
                            2 => "F&#46; Garc&#237;a-R&#237;o"
                            3 => "L&#46; Mu&#241;oz"
                            4 => "E&#46; Duran-Tauleria"
                            5 => "G&#46; Sanchez"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:5 [
                        "tituloSerie" => "Thorax&#46;"
                        "fecha" => "2009"
                        "volumen" => "64"
                        "paginaInicial" => "863"
                        "paginaFinal" => "868"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            2 => array:3 [
              "identificador" => "bib0135"
              "etiqueta" => "3"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Spanish COPD Guidelines &#40;GesEPOC&#41;&#58; pharmacological treatment of stable COPD Spanish Society of Pulmonology and Thoracic Surgery"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "M&#46; Miravitlles"
                            1 => "J&#46;J&#46; Soler-Catalu&#241;a"
                            2 => "M&#46; Calle"
                            3 => "J&#46; Molina"
                            4 => "P&#46; Almagro"
                            5 => "J&#46;A&#46; Quintano"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/j.arbres.2012.04.001"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Arch Bronconeumol&#46;"
                        "fecha" => "2012"
                        "volumen" => "48"
                        "paginaInicial" => "247"
                        "paginaFinal" => "257"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22561012"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            3 => array:3 [
              "identificador" => "bib0140"
              "etiqueta" => "4"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Spanish Guidelines for Management of Chronic Obstructive Pulmonary Disease &#40;GesEPOC&#41; 2017&#46; Pharmacological treatment of stable phase"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "M&#46; Miravitlles"
                            1 => "J&#46;J&#46; Soler-Catalu&#241;a"
                            2 => "M&#46; Calle"
                            3 => "J&#46; Molina"
                            4 => "P&#46; Almagro"
                            5 => "J&#46;A&#46; Quintano"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/j.arbres.2017.03.018"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Arch Bronconeumol&#46;"
                        "fecha" => "2017"
                        "volumen" => "53"
                        "paginaInicial" => "324"
                        "paginaFinal" => "335"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28477954"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            4 => array:3 [
              "identificador" => "bib0145"
              "etiqueta" => "5"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:1 [
                  "referenciaCompleta" => "From the Global Strategy for the Diagnosis&#44; Management and Prevention of COPD&#44; Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease &#40;GOLD&#41; 2017&#46; Disponible en&#58; http&#58;&#47;&#47;goldcopd&#46;org"
                ]
              ]
            ]
            5 => array:3 [
              "identificador" => "bib0150"
              "etiqueta" => "6"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Severe exacerbations and BODE index&#58; two independent risk factors for death in male COPD patients"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:5 [
                            0 => "J&#46;J&#46; Soler-Catalu&#241;a"
                            1 => "M&#46;A&#46; Martinez-Garcia"
                            2 => "L&#46;S&#46; Sanchez"
                            3 => "M&#46;P&#46; Tordera"
                            4 => "P&#46;R&#46; Sanchez"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:5 [
                        "tituloSerie" => "Respir Med&#46;"
                        "fecha" => "2009"
                        "volumen" => "103"
                        "paginaInicial" => "692"
                        "paginaFinal" => "699"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            6 => array:3 [
              "identificador" => "bib0155"
              "etiqueta" => "7"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "The body-mass index&#44; airflow obstruction&#44; dyspnea&#44; and exercise capacity index in chronic obstructive pulmonary disease"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "B&#46;R&#46; Celli"
                            1 => "C&#46;G&#46; Cote"
                            2 => "J&#46;M&#46; Marin"
                            3 => "C&#46; Casanova"
                            4 => "M&#46; Montes de Oca"
                            5 => "R&#46;A&#46; Mendez"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1056/NEJMoa021322"
                      "Revista" => array:5 [
                        "tituloSerie" => "N Engl J Med&#46;"
                        "fecha" => "2004"
                        "volumen" => "350"
                        "paginaInicial" => "1005"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14999112"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            7 => array:3 [
              "identificador" => "bib0160"
              "etiqueta" => "8"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Standards for the diagnosis and treatment of patients with COPD&#58; a summary of the ATS&#47;ERS position paper"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "B&#46; Celli"
                            1 => "W&#46; MacNee"
                            2 => "A&#46; Agusti"
                            3 => "A&#46; Anzueto"
                            4 => "B&#46; Berg"
                            5 => "A&#46; Buist"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Eur Respir J&#46;"
                        "fecha" => "2004"
                        "volumen" => "23"
                        "paginaInicial" => "932"
                        "paginaFinal" => "946"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15219010"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            8 => array:3 [
              "identificador" => "bib0165"
              "etiqueta" => "9"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Standardisation of spirometry"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "M&#46; Miller"
                            1 => "J&#46; Hankinson"
                            2 => "V&#46; Brusasco"
                            3 => "F&#46; Burgos"
                            4 => "R&#46; Casaburi"
                            5 => "A&#46; Coates"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1183/09031936.05.00034805"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Eur Respir J&#46;"
                        "fecha" => "2005"
                        "volumen" => "26"
                        "paginaInicial" => "319"
                        "paginaFinal" => "338"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16055882"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            9 => array:3 [
              "identificador" => "bib0170"
              "etiqueta" => "10"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "COPD exacerbations&#58; definitions and classifications"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "S&#46; Burge"
                            1 => "J&#46;A&#46; Wedzicha"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Eur Respir J&#46;"
                        "fecha" => "2003"
                        "volumen" => "21"
                        "numero" => "Suppl&#46; 41"
                        "paginaInicial" => "46S"
                        "paginaFinal" => "53S"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            10 => array:3 [
              "identificador" => "bib0175"
              "etiqueta" => "11"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Usefulness of the Medical Research Council &#40;MRC&#41; dyspnoea scale as a measure of disability in patients with chronic obstructive pulmonary disease"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "J&#46; Bestall"
                            1 => "E&#46; Paul"
                            2 => "R&#46; Garrod"
                            3 => "R&#46; Garnham"
                            4 => "P&#46; Jones"
                            5 => "J&#46; Wedzicha"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1136/thx.54.7.581"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Thorax&#46;"
                        "fecha" => "1999"
                        "volumen" => "54"
                        "paginaInicial" => "581"
                        "paginaFinal" => "586"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10377201"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            11 => array:3 [
              "identificador" => "bib0180"
              "etiqueta" => "12"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Validation of a combined comorbidity index"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:4 [
                            0 => "M&#46; Charlson"
                            1 => "T&#46; Szatrowski"
                            2 => "J&#46; Peterson"
                            3 => "J&#46; Gold"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "J Clin Epidemiol&#46;"
                        "fecha" => "1994"
                        "volumen" => "47"
                        "paginaInicial" => "1245"
                        "paginaFinal" => "1251"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7722560"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            12 => array:3 [
              "identificador" => "bib0185"
              "etiqueta" => "13"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "ATS statement&#58; guidelines for the six-minute walk test"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "colaboracion" => "ATS Committee on Proficiency Standards for Clinical Pulmonary Function Laboratories"
                          "etal" => false
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1164/ajrccm.166.1.at1102"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Am J Respir Crit Care Med&#46;"
                        "fecha" => "2002"
                        "volumen" => "166"
                        "paginaInicial" => "111"
                        "paginaFinal" => "117"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12091180"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            13 => array:3 [
              "identificador" => "bib0190"
              "etiqueta" => "14"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "binGroup&#58; a package for group testing"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:4 [
                            0 => "C&#46; Bilder"
                            1 => "B&#46; Zhang"
                            2 => "F&#46; Schaarschmidt"
                            3 => "J&#46; Tebbs"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "R J&#46;"
                        "fecha" => "2010"
                        "volumen" => "2"
                        "paginaInicial" => "56"
                        "paginaFinal" => "60"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21833347"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            14 => array:3 [
              "identificador" => "bib0195"
              "etiqueta" => "15"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Risk stratification in chronic obstructive pulmonary disease&#46; Can the Spanish guidelines be improved&#63;"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:4 [
                            0 => "R&#46; Golpe"
                            1 => "M&#46; Su&#225;rez-Valor"
                            2 => "O&#46; Castro-A&#241;&#243;n"
                            3 => "L&#46;A&#46; Perez-de-Llano"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/j.arbres.2018.01.035"
                      "Revista" => array:7 [
                        "tituloSerie" => "Arch Bronconeumol&#46;"
                        "fecha" => "2018"
                        "volumen" => "54"
                        "paginaInicial" => "533"
                        "paginaFinal" => "535"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29503066"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                        "itemHostRev" => array:3 [
                          "pii" => "S0002937817311900"
                          "estado" => "S300"
                          "issn" => "00029378"
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            15 => array:3 [
              "identificador" => "bib0200"
              "etiqueta" => "16"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "The relationship between reduced lung function and cardiovascular mortality&#58; a population-based study and a systematic review of the literature"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "D&#46;D&#46; Sin"
                            1 => "L&#46; Wu"
                            2 => "S&#46;F&#46; Man"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:5 [
                        "tituloSerie" => "Chest&#46;"
                        "fecha" => "2005"
                        "volumen" => "127"
                        "paginaInicial" => "1952"
                        "paginaFinal" => "1959"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            16 => array:3 [
              "identificador" => "bib0205"
              "etiqueta" => "17"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Impaired lung function is associated with increased carotid intima-media thickness in middle-aged and elderly Chinese"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "Z&#46; Ma"
                            1 => "Y&#46; Liu"
                            2 => "Y&#46; Xu"
                            3 => "Y&#46; Huang"
                            4 => "M&#46; Xu"
                            5 => "X&#46; Zhu"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1371/journal.pone.0053153"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "PLoS One&#46;"
                        "fecha" => "2013"
                        "volumen" => "8"
                        "paginaInicial" => "e53153"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23457443"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                        "itemHostRev" => array:3 [
                          "pii" => "S0266613812001015"
                          "estado" => "S300"
                          "issn" => "02666138"
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            17 => array:3 [
              "identificador" => "bib0210"
              "etiqueta" => "18"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Chronic obstructive pulmonary disease as a risk factor for cardiovascular morbidity and mortality"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "D&#46; Sin"
                            1 => "S&#46; Man"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1513/pats.200404-032MS"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Proc Am Thorac Soc&#46;"
                        "fecha" => "2005"
                        "volumen" => "2"
                        "paginaInicial" => "8"
                        "paginaFinal" => "11"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16113462"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            18 => array:3 [
              "identificador" => "bib0215"
              "etiqueta" => "19"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Agreement between a simple dyspnea-guided treatment algorithm for stable COPD and the GOLD guidelines&#58; a pilot study"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "C&#46; Cabrera"
                            1 => "C&#46; Casanova"
                            2 => "Y&#46; Mart&#237;n"
                            3 => "V&#46; Mirabal"
                            4 => "M&#46;C&#46; S&#225;nchez"
                            5 => "F&#46; &#193;lvarez"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.2147/COPD.S100853"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Int J Chron Obstruct Pulmon Dis&#46;"
                        "fecha" => "2016"
                        "volumen" => "11"
                        "paginaInicial" => "1217"
                        "paginaFinal" => "1222"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27354780"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            19 => array:3 [
              "identificador" => "bib0220"
              "etiqueta" => "20"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Severe acute exacerbations and mortality in patients with chronic obstructive pulmonary disease"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "J&#46; Soler-Catalu&#241;a"
                            1 => "M&#46; Mart&#237;nez-Garc&#237;a"
                            2 => "P&#46; Rom&#225;n S&#225;nchez"
                            3 => "E&#46; Salcedo"
                            4 => "M&#46; Navarro"
                            5 => "R&#46; Ochando"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1136/thx.2005.040527"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Thorax&#46;"
                        "fecha" => "2005"
                        "volumen" => "60"
                        "paginaInicial" => "925"
                        "paginaFinal" => "931"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16055622"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            20 => array:3 [
              "identificador" => "bib0225"
              "etiqueta" => "21"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "COPD exacerbations&#58; defining their cause and prevention"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "J&#46; Wedzicha"
                            1 => "T&#46; Seemungal"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/S0140-6736(07)61382-8"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Lancet&#46;"
                        "fecha" => "2007"
                        "volumen" => "370"
                        "paginaInicial" => "786"
                        "paginaFinal" => "796"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17765528"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            21 => array:3 [
              "identificador" => "bib0230"
              "etiqueta" => "22"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Effect of exacerbations on quality of life in patients with chronic obstructive pulmonary disease&#58; a 2 year follow up study"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "M&#46; Miravitlles"
                            1 => "M&#46; Ferrer"
                            2 => "A&#46; Pont"
                            3 => "R&#46; Zalacain"
                            4 => "J&#46;L&#46; Alvarez-Sala"
                            5 => "F&#46; Masa"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1136/thx.2003.008730"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Thorax&#46;"
                        "fecha" => "2004"
                        "volumen" => "59"
                        "paginaInicial" => "387"
                        "paginaFinal" => "395"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15115864"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            22 => array:3 [
              "identificador" => "bib0235"
              "etiqueta" => "23"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Comparison of the 2017 and 2015 Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease&#46; Reports impact on grouping and outcomes"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "C&#46; Cabrera L&#243;pez"
                            1 => "C&#46; Casanova Macario"
                            2 => "J&#46;M&#46; Mar&#237;n Trigo"
                            3 => "J&#46;P&#46; de-Torres"
                            4 => "R&#46; Sicilia Torres"
                            5 => "J&#46;M&#46; Gonz&#225;lez"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Am J Respir Crit Care Med&#46;"
                        "fecha" => "2018"
                        "volumen" => "197"
                        "paginaInicial" => "463"
                        "paginaFinal" => "469"
                        "itemHostRev" => array:3 [
                          "pii" => "S0140673616314726"
                          "estado" => "S300"
                          "issn" => "01406736"
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            23 => array:3 [
              "identificador" => "bib0240"
              "etiqueta" => "24"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Prediction of the clinical course of chronic obstructive pulmonary disease&#44; using the new GOLD classification&#58; a study of the general population"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "P&#46; Lange"
                            1 => "J&#46; Marott"
                            2 => "J&#46; Vestbo"
                            3 => "K&#46; Olsen"
                            4 => "T&#46; Ingebrigtsen"
                            5 => "M&#46; Dahl"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1164/rccm.201207-1299OC"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Am J Respir Crit Care Med&#46;"
                        "fecha" => "2012"
                        "volumen" => "186"
                        "paginaInicial" => "975"
                        "paginaFinal" => "981"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22997207"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
          ]
        ]
      ]
    ]
  ]
  "idiomaDefecto" => "es"
  "url" => "/03002896/0000005500000008/v2_201908080730/S0300289618304666/v2_201908080730/es/main.assets"
  "Apartado" => array:4 [
    "identificador" => "45423"
    "tipo" => "SECCION"
    "es" => array:2 [
      "titulo" => "Original Articles / Originales"
      "idiomaDefecto" => true
    ]
    "idiomaDefecto" => "es"
  ]
  "PDF" => "https://static.elsevier.es/multimedia/03002896/0000005500000008/v2_201908080730/S0300289618304666/v2_201908080730/es/main.pdf?idApp=UINPBA00003Z&text.app=https://archbronconeumol.org/"
  "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0300289618304666?idApp=UINPBA00003Z"
]
Share
Journal Information

Statistics

Follow this link to access the full text of the article

Original
Validación pronóstica según los criterios de la GesEPOC 2017
Prognostic Validation Using GesEPOC 2017 Severity Criteria
Carlos Cabrera Lópeza,
Corresponding author
ccablopn@gmail.com

Autor para correspondencia.
, Ciro Casanova Macariob, José María Marín Trigoc, Juan P. de-Torresd, Rebeca Sicilia Torresa, Jesús María Gonzáleze, Francesca Polverinof, Miguel Divof, Víctor Pinto Platag, Javier Zuluetad, Francisco Javier Callejash, Bartolomé Cellif
a Servicio de Neumología, Hospital Universitario de Gran Canaria Dr. Negrín, Las Palmas de Gran Canaria, España
b Servicio de Neumología, Hospital Universitario Nuestra Señora de la Candelaria, Santa Cruz de Tenerife, España
c Servicio de Neumología, Hospital Universitario Miguel Servet, Zaragoza, España
d Servicio de Neumología, Clínica Universitaria de Navarra, Pamplona, España
e Unidad de Investigación, Hospital Universitario de Gran Canaria Dr. Negrín, Las Palmas de Gran Canaria, España
f Pulmonary and Critical Care Service, Brigham and Women's Hospital, Boston, Massachusetts, Estados Unidos
g Pulmonary and Critical Care Division, Baystate Medical Center, Springfield, Massachusetts, Estados Unidos
h Complejo Hospitalario Universitario de Albacete, Albacete, España
Read
5224
Times
was read the article
1465
Total PDF
3759
Total HTML
Share statistics
 array:24 [
  "pii" => "S0300289618304666"
  "issn" => "03002896"
  "doi" => "10.1016/j.arbres.2018.12.002"
  "estado" => "S300"
  "fechaPublicacion" => "2019-08-01"
  "aid" => "2053"
  "copyright" => "SEPAR"
  "copyrightAnyo" => "2018"
  "documento" => "article"
  "crossmark" => 1
  "subdocumento" => "fla"
  "cita" => "Arch Bronconeumol. 2019;55:409-13"
  "abierto" => array:3 [
    "ES" => true
    "ES2" => true
    "LATM" => true
  ]
  "gratuito" => true
  "lecturas" => array:2 [
    "total" => 617
    "formatos" => array:3 [
      "EPUB" => 7
      "HTML" => 405
      "PDF" => 205
    ]
  ]
  "Traduccion" => array:1 [
    "en" => array:19 [
      "pii" => "S1579212919301466"
      "issn" => "15792129"
      "doi" => "10.1016/j.arbr.2019.06.001"
      "estado" => "S300"
      "fechaPublicacion" => "2019-08-01"
      "aid" => "2053"
      "copyright" => "SEPAR"
      "documento" => "article"
      "crossmark" => 1
      "subdocumento" => "fla"
      "cita" => "Arch Bronconeumol. 2019;55:409-13"
      "abierto" => array:3 [
        "ES" => false
        "ES2" => false
        "LATM" => false
      ]
      "gratuito" => false
      "lecturas" => array:2 [
        "total" => 54
        "formatos" => array:3 [
          "EPUB" => 15
          "HTML" => 23
          "PDF" => 16
        ]
      ]
      "en" => array:14 [
        "idiomaDefecto" => true
        "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Original Article</span>"
        "titulo" => "Prognostic Validation Using GesEPOC 2017 Severity Criteria"
        "tienePdf" => "en"
        "tieneTextoCompleto" => "en"
        "tieneResumen" => array:3 [
          0 => "en"
          1 => "en"
          2 => "es"
        ]
        "paginas" => array:1 [
          0 => array:2 [
            "paginaInicial" => "409"
            "paginaFinal" => "413"
          ]
        ]
        "titulosAlternativos" => array:1 [
          "es" => array:1 [
            "titulo" => "Validaci&#243;n pron&#243;stica seg&#250;n los criterios de la GesEPOC 2017"
          ]
        ]
        "contieneResumen" => array:2 [
          "en" => true
          "es" => true
        ]
        "contieneTextoCompleto" => array:1 [
          "en" => true
        ]
        "contienePdf" => array:1 [
          "en" => true
        ]
        "resumenGrafico" => array:2 [
          "original" => 1
          "multimedia" => array:5 [
            "identificador" => "fig0020"
            "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA"
            "mostrarFloat" => false
            "mostrarDisplay" => true
            "figura" => array:1 [
              0 => array:4 [
                "imagen" => "fx1.jpeg"
                "Alto" => 722
                "Ancho" => 1333
                "Tamanyo" => 86259
              ]
            ]
          ]
        ]
        "autores" => array:1 [
          0 => array:2 [
            "autoresLista" => "Carlos Cabrera L&#243;pez, Ciro Casanova Macario, Jos&#233; Mar&#237;a Mar&#237;n Trigo, Juan P&#46; de-Torres, Rebeca Sicilia Torres, Jes&#250;s Mar&#237;a Gonz&#225;lez, Francesca Polverino, Miguel Divo, V&#237;ctor Pinto Plata, Javier Zulueta, Francisco Javier Callejas, Bartolom&#233; Celli"
            "autores" => array:12 [
              0 => array:2 [
                "nombre" => "Carlos"
                "apellidos" => "Cabrera L&#243;pez"
              ]
              1 => array:2 [
                "nombre" => "Ciro"
                "apellidos" => "Casanova Macario"
              ]
              2 => array:2 [
                "nombre" => "Jos&#233; Mar&#237;a"
                "apellidos" => "Mar&#237;n Trigo"
              ]
              3 => array:2 [
                "nombre" => "Juan P&#46;"
                "apellidos" => "de-Torres"
              ]
              4 => array:2 [
                "nombre" => "Rebeca"
                "apellidos" => "Sicilia Torres"
              ]
              5 => array:2 [
                "nombre" => "Jes&#250;s Mar&#237;a"
                "apellidos" => "Gonz&#225;lez"
              ]
              6 => array:2 [
                "nombre" => "Francesca"
                "apellidos" => "Polverino"
              ]
              7 => array:2 [
                "nombre" => "Miguel"
                "apellidos" => "Divo"
              ]
              8 => array:2 [
                "nombre" => "V&#237;ctor"
                "apellidos" => "Pinto Plata"
              ]
              9 => array:2 [
                "nombre" => "Javier"
                "apellidos" => "Zulueta"
              ]
              10 => array:2 [
                "nombre" => "Francisco Javier"
                "apellidos" => "Callejas"
              ]
              11 => array:2 [
                "nombre" => "Bartolom&#233;"
                "apellidos" => "Celli"
              ]
            ]
          ]
        ]
        "resumen" => array:1 [
          0 => array:3 [
            "titulo" => "Graphical abstract"
            "clase" => "graphical"
            "resumen" => "<span id="abst0005" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><p id="spar0005" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall"><elsevierMultimedia ident="fig0020"></elsevierMultimedia></p></span>"
          ]
        ]
      ]
      "idiomaDefecto" => "en"
      "Traduccion" => array:1 [
        "es" => array:9 [
          "pii" => "S0300289618304666"
          "doi" => "10.1016/j.arbres.2018.12.002"
          "estado" => "S300"
          "subdocumento" => ""
          "abierto" => array:3 [
            "ES" => true
            "ES2" => true
            "LATM" => true
          ]
          "gratuito" => true
          "lecturas" => array:1 [
            "total" => 0
          ]
          "idiomaDefecto" => "es"
          "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0300289618304666?idApp=UINPBA00003Z"
        ]
      ]
      "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S1579212919301466?idApp=UINPBA00003Z"
      "url" => "/15792129/0000005500000008/v2_201908080725/S1579212919301466/v2_201908080725/en/main.assets"
    ]
  ]
  "itemSiguiente" => array:19 [
    "pii" => "S0300289619300870"
    "issn" => "03002896"
    "doi" => "10.1016/j.arbres.2019.02.004"
    "estado" => "S300"
    "fechaPublicacion" => "2019-08-01"
    "aid" => "2100"
    "copyright" => "SEPAR"
    "documento" => "article"
    "crossmark" => 1
    "subdocumento" => "fla"
    "cita" => "Arch Bronconeumol. 2019;55:414-20"
    "abierto" => array:3 [
      "ES" => true
      "ES2" => true
      "LATM" => true
    ]
    "gratuito" => true
    "lecturas" => array:2 [
      "total" => 269
      "formatos" => array:3 [
        "EPUB" => 14
        "HTML" => 168
        "PDF" => 87
      ]
    ]
    "en" => array:14 [
      "idiomaDefecto" => true
      "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Original Article</span>"
      "titulo" => "Acute Exacerbation According to GOLD 2017 Categories in Patients with Chronic Obstructive Pulmonary Disease"
      "tienePdf" => "en"
      "tieneTextoCompleto" => "en"
      "tieneResumen" => array:3 [
        0 => "en"
        1 => "en"
        2 => "es"
      ]
      "paginas" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "paginaInicial" => "414"
          "paginaFinal" => "420"
        ]
      ]
      "titulosAlternativos" => array:1 [
        "es" => array:1 [
          "titulo" => "Exacerbaci&#243;n aguda en pacientes con enfermedad pulmonar obstructiva cr&#243;nica seg&#250;n las categor&#237;as GOLD 2017"
        ]
      ]
      "contieneResumen" => array:2 [
        "en" => true
        "es" => true
      ]
      "contieneTextoCompleto" => array:1 [
        "en" => true
      ]
      "contienePdf" => array:1 [
        "en" => true
      ]
      "resumenGrafico" => array:2 [
        "original" => 1
        "multimedia" => array:5 [
          "identificador" => "fig0015"
          "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA"
          "mostrarFloat" => false
          "mostrarDisplay" => true
          "figura" => array:1 [
            0 => array:4 [
              "imagen" => "fx1.jpeg"
              "Alto" => 396
              "Ancho" => 1333
              "Tamanyo" => 71579
            ]
          ]
        ]
      ]
      "autores" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "autoresLista" => "Joohae Kim, Chang-Hoon Lee, Myung-Goo Lee, Kyeong-Cheol Shin, Kwang Ha Yoo, Seong Yong Lim, Ju Ock Na, Chul-Gyu Yoo, Ki Suck Jung, Sang-Do Lee"
          "autores" => array:11 [
            0 => array:2 [
              "nombre" => "Joohae"
              "apellidos" => "Kim"
            ]
            1 => array:2 [
              "nombre" => "Chang-Hoon"
              "apellidos" => "Lee"
            ]
            2 => array:2 [
              "nombre" => "Myung-Goo"
              "apellidos" => "Lee"
            ]
            3 => array:2 [
              "nombre" => "Kyeong-Cheol"
              "apellidos" => "Shin"
            ]
            4 => array:2 [
              "nombre" => "Kwang Ha"
              "apellidos" => "Yoo"
            ]
            5 => array:2 [
              "nombre" => "Seong Yong"
              "apellidos" => "Lim"
            ]
            6 => array:2 [
              "nombre" => "Ju Ock"
              "apellidos" => "Na"
            ]
            7 => array:2 [
              "nombre" => "Chul-Gyu"
              "apellidos" => "Yoo"
            ]
            8 => array:2 [
              "nombre" => "Ki Suck"
              "apellidos" => "Jung"
            ]
            9 => array:2 [
              "nombre" => "Sang-Do"
              "apellidos" => "Lee"
            ]
            10 => array:1 [
              "colaborador" => "KOLD&#44; KOCOSS investigators"
            ]
          ]
        ]
      ]
      "resumen" => array:1 [
        0 => array:3 [
          "titulo" => "Graphical abstract"
          "clase" => "graphical"
          "resumen" => "<span id="abst0005" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><p id="spar0005" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall"><elsevierMultimedia ident="fig0015"></elsevierMultimedia></p></span>"
        ]
      ]
    ]
    "idiomaDefecto" => "en"
    "Traduccion" => array:1 [
      "en" => array:9 [
        "pii" => "S157921291930206X"
        "doi" => "10.1016/j.arbr.2019.02.014"
        "estado" => "S300"
        "subdocumento" => ""
        "abierto" => array:3 [
          "ES" => false
          "ES2" => false
          "LATM" => false
        ]
        "gratuito" => false
        "lecturas" => array:1 [
          "total" => 0
        ]
        "idiomaDefecto" => "en"
        "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S157921291930206X?idApp=UINPBA00003Z"
      ]
    ]
    "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0300289619300870?idApp=UINPBA00003Z"
    "url" => "/03002896/0000005500000008/v2_201908080730/S0300289619300870/v2_201908080730/en/main.assets"
  ]
  "itemAnterior" => array:19 [
    "pii" => "S0300289619300687"
    "issn" => "03002896"
    "doi" => "10.1016/j.arbres.2019.01.031"
    "estado" => "S300"
    "fechaPublicacion" => "2019-08-01"
    "aid" => "2096"
    "copyright" => "SEPAR"
    "documento" => "article"
    "crossmark" => 1
    "subdocumento" => "sco"
    "cita" => "Arch Bronconeumol. 2019;55:407-8"
    "abierto" => array:3 [
      "ES" => true
      "ES2" => true
      "LATM" => true
    ]
    "gratuito" => true
    "lecturas" => array:2 [
      "total" => 489
      "formatos" => array:3 [
        "EPUB" => 9
        "HTML" => 373
        "PDF" => 107
      ]
    ]
    "es" => array:10 [
      "idiomaDefecto" => true
      "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Editorial</span>"
      "titulo" => "Corticosteroides inhalados y c&#225;ncer de pulm&#243;n en la EPOC"
      "tienePdf" => "es"
      "tieneTextoCompleto" => "es"
      "paginas" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "paginaInicial" => "407"
          "paginaFinal" => "408"
        ]
      ]
      "titulosAlternativos" => array:1 [
        "en" => array:1 [
          "titulo" => "Inhaled Corticosteroids and Lung Cancer in COPD"
        ]
      ]
      "contieneTextoCompleto" => array:1 [
        "es" => true
      ]
      "contienePdf" => array:1 [
        "es" => true
      ]
      "autores" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "autoresLista" => "Luis M&#46; Seijo, Germ&#225;n Peces-Barba"
          "autores" => array:2 [
            0 => array:2 [
              "nombre" => "Luis M&#46;"
              "apellidos" => "Seijo"
            ]
            1 => array:2 [
              "nombre" => "Germ&#225;n"
              "apellidos" => "Peces-Barba"
            ]
          ]
        ]
      ]
    ]
    "idiomaDefecto" => "es"
    "Traduccion" => array:1 [
      "en" => array:9 [
        "pii" => "S1579212919301545"
        "doi" => "10.1016/j.arbr.2019.01.009"
        "estado" => "S300"
        "subdocumento" => ""
        "abierto" => array:3 [
          "ES" => false
          "ES2" => false
          "LATM" => false
        ]
        "gratuito" => false
        "lecturas" => array:1 [
          "total" => 0
        ]
        "idiomaDefecto" => "en"
        "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S1579212919301545?idApp=UINPBA00003Z"
      ]
    ]
    "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0300289619300687?idApp=UINPBA00003Z"
    "url" => "/03002896/0000005500000008/v2_201908080730/S0300289619300687/v2_201908080730/es/main.assets"
  ]
  "es" => array:19 [
    "idiomaDefecto" => true
    "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Original</span>"
    "titulo" => "Validaci&#243;n pron&#243;stica seg&#250;n los criterios de la GesEPOC 2017"
    "tieneTextoCompleto" => true
    "paginas" => array:1 [
      0 => array:2 [
        "paginaInicial" => "409"
        "paginaFinal" => "413"
      ]
    ]
    "autores" => array:1 [
      0 => array:4 [
        "autoresLista" => "Carlos Cabrera L&#243;pez, Ciro Casanova Macario, Jos&#233; Mar&#237;a Mar&#237;n Trigo, Juan P&#46; de-Torres, Rebeca Sicilia Torres, Jes&#250;s Mar&#237;a Gonz&#225;lez, Francesca Polverino, Miguel Divo, V&#237;ctor Pinto Plata, Javier Zulueta, Francisco Javier Callejas, Bartolom&#233; Celli"
        "autores" => array:12 [
          0 => array:4 [
            "nombre" => "Carlos"
            "apellidos" => "Cabrera L&#243;pez"
            "email" => array:1 [
              0 => "ccablopn@gmail.com"
            ]
            "referencia" => array:2 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">a</span>"
                "identificador" => "aff0005"
              ]
              1 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">&#42;</span>"
                "identificador" => "cor0005"
              ]
            ]
          ]
          1 => array:3 [
            "nombre" => "Ciro"
            "apellidos" => "Casanova Macario"
            "referencia" => array:1 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">b</span>"
                "identificador" => "aff0010"
              ]
            ]
          ]
          2 => array:3 [
            "nombre" => "Jos&#233; Mar&#237;a"
            "apellidos" => "Mar&#237;n Trigo"
            "referencia" => array:1 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">c</span>"
                "identificador" => "aff0015"
              ]
            ]
          ]
          3 => array:3 [
            "nombre" => "Juan P&#46;"
            "apellidos" => "de-Torres"
            "referencia" => array:1 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">d</span>"
                "identificador" => "aff0020"
              ]
            ]
          ]
          4 => array:3 [
            "nombre" => "Rebeca Sicilia"
            "apellidos" => "Torres"
            "referencia" => array:1 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">a</span>"
                "identificador" => "aff0005"
              ]
            ]
          ]
          5 => array:3 [
            "nombre" => "Jes&#250;s Mar&#237;a"
            "apellidos" => "Gonz&#225;lez"
            "referencia" => array:1 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">e</span>"
                "identificador" => "aff0025"
              ]
            ]
          ]
          6 => array:3 [
            "nombre" => "Francesca"
            "apellidos" => "Polverino"
            "referencia" => array:1 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">f</span>"
                "identificador" => "aff0030"
              ]
            ]
          ]
          7 => array:3 [
            "nombre" => "Miguel"
            "apellidos" => "Divo"
            "referencia" => array:1 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">f</span>"
                "identificador" => "aff0030"
              ]
            ]
          ]
          8 => array:3 [
            "nombre" => "V&#237;ctor"
            "apellidos" => "Pinto Plata"
            "referencia" => array:1 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">g</span>"
                "identificador" => "aff0035"
              ]
            ]
          ]
          9 => array:3 [
            "nombre" => "Javier"
            "apellidos" => "Zulueta"
            "referencia" => array:1 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">d</span>"
                "identificador" => "aff0020"
              ]
            ]
          ]
          10 => array:3 [
            "nombre" => "Francisco Javier"
            "apellidos" => "Callejas"
            "referencia" => array:1 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">h</span>"
                "identificador" => "aff0040"
              ]
            ]
          ]
          11 => array:3 [
            "nombre" => "Bartolom&#233;"
            "apellidos" => "Celli"
            "referencia" => array:1 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">f</span>"
                "identificador" => "aff0030"
              ]
            ]
          ]
        ]
        "afiliaciones" => array:8 [
          0 => array:3 [
            "entidad" => "Servicio de Neumolog&#237;a&#44; Hospital Universitario de Gran Canaria Dr&#46; Negr&#237;n&#44; Las Palmas de Gran Canaria&#44; Espa&#241;a"
            "etiqueta" => "a"
            "identificador" => "aff0005"
          ]
          1 => array:3 [
            "entidad" => "Servicio de Neumolog&#237;a&#44; Hospital Universitario Nuestra Se&#241;ora de la Candelaria&#44; Santa Cruz de Tenerife&#44; Espa&#241;a"
            "etiqueta" => "b"
            "identificador" => "aff0010"
          ]
          2 => array:3 [
            "entidad" => "Servicio de Neumolog&#237;a&#44; Hospital Universitario Miguel Servet&#44; Zaragoza&#44; Espa&#241;a"
            "etiqueta" => "c"
            "identificador" => "aff0015"
          ]
          3 => array:3 [
            "entidad" => "Servicio de Neumolog&#237;a&#44; Cl&#237;nica Universitaria de Navarra&#44; Pamplona&#44; Espa&#241;a"
            "etiqueta" => "d"
            "identificador" => "aff0020"
          ]
          4 => array:3 [
            "entidad" => "Unidad de Investigaci&#243;n&#44; Hospital Universitario de Gran Canaria Dr&#46; Negr&#237;n&#44; Las Palmas de Gran Canaria&#44; Espa&#241;a"
            "etiqueta" => "e"
            "identificador" => "aff0025"
          ]
          5 => array:3 [
            "entidad" => "Pulmonary and Critical Care Service&#44; Brigham and Women&#39;s Hospital&#44; Boston&#44; Massachusetts&#44; Estados Unidos"
            "etiqueta" => "f"
            "identificador" => "aff0030"
          ]
          6 => array:3 [
            "entidad" => "Pulmonary and Critical Care Division&#44; Baystate Medical Center&#44; Springfield&#44; Massachusetts&#44; Estados Unidos"
            "etiqueta" => "g"
            "identificador" => "aff0035"
          ]
          7 => array:3 [
            "entidad" => "Complejo Hospitalario Universitario de Albacete&#44; Albacete&#44; Espa&#241;a"
            "etiqueta" => "h"
            "identificador" => "aff0040"
          ]
        ]
        "correspondencia" => array:1 [
          0 => array:3 [
            "identificador" => "cor0005"
            "etiqueta" => "&#8270;"
            "correspondencia" => "Autor para correspondencia&#46;"
          ]
        ]
      ]
    ]
    "titulosAlternativos" => array:1 [
      "en" => array:1 [
        "titulo" => "Prognostic Validation Using GesEPOC 2017 Severity Criteria"
      ]
    ]
    "resumenGrafico" => array:2 [
      "original" => 1
      "multimedia" => array:5 [
        "identificador" => "fig0020"
        "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA"
        "mostrarFloat" => false
        "mostrarDisplay" => true
        "figura" => array:1 [
          0 => array:4 [
            "imagen" => "fx1.jpeg"
            "Alto" => 786
            "Ancho" => 1333
            "Tamanyo" => 98960
          ]
        ]
      ]
    ]
    "textoCompleto" => "<span class="elsevierStyleSections"><span id="sec0005" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0070">Introducci&#243;n</span><p id="par0005" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La enfermedad pulmonar obstructiva cr&#243;nica &#40;EPOC&#41; es una de las principales causas de morbimortalidad a nivel mundial<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0125"><span class="elsevierStyleSup">1</span></a>&#44; siendo adem&#225;s una enfermedad con alta prevalencia e infradiagn&#243;stico en nuestro pa&#237;s<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0130"><span class="elsevierStyleSup">2</span></a>&#46; La primera Gu&#237;a espa&#241;ola de la EPOC &#40;GesEPOC&#41;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0135"><span class="elsevierStyleSup">3</span></a> se realiz&#243; en 2012 en el marco del Plan de calidad del Sistema Nacional de Salud y la estrategia en EPOC del Ministerio de Sanidad&#44; Igualdad y Pol&#237;tica Social&#46; En esta versi&#243;n inicial tanto la clasificaci&#243;n del paciente como su tratamiento ven&#237;an definidos seg&#250;n los fenotipos existentes en la EPOC&#46; Esta primera versi&#243;n de la gu&#237;a ha sido modificada recientemente con un cambio sustancial en el acercamiento al enfermo&#46; De una clasificaci&#243;n inicial por fenotipos se ha pasado a una basada en el riesgo&#44; existiendo un grupo de bajo riesgo y otro de alto riesgo<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0140"><span class="elsevierStyleSup">4</span></a>&#46; El riesgo viene definido por la funci&#243;n pulmonar&#44; la disnea y las exacerbaciones&#44; tal y como hac&#237;a previamente el documento de la <span class="elsevierStyleItalic">Global Initiative for Obstructive Lung Disease</span> &#40;GOLD&#41;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0145"><span class="elsevierStyleSup">5</span></a>&#46; No obstante&#44; los criterios para formar parte de los diferentes grupos de riesgo son distintos a los propuestos por la GOLD&#46; Se ha decidido suprimir los &#237;ndices multidimensionales de gravedad establecidos en la anterior versi&#243;n &#40;BODEx&#41;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0150"><span class="elsevierStyleSup">6</span></a> para realizar una propuesta de clasificaci&#243;n m&#225;s cl&#237;nica y sencilla&#46; Seg&#250;n el grupo de riesgo donde se encuentre el enfermo&#44; se propone dar uno o dos broncodilatadores&#46; Posteriormente se propone un acercamiento farmacol&#243;gico seg&#250;n los fenotipos &#40;con la excepci&#243;n del fenotipo mixto&#44; que llevar&#237;a corticoides inhalados de entrada&#41;&#46; Esta concepci&#243;n de la gu&#237;a cl&#237;nica probablemente permita una mayor utilizaci&#243;n de la misma en atenci&#243;n primaria&#46; No obstante&#44; esta nueva visi&#243;n en la clasificaci&#243;n del riesgo no ha sido a&#250;n evaluada&#44; y poco sabemos de c&#243;mo afecta a la distribuci&#243;n de los enfermos y a su pron&#243;stico a largo plazo&#46;</p><p id="par0010" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Este estudio de pacientes con EPOC evaluados prospectivamente valora la distribuci&#243;n de los mismos seg&#250;n el riesgo y sus componentes individuales&#46; Adem&#225;s&#44; valora el pron&#243;stico a largo plazo de los pacientes seg&#250;n la nueva clasificaci&#243;n GesEPOC&#46;</p></span><span id="sec0010" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0075">M&#233;todos</span><p id="par0015" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Los participantes de este estudio son parte de la cohorte BODE&#46; Esta cohorte consta de enfermos EPOC seguidos en el &#225;mbito de consultas de neumolog&#237;a de forma consecutiva entre 1997 y 2017&#46; Los criterios de inclusi&#243;n y exclusi&#243;n han sido previamente descritos<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0155"><span class="elsevierStyleSup">7</span></a>&#46; En resumen&#44; es una cohorte longitudinal&#44; prospectiva y multic&#233;ntrica con al menos un control anual&#46; En todos los pacientes se miden las caracter&#237;sticas antropom&#233;tricas y se realiza un examen f&#237;sico&#46; Se les realiza una espirometr&#237;a siguiendo los criterios de la Sociedad Americana del T&#243;rax y la Sociedad Europea de Respiratorio y se realiza el diagn&#243;stico de EPOC siguiendo los criterios establecidos internacionalmente<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0160"><span class="elsevierStyleSup">8&#44;9</span></a>&#46; Todos los pacientes de la cohorte tienen al menos un &#237;ndice de paquetes&#47;a&#241;o &#40;IPA&#41; mayor de 10 y han estado estables un periodo m&#237;nimo de 6 semanas previo a las pruebas&#46; Las exacerbaciones se definen como cualquier episodio de empeoramiento de la disnea&#44; tos o expectoraci&#243;n que requiera antibi&#243;ticos o corticoides sist&#233;micos<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0170"><span class="elsevierStyleSup">10</span></a>&#46; Las exacerbaciones eran reportadas por el paciente y confirmadas posteriormente con la historia cl&#237;nica electr&#243;nica&#46; Las exacerbaciones se clasificaron en moderadas si eran ambulatorias y tratadas con corticoides orales o con antibi&#243;ticos&#44; o graves si requer&#237;an hospitalizaci&#243;n&#46; La disnea se midi&#243; con la escala modificada del <span class="elsevierStyleItalic">Medical Research</span> Council &#40;mMRC&#41;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0175"><span class="elsevierStyleSup">11</span></a>&#46; Se calcul&#243; a su vez el &#237;ndice de BODE&#44; as&#237; como el &#237;ndice de Charlson<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0155"><span class="elsevierStyleSup">7&#44;12</span></a>&#46; Las comorbilidades fueron recogidas usando las enfermedades referidas por el enfermo y revisando la historia cl&#237;nica electr&#243;nica&#46; Se seleccion&#243; el test de la marcha de los 6 minutos &#40;6<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>MWT&#41; como el mejor de dos recorridos separados al menos 30<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>min<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0185"><span class="elsevierStyleSup">13</span></a>&#46; Se recogi&#243; la mortalidad global hasta febrero de 2017&#46; Se analiz&#243; a su vez mortalidad espec&#237;fica por EPOC&#44; causa respiratoria no asociada a EPOC&#44; c&#225;ncer de pulm&#243;n&#44; causas cardiovasculares&#44; otras causas y causas desconocidas&#46; Todos los participantes recibieron un tratamiento &#243;ptimo seg&#250;n las gu&#237;as internacionales del momento y firmaron los consentimientos informados previamente aprobados por los comit&#233;s de &#233;tica de cada centro participante&#46;</p><span id="sec0015" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0080">GesEPOC 2017</span><p id="par0020" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Se clasific&#243; a los enfermos en alto y bajo riesgo siguiendo los criterios actuales de la gu&#237;a GesEPOC &#40;cualquiera de los siguientes criterios har&#237;a que el enfermo entrara en el grupo de alto riesgo&#58; FEV<span class="elsevierStyleInf">1</span>&#37;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#60;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>50&#37;&#44; disnea &#8805;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>2 si est&#225; con tratamiento&#44; 2 o m&#225;s exacerbaciones ambulatorias o al menos una hospitalaria el a&#241;o anterior&#41;&#46; Posteriormente se calcul&#243; la proporci&#243;n de sujetos que eran clasificados en alto riesgo seg&#250;n los diferentes criterios individuales que lo componen&#44; as&#237; como aquellos sujetos que pertenecen al alto riesgo por suma de criterios&#46; Se calcul&#243; la comorbilidad por grupos y la mortalidad a 5 a&#241;os seg&#250;n las diferentes causas&#46;</p></span><span id="sec0020" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0085">Estad&#237;stica</span><p id="par0025" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Se ha utilizado el test de Shapiro-Wilk para comprobar la normalidad de los datos de las variables cuantitativas&#46; Se calcul&#243; la media y desviaci&#243;n t&#237;pica para aquellas variables que siguen una distribuci&#243;n normal&#46; Aquellas variables que no presentan una distribuci&#243;n normal se describen mediante la mediana y el rango de los cuartiles 1 y 3 &#40;Q<span class="elsevierStyleInf">1</span>-Q<span class="elsevierStyleInf">3</span>&#41;&#46; Para comparar variables cualitativas se ha utilizado el test exacto de Fisher&#46; Se han realizado modelos de regresi&#243;n log&#237;stica para predecir la mortalidad a los 60 meses del modelo de alto riesgo de GesEPOC y de las 4 variables que lo conforman&#44; diferenci&#225;ndose exacerbaciones ambulatorias y hospitalarias&#46; Todos los modelos han sido ajustados por edad y g&#233;nero&#46; Para medir la capacidad de predicci&#243;n de estos modelos se han calculado las curvas ROC y sus respectivas &#225;reas bajo la curva &#40;AUC&#41;&#46; Las variables cuantitativas se compararon mediante el test de la t de Student&#46; Se utiliz&#243; a su vez el m&#233;todo de Kaplan-Meier para representar gr&#225;ficamente las curvas de supervivencia y el test de log-rank para comparar si hay diferencias entre dichas curvas&#46; Valores de p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#60;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#44;05 se han considerado significativos&#46; El programa estad&#237;stico utilizado ha sido R Core Team &#40;2018&#41;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0190"><span class="elsevierStyleSup">14</span></a>&#46;</p></span></span><span id="sec0025" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0090">Resultados</span><p id="par0030" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Las caracter&#237;sticas de la muestra se exponen en la <a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0005">tabla 1</a>&#46; Los 700 pacientes ten&#237;an una edad media de 66<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#177;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>9&#44;6 a&#241;os y un FEV<span class="elsevierStyleInf">1</span>&#37; de 59&#44;7<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#177;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>20&#44;2&#46; La mayor&#237;a de los enfermos presentaban un grado de obstrucci&#243;n moderado o grave&#46; M&#225;s del 80&#37; eran varones y un tercio de la muestra era fumadora activa&#46; El &#237;ndice de paquetes&#47;a&#241;o era alto&#44; con una media de 60<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#177;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>31&#44;16&#46;</p><elsevierMultimedia ident="tbl0005"></elsevierMultimedia><span id="sec0030" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0095">Clasificaci&#243;n seg&#250;n GesEPOC</span><p id="par0035" class="elsevierStylePara elsevierViewall">El 40&#44;43&#37; de la muestra se encontraba en el grupo de bajo riesgo&#46; En el alto riesgo&#44; un 38&#44;14&#37; presentaba una disnea mayor o igual a 2 en la escala mMRC y un 15&#44;43&#37; exacerbaciones ambulatorias&#44; mientras que solamente un 9&#44;43&#37; presentaba exacerbaciones hospitalarias &#40;total de sujetos exacerbadores&#58; 174&#44; un 24&#44;86&#37; de la muestra&#41;&#46; Los sujetos con un FEV<span class="elsevierStyleInf">1</span> por debajo del 50&#37; eran un 32&#44;86&#37;&#46; Los enfermos clasificados de alto riesgo que solo presentaban un factor de riesgo eran el 30&#44;71&#37;&#44; los que ten&#237;an 2 factores de riesgo eran un 19&#44;86&#37;&#44; mientras que los que ten&#237;an 3 o 4 factores de riesgo &#40;se separaron exacerbaciones ambulatorias de hospitalarias&#41; eran un 8&#44;14 y un 0&#44;86&#37;&#44; respectivamente&#46;</p></span><span id="sec0035" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0100">Comorbilidades y gravedad</span><p id="par0040" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Los sujetos englobados en el grupo de alto riesgo presentaban un &#237;ndice de BODE significativamente mayor que los de bajo riesgo &#40;2&#44;92<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#177;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#44;66 vs&#46; 0&#44;52<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#177;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1&#44;91&#44; respectivamente&#44; p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#60;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#44;001&#41;&#46; El &#237;ndice de BODE era mayor en todos los sujetos que presentaban alg&#250;n factor de riesgo&#44; independiente del mismo&#46; El &#237;ndice de Charlson no difer&#237;a entre los grupos de alto y bajo riesgo &#40;2&#44;21<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#177;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>2&#44;38 vs&#46; 2&#44;27<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#177;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>2&#44;26&#44; respectivamente&#44; p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#44;57&#41;&#46; S&#237; existe una relaci&#243;n marginalmente significativa entre los sujetos que exacerbaban de forma ambulatoria con un aumento del &#237;ndice de comorbilidades &#40;p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#44;07&#41;&#46;</p></span><span id="sec0040" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0105">Mortalidad</span><p id="par0045" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La mortalidad total a los 60 meses fue de un 25&#44;4&#37;&#44; siendo significativamente mayor en el grupo de alto riesgo que en el de bajo riesgo &#40;31&#44;7&#37; vs&#46; 15&#44;5&#37;&#44; respectivamente&#44; p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#60;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#44;001&#41; &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#fig0005">fig&#46; 1</a>&#41;&#46; Tanto la disnea&#44; las exacerbaciones hospitalarias y el FEV<span class="elsevierStyleInf">1</span>&#37; estuvieron relacionados significativamente con mortalidad &#40;p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#60;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#44;001&#44; p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#44;0012 y p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#60;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#44;001&#44; respectivamente&#41;&#46; La disnea y el FEV<span class="elsevierStyleInf">1</span>&#37; presentaron una relaci&#243;n inversamente proporcional con un &#237;ndice de Spearman de &#8722;0&#44;39 &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#fig0010">fig&#46; 2</a>&#41;&#46; Las exacerbaciones ambulatorias no estuvieron relacionadas con la mortalidad &#40;p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#44;24&#41;&#46; La mortalidad por causa cardiovascular no estaba aumentada en los sujetos de riesgo alto con relaci&#243;n a los de riesgo bajo &#40;3&#44;8&#37; vs&#46; 2&#44;1&#37;&#44; respectivamente&#44; p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#44;27&#41;&#46; S&#237; estaba aumentada la mortalidad relacionada con causa pulmonar &#40;6&#44;7&#37; en el riesgo bajo vs&#46; 16&#44;5&#37; en el riesgo alto&#44; p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#60;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#44;001&#41; o con EPOC &#40;1&#44;8&#37; en el riesgo bajo vs&#46; 11&#37; en el riesgo alto&#44; p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#60;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#44;001&#41;&#46; La mortalidad cardiovascular estaba incrementada en los sujetos que presentan un FEV<span class="elsevierStyleInf">1</span> menor del 50&#37; como factor de riesgo &#40;2&#44;1&#37; vs&#46; 5&#44;2&#37; para bajo y alto riesgo&#44; respectivamente&#44; p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#44;048&#41;&#46; La mortalidad por c&#225;ncer de pulm&#243;n fue independiente de la clasificaci&#243;n del riesgo&#46; La mortalidad aumenta de forma lineal seg&#250;n el n&#250;mero de factores de riesgo que tiene cada enfermo &#40;p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#60;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#44;001&#41;&#46; Esta relaci&#243;n est&#225; expresada en la <a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0010">tabla 2</a>&#46; La predicci&#243;n de mortalidad seg&#250;n la estratificaci&#243;n del riesgo por GesEPOC&#44; medida por las probabilidades obtenidas mediante el modelo de regresi&#243;n log&#237;stica&#44; no fue significativamente mejor que la realizada exclusivamente por la disnea&#44; por el FEV<span class="elsevierStyleInf">1</span>&#37; o por las exacerbaciones hospitalarias &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#fig0015">fig&#46; 3</a>A y B&#41;&#46;</p><elsevierMultimedia ident="fig0005"></elsevierMultimedia><elsevierMultimedia ident="fig0010"></elsevierMultimedia><elsevierMultimedia ident="tbl0010"></elsevierMultimedia><elsevierMultimedia ident="fig0015"></elsevierMultimedia></span></span><span id="sec0045" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0110">Discusi&#243;n</span><p id="par0050" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En este estudio de pacientes con EPOC seguidos prospectivamente y clasificados siguiendo los criterios recomendados por las gu&#237;as GesEPOC de 2017 se observa que el 40&#44;43&#37; de los pacientes se sit&#250;an en el grupo de bajo riesgo&#44; mientras que el 59&#44;57&#37; quedar&#237;an clasificados en el grupo de alto riesgo&#46; El grupo de alto riesgo tiene una mayor mortalidad&#44; a pesar de no tener diferencias en las comorbilidades&#44; que el grupo de bajo riesgo&#46; Los elementos que definen el grupo de alto riesgo &#40;FEV<span class="elsevierStyleInf">1</span>&#44; disnea y exacerbaciones&#41; presentan relaci&#243;n con la mortalidad de forma independiente&#44; a excepci&#243;n de las exacerbaciones ambulatorias&#46; Datos de otros estudios avalan parte de nuestros resultados&#44; tales como la mortalidad y&#44; en menor medida&#44; la distribuci&#243;n de los pacientes<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0195"><span class="elsevierStyleSup">15</span></a>&#46;</p><p id="par0055" class="elsevierStylePara elsevierViewall">El factor que m&#225;s se asocia a mortalidad es la funci&#243;n pulmonar&#44; posteriormente la disnea &#40;sin que existan diferencias estad&#237;sticas entre estas dos variables&#41; y las exacerbaciones hospitalarias&#44; que presentan una capacidad de predecir mortalidad similar al conjunto de los diferentes criterios que conforman el grupo de alto riesgo&#46; La adici&#243;n de factores de riesgo aumenta el mal pron&#243;stico de los enfermos&#44; siendo diferente en los que presentan exclusivamente una variable de los que presentan 2&#44; 3 o las 4 variables&#46; Este diferente pron&#243;stico seg&#250;n el n&#250;mero de variables diferencia a&#250;n m&#225;s a los pacientes que est&#225;n dentro del grupo de alto riesgo&#44; subdividi&#233;ndolo en gravedad&#46;</p><p id="par0060" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Ha sido previamente descrito el aumento de la prevalencia de las enfermedades cardiovasculares en los sujetos que presentan disnea&#44; no obstante&#44; en este trabajo&#44; la mortalidad asociada al grupo de alto riesgo no se debe a enfermedades cardiovasculares&#44; sino a causa pulmonar y por EPOC&#46; La &#250;nica asociaci&#243;n con comorbilidad vascular la da el FEV<span class="elsevierStyleInf">1</span>&#37;&#44; dato que ha sido previamente publicado<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0200"><span class="elsevierStyleSup">16-18</span></a>&#46; Es por tanto poco probable que la potencia pron&#243;stica en mortalidad de la disnea se deba a su asociaci&#243;n con enfermedades cardiovasculares&#46;</p><p id="par0065" class="elsevierStylePara elsevierViewall">El nuevo sistema de GesEPOC para la clasificaci&#243;n de la gravedad se aleja de lo propuesto en la anterior gu&#237;a&#46; El acercamiento actual&#44; m&#225;s sencillo&#44; parece tener una buena concordancia con el pron&#243;stico&#46; La inclusi&#243;n de la funci&#243;n pulmonar es un elemento de coherencia en la clasificaci&#243;n de los enfermos con EPOC para atenci&#243;n especializada&#46; Sin embargo&#44; es llamativo que no existe superioridad en la predicci&#243;n de mortalidad entre lo propuesto por la gu&#237;a o simplemente la disnea o el FEV<span class="elsevierStyleInf">1</span>&#37; como elementos independientes&#46; Esto se debe probablemente a la relaci&#243;n lineal entre estos dos par&#225;metros&#44; principales componentes de esta clasificaci&#243;n&#46; Esta relaci&#243;n lineal no es perfecta&#44; pero tampoco se debe menospreciar&#46;</p><p id="par0070" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La potencia del FEV<span class="elsevierStyleInf">1</span>&#37; para predecir la mortalidad es mayor en este trabajo que la que proporciona la disnea&#46; No obstante&#44; la relaci&#243;n entre la mortalidad cardiovascular y el FEV<span class="elsevierStyleInf">1</span>&#37; puede estar influyendo en esta diferencia&#46; La disnea sigue siendo un predictor de mortalidad para causa pulmonar y para EPOC potente y fiable&#46; Podr&#237;amos preguntarnos si en &#225;mbitos como el de atenci&#243;n primaria&#44; con dificultades en la realizaci&#243;n de la espirometr&#237;a&#44; ser&#237;a posible utilizar la disnea como marcador de gravedad y gu&#237;a principal del tratamiento de la enfermedad una vez que ha sido diagnosticada<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0215"><span class="elsevierStyleSup">19</span></a>&#46;</p><p id="par0075" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Es interesante observar como las exacerbaciones&#44; cuando se analizan de forma conjunta ambulatorias y hospitalarias&#44; no presentan relaci&#243;n con la mortalidad&#46; La denominaci&#243;n de exacerbador frecuente es probablemente la causa de este fen&#243;meno&#46; Es bien conocida la relaci&#243;n de la mortalidad con las exacerbaciones hospitalarias<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0220"><span class="elsevierStyleSup">20</span></a> pero no la relaci&#243;n entre mortalidad y las exacerbaciones ambulatorias o moderadas&#44; que hasta ahora no ha podido ser demostrada&#46; Para a&#241;adir m&#225;s fortaleza a la clasificaci&#243;n se deber&#237;an obviar las exacerbaciones ambulatorias&#44; quedando exclusivamente las hospitalarias&#46; Esto no quiere decir que no haya que tratar o prevenir las exacerbaciones ambulatorias&#44; que son causa de disminuci&#243;n de la calidad de vida y del uso de los recursos sanitarios<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0225"><span class="elsevierStyleSup">21&#44;22</span></a>&#46; Un dato a destacar es que la cantidad de enfermos que est&#225;n en el grupo de alto riesgo exclusivamente por exacerbaciones ambulatorias es solamente del 4&#44;29&#37;&#44; lo que minimiza el impacto en el sistema de clasificaci&#243;n&#46; El resto de los sujetos exacerbadores&#44; o bien exacerban de forma hospitalaria &#40;grave&#41;&#44; o bien presentan exacerbaciones ambulatorias y otro factor de riesgo a&#241;adido&#46;</p><p id="par0080" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En nuestra muestra&#44; comparando la clasificaci&#243;n de la GesEPOC con la clasificaci&#243;n realizada seg&#250;n el documento GOLD&#44; encontramos una diferencia de casi un 40&#37; en la prevalencia entre los grupos de alto riesgo de la GOLD &#40;C y D&#41; y el grupo de alto riesgo de GesEPOC&#46; Si realizamos esta comparaci&#243;n con los grupos B y D &#40;los que m&#225;s mortalidad conllevan en la clasificaci&#243;n GOLD&#41;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0235"><span class="elsevierStyleSup">23</span></a>&#44; la diferencia se reduce &#8212;aunque sigue siendo alta&#8212; al 21&#37;&#46; Esta diferencia viene dada probablemente por la presencia de un grupo de sujetos que estar&#237;an clasificados en el grupo A de la GOLD pero que tendr&#237;an un FEV<span class="elsevierStyleInf">1</span> menor del 50&#37;&#46; Estas discordancias influyen claramente en el tratamiento propuesto por ambas gu&#237;as para el manejo de los enfermos&#59; un m&#237;nimo de un 20&#37; m&#225;s de pacientes tendr&#237;an doble broncodilataci&#243;n si se usa la GesEPOC&#44; pudiendo ser mucho mayor este porcentaje &#40;hasta m&#225;s de un 50&#37; de la muestra&#41; si los enfermos que se clasifican en los grados B y C de la GOLD estuvieran tratados con las recomendaciones de primera elecci&#243;n &#40;un broncodilatador de larga acci&#243;n en el grupo B y un LAMA en el C&#41;&#46; Desde nuestro punto de vista&#44; el acercamiento de GesEPOC est&#225; m&#225;s ligado a la realidad y a la pr&#225;ctica cl&#237;nica habitual desarrollada en nuestro medio&#46; La exclusi&#243;n del FEV<span class="elsevierStyleInf">1</span>&#37; en la cuadr&#237;cula de GOLD ha desvirtuado su utilidad cl&#237;nica y reducido su potencia para predecir el pron&#243;stico de la enfermedad&#46;</p><p id="par0085" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Nuestro estudio presenta algunas limitaciones&#46; En primer lugar&#44; la muestra tiene pocas mujeres&#46; En nuestro trabajo no llegan al 20&#37; de los participantes&#44; sin embargo&#44; el n&#250;mero de mujeres seguidas en este estudio&#44; que fue de 113&#44; no es despreciable y adem&#225;s sus resultados son similares a los encontrados en los hombres&#46; En segundo lugar&#44; las comorbilidades cardiovasculares no est&#225;n desglosadas ni especificadas&#46; A pesar de usar un &#237;ndice de comorbilidad ampliamente validado&#44; en este estudio no se diferencia entre comorbilidades cardiovasculares &#40;ni sus diferentes tipos&#41;&#44; oncol&#243;gicas u otras&#46; No sabemos la cantidad de comorbilidad cardiovascular que se encuentra presente entre los sujetos con mucha disnea&#46; Se ha demostrado previamente que la comorbilidad cardiovascular puede llegar hasta un 20&#37; en los sujetos con mucha disnea<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0240"><span class="elsevierStyleSup">24</span></a>&#44; sin embargo&#44; no parece que esto est&#233; produciendo ning&#250;n sesgo en el trabajo ya que no existe asociaci&#243;n entre mortalidad cardiovascular y disnea en este estudio&#46;</p><p id="par0090" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En resumen&#44; este estudio demuestra que la clasificaci&#243;n actual de la gravedad de la gu&#237;a GesEPOC tiene capacidad discriminativa en el pron&#243;stico de los pacientes con EPOC&#46; Este grupo presenta una mortalidad muy superior al de bajo riesgo y&#44; dentro de este grupo de alto riesgo&#44; la mortalidad aumenta a medida que se suman diferentes factores de riesgo&#46; No obstante&#44; las exacerbaciones&#44; tal y como est&#225;n definidas en la actualidad&#44; no est&#225;n relacionadas con la mortalidad&#46; Tanto la disnea como el FEV<span class="elsevierStyleInf">1</span>&#37; de forma individual tienen la misma potencia pron&#243;stica que el &#237;ndice de gravedad propuesto por GesEPOC&#46;</p></span><span id="sec0050" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0115">Conflicto de intereses</span><p id="par0095" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Los autores declaran no tener ning&#250;n conflicto de intereses&#46;</p></span></span>"
    "textoCompletoSecciones" => array:1 [
      "secciones" => array:11 [
        0 => array:3 [
          "identificador" => "xres1228459"
          "titulo" => "Graphical abstract"
          "secciones" => array:1 [
            0 => array:1 [
              "identificador" => "abst0005"
            ]
          ]
        ]
        1 => array:3 [
          "identificador" => "xres1228458"
          "titulo" => "Resumen"
          "secciones" => array:4 [
            0 => array:2 [
              "identificador" => "abst0010"
              "titulo" => "Introducci&#243;n"
            ]
            1 => array:2 [
              "identificador" => "abst0015"
              "titulo" => "M&#233;todos"
            ]
            2 => array:2 [
              "identificador" => "abst0020"
              "titulo" => "Resultados"
            ]
            3 => array:2 [
              "identificador" => "abst0025"
              "titulo" => "Conclusiones"
            ]
          ]
        ]
        2 => array:2 [
          "identificador" => "xpalclavsec1141579"
          "titulo" => "Palabras clave"
        ]
        3 => array:3 [
          "identificador" => "xres1228460"
          "titulo" => "Abstract"
          "secciones" => array:4 [
            0 => array:2 [
              "identificador" => "abst0030"
              "titulo" => "Introduction"
            ]
            1 => array:2 [
              "identificador" => "abst0035"
              "titulo" => "Methods"
            ]
            2 => array:2 [
              "identificador" => "abst0040"
              "titulo" => "Results"
            ]
            3 => array:2 [
              "identificador" => "abst0045"
              "titulo" => "Conclusions"
            ]
          ]
        ]
        4 => array:2 [
          "identificador" => "xpalclavsec1141580"
          "titulo" => "Keywords"
        ]
        5 => array:2 [
          "identificador" => "sec0005"
          "titulo" => "Introducci&#243;n"
        ]
        6 => array:3 [
          "identificador" => "sec0010"
          "titulo" => "M&#233;todos"
          "secciones" => array:2 [
            0 => array:2 [
              "identificador" => "sec0015"
              "titulo" => "GesEPOC 2017"
            ]
            1 => array:2 [
              "identificador" => "sec0020"
              "titulo" => "Estad&#237;stica"
            ]
          ]
        ]
        7 => array:3 [
          "identificador" => "sec0025"
          "titulo" => "Resultados"
          "secciones" => array:3 [
            0 => array:2 [
              "identificador" => "sec0030"
              "titulo" => "Clasificaci&#243;n seg&#250;n GesEPOC"
            ]
            1 => array:2 [
              "identificador" => "sec0035"
              "titulo" => "Comorbilidades y gravedad"
            ]
            2 => array:2 [
              "identificador" => "sec0040"
              "titulo" => "Mortalidad"
            ]
          ]
        ]
        8 => array:2 [
          "identificador" => "sec0045"
          "titulo" => "Discusi&#243;n"
        ]
        9 => array:2 [
          "identificador" => "sec0050"
          "titulo" => "Conflicto de intereses"
        ]
        10 => array:1 [
          "titulo" => "Bibliograf&#237;a"
        ]
      ]
    ]
    "pdfFichero" => "main.pdf"
    "tienePdf" => true
    "fechaRecibido" => "2018-07-07"
    "fechaAceptado" => "2018-12-03"
    "PalabrasClave" => array:2 [
      "es" => array:1 [
        0 => array:4 [
          "clase" => "keyword"
          "titulo" => "Palabras clave"
          "identificador" => "xpalclavsec1141579"
          "palabras" => array:5 [
            0 => "EPOC"
            1 => "GesEPOC"
            2 => "Pron&#243;stico"
            3 => "Riesgo"
            4 => "Mortalidad"
          ]
        ]
      ]
      "en" => array:1 [
        0 => array:4 [
          "clase" => "keyword"
          "titulo" => "Keywords"
          "identificador" => "xpalclavsec1141580"
          "palabras" => array:5 [
            0 => "COPD"
            1 => "GesEPOC"
            2 => "Prognosis"
            3 => "Risk"
            4 => "Mortality"
          ]
        ]
      ]
    ]
    "tieneResumen" => true
    "resumen" => array:2 [
      "es" => array:3 [
        "titulo" => "Resumen"
        "resumen" => "<span id="abst0010" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0015">Introducci&#243;n</span><p id="spar0010" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">La Gu&#237;a espa&#241;ola de la EPOC &#40;GesEPOC&#41; ha sido recientemente modificada&#46; El objetivo de este trabajo es valorar la clasificaci&#243;n y el pron&#243;stico de los enfermos seg&#250;n la nueva clasificaci&#243;n de la gravedad&#46;</p></span> <span id="abst0015" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0020">M&#233;todos</span><p id="spar0015" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Se sigui&#243; a 700 enfermos con EPOC &#40;83&#44;9&#37; varones&#41; durante un periodo medio de 5 a&#241;os en hospitales espa&#241;oles y de EE&#46;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>UU&#46; Se midieron datos antropom&#233;tricos&#44; funci&#243;n pulmonar&#44; disnea medida con la escala mMRC&#44; as&#237; como exacerbaciones y los &#237;ndices de BODE y Charlson&#46; Se clasificaron seg&#250;n el riesgo proporcionado por GesEPOC y se valor&#243; el pron&#243;stico a 5 a&#241;os&#46;</p></span> <span id="abst0020" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0025">Resultados</span><p id="spar0020" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Los pacientes ten&#237;an una edad media de 66<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#177;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>9&#44;6 a&#241;os y un FEV<span class="elsevierStyleInf">1</span>&#37; de 59&#44;7<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#177;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>20&#44;2&#46; El 40&#44;43&#37; de la muestra se encontraba en bajo riesgo&#46; Los sujetos del grupo de alto riesgo presentaban un &#237;ndice de BODE significativamente mayor que los de bajo riesgo &#40;2&#44;92<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#177;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#44;66 vs&#46; 0&#44;52<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#177;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1&#44;91&#44; p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#60;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#44;001&#41;&#46; El &#237;ndice de Charlson fue similar entre ambos grupos&#46; La mortalidad a 60 meses en el grupo de alto riesgo fue significativamente mayor que en el de bajo riesgo &#40;31&#44;7&#37; vs&#46; 15&#46;5&#37;&#44; p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#60;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#44;001&#41;&#46; Tanto la disnea como el FEV<span class="elsevierStyleInf">1</span>&#37; fueron tambi&#233;n predictores independientes de mortalidad &#40;p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#60;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#44;001&#41;&#44; siendo cada uno de ellos no inferior prediciendo mortalidad que el conjunto de los criterios del grupo de alto riesgo de GesEPOC&#46;</p></span> <span id="abst0025" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0030">Conclusiones</span><p id="spar0025" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">La nueva clasificaci&#243;n de la gravedad de GesEPOC predice la mortalidad de forma adecuada&#46; No obstante&#44; tanto el FEV<span class="elsevierStyleInf">1</span>&#37; como la disnea tienen la misma potencia para predecir mortalidad&#46;</p></span>"
        "secciones" => array:4 [
          0 => array:2 [
            "identificador" => "abst0010"
            "titulo" => "Introducci&#243;n"
          ]
          1 => array:2 [
            "identificador" => "abst0015"
            "titulo" => "M&#233;todos"
          ]
          2 => array:2 [
            "identificador" => "abst0020"
            "titulo" => "Resultados"
          ]
          3 => array:2 [
            "identificador" => "abst0025"
            "titulo" => "Conclusiones"
          ]
        ]
      ]
      "en" => array:3 [
        "titulo" => "Abstract"
        "resumen" => "<span id="abst0030" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0040">Introduction</span><p id="spar0030" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">The Spanish COPD guidelines &#40;GesEPOC&#41; have been recently modified&#46; The aim of this study is to assess this revision and evaluate the prognosis of patients according to the new classification of severity&#46;</p></span> <span id="abst0035" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0045">Methods</span><p id="spar0035" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">A total of 700 COPD patients &#40;83&#46;9&#37; men&#41; were prospectively followed up for a mean period of 5 years in tertiary hospitals in Spain and the USA&#46; Anthropometric data&#44; lung function tests&#44; dyspnea &#40;according to the mMRC scale&#41;&#44; BODE and Charlson index were collected&#46; We calculated mortality at 5 years following the risk criteria proposed by the new GesEPOC&#46;</p></span> <span id="abst0040" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0050">Results</span><p id="spar0040" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Mean age was 66<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#177;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>9&#46;6 years and mean FEV<span class="elsevierStyleInf">1</span>&#37; was 59&#46;7<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#177;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>20&#46;2&#46; The proportion of patients in the low-risk group was 40&#46;43&#37;&#46; Patients in the high-risk group had a significantly higher BODE index than those in the low-risk group &#40;2&#46;92<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#177;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#44;66 vs&#46; 0&#46;52<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#177;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1&#46;91&#44; p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#60;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#46;001&#41;&#44; while the Charlson index score was similar in both groups&#46; Mortality at 60 months was significantly higher in the high-risk group &#40;31&#46;7&#37; vs&#46; 15&#46;5&#37;&#44; p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#60;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#46;001&#41;&#46; Dyspnea and FEV<span class="elsevierStyleInf">1</span>&#37; were also independent predictors of mortality &#40;p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#60;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0&#46;001&#41;&#44; and neither was inferior to the risk classification proposed by GesEPOC&#46;</p></span> <span id="abst0045" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0055">Conclusions</span><p id="spar0045" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">The new severity index proposed by GesEPOC accurately predicts 5-year mortality&#46; However&#44; dyspnea and FEV<span class="elsevierStyleInf">1</span>&#37; have the same strength in predicting mortality&#46;</p></span>"
        "secciones" => array:4 [
          0 => array:2 [
            "identificador" => "abst0030"
            "titulo" => "Introduction"
          ]
          1 => array:2 [
            "identificador" => "abst0035"
            "titulo" => "Methods"
          ]
          2 => array:2 [
            "identificador" => "abst0040"
            "titulo" => "Results"
          ]
          3 => array:2 [
            "identificador" => "abst0045"
            "titulo" => "Conclusions"
          ]
        ]
      ]
    ]
    "multimedia" => array:6 [
      0 => array:7 [
        "identificador" => "fig0005"
        "etiqueta" => "Figura 1"
        "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA"
        "mostrarFloat" => true
        "mostrarDisplay" => false
        "figura" => array:1 [
          0 => array:4 [
            "imagen" => "gr1.jpeg"
            "Alto" => 1074
            "Ancho" => 1462
            "Tamanyo" => 83707
          ]
        ]
        "descripcion" => array:1 [
          "es" => "<p id="spar0050" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Kaplan-Meier de mortalidad a 60 meses seg&#250;n el grupo de riesgo de la gu&#237;a GesEPOC&#46;</p>"
        ]
      ]
      1 => array:7 [
        "identificador" => "fig0010"
        "etiqueta" => "Figura 2"
        "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA"
        "mostrarFloat" => true
        "mostrarDisplay" => false
        "figura" => array:1 [
          0 => array:4 [
            "imagen" => "gr2.jpeg"
            "Alto" => 1471
            "Ancho" => 1515
            "Tamanyo" => 77468
          ]
        ]
        "descripcion" => array:1 [
          "es" => "<p id="spar0055" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Relaci&#243;n lineal entre el FEV<span class="elsevierStyleInf">1</span>&#37; y la disnea medida con la escala <span class="elsevierStyleItalic">modified Medical Research Council</span> &#40;mMRC&#41;&#46;</p>"
        ]
      ]
      2 => array:7 [
        "identificador" => "fig0015"
        "etiqueta" => "Figura 3"
        "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA"
        "mostrarFloat" => true
        "mostrarDisplay" => false
        "figura" => array:1 [
          0 => array:4 [
            "imagen" => "gr3.jpeg"
            "Alto" => 933
            "Ancho" => 2981
            "Tamanyo" => 190402
          ]
        ]
        "descripcion" => array:1 [
          "es" => "<p id="spar0060" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Curvas ROC de los diferentes modelos predictivos de mortalidad y su comparaci&#243;n&#46; A&#41; Disnea vs&#46; Criterios del grupo de alto riesgo seg&#250;n GesEPOC&#59; B&#41; FEV<span class="elsevierStyleInf">1</span>&#37; vs&#46; Criterios del grupo de alto riesgo seg&#250;n GesEPOC&#59; C&#41; Criterios del grupo de alto riesgo seg&#250;n GesEPOC vs&#46; Criterios del grupo de alto riesgo por separado&#46;</p>"
        ]
      ]
      3 => array:8 [
        "identificador" => "tbl0005"
        "etiqueta" => "Tabla 1"
        "tipo" => "MULTIMEDIATABLA"
        "mostrarFloat" => true
        "mostrarDisplay" => false
        "detalles" => array:1 [
          0 => array:3 [
            "identificador" => "at1"
            "detalle" => "Tabla "
            "rol" => "short"
          ]
        ]
        "tabla" => array:3 [
          "leyenda" => "<p id="spar0070" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">BODE&#58; &#237;ndice de masa corporal&#44; obstrucci&#243;n al flujo a&#233;reo&#44; disnea y capacidad de ejercicio&#59; DE&#58; desviaci&#243;n est&#225;ndar&#59; GesEPOC&#58; Gu&#237;a espa&#241;ola de la EPOC&#59; GOLD&#58; <span class="elsevierStyleItalic">Global Initiative for Chronic Obstructive Disease</span>&#59; IMC&#58; &#237;ndice de masa corporal&#59; IPA&#58; &#237;ndice de paquetes&#47;a&#241;o&#46;</p>"
          "tablatextoimagen" => array:1 [
            0 => array:2 [
              "tabla" => array:1 [
                0 => """
                  <table border="0" frame="\n
                  \t\t\t\t\tvoid\n
                  \t\t\t\t" class=""><thead title="thead"><tr title="table-row"><th class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">N&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">700&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t\t\t</th></tr></thead><tbody title="tbody"><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">Varones&#44; n &#40;&#37;&#41;</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">587 &#40;83&#44;98&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">Edad &#40;media</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">&#177;</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">DE&#41;</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">66&#44;4<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#177;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>9&#44;26&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">IMC &#40;media</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">&#177;</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">DE&#41;</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">27&#44;43<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#177;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>4&#44;9&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">Fumadores activos&#44; n &#40;&#37;&#41;</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">236 &#40;33&#44;76&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">IPA &#40;media</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">&#177;</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">DE&#41;</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">60&#44;66<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#177;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>31&#44;16&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">FEV</span><span class="elsevierStyleInf"><span class="elsevierStyleItalic">1</span></span><span class="elsevierStyleItalic">&#37; &#40;media</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">&#177;</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">DE&#41;</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">59&#44;71<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#177;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>20&#44;21&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">GOLD1&#44; n &#40;&#37;&#41;</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">122 &#40;17&#44;43&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">GOLD2&#44; n &#40;&#37;&#41;</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">348 &#40;49&#44;71&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">GOLD3&#44; n &#40;&#37;&#41;</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">179 &#40;25&#44;57&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">GOLD4&#44; n &#40;&#37;&#41;</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">51 &#40;7&#44;29&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">&#205;ndice de Charlson &#40;media</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">&#177;</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">DE&#41;</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">2&#44;25<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#177;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>2&#44;31&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">&#205;ndice de BODE &#40;media</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">&#177;</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">DE&#41;</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">1&#44;93<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#177;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1&#44;93&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " colspan="2" align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">Clasificaci&#243;n seg&#250;n GOLD&#44; n &#40;&#37;&#41;</span></td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>A&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">373 &#40;53&#44;29&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>B&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">184 &#40;26&#44;29&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>C&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">60 &#40;8&#44;57&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>D&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">83 &#40;11&#44;86&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">Disnea &#40;media</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">&#177;</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">DE&#41;</span><a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0005"><span class="elsevierStyleSup">a</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">1&#44;34<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#177;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>1&#44;09&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">Disnea &#60;</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">2&#44; n &#40;&#37;&#41;</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">524 &#40;74&#44;86&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">Exacerbadores&#44; n &#40;&#37;&#41;</span><a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0010"><span class="elsevierStyleSup">b</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">174 &#40;25&#44;63&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">Exacerbador hospitalario&#44; n &#40;&#37;&#41;</span><a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0015"><span class="elsevierStyleSup">c</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">66 &#40;9&#44;43&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">Exacerbador ambulatorio&#44; n &#40;&#37;&#41;</span><a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0020"><span class="elsevierStyleSup">d</span></a>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">108 &#40;15&#44;43&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">Alto riesgo seg&#250;n GesEPOC&#44; n &#40;&#37;&#41;</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">417 &#40;59&#44;57&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">Exitus&#44; n &#40;&#37;&#41;</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">176 &#40;25&#44;14&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">Exitus pulmonar&#44; n &#40;&#37;&#41;</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">88 &#40;12&#44;57&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">Exitus EPOC&#44; n &#40;&#37;&#41;</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">51 &#40;7&#44;29&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">Exitus cardiovascular&#44; n &#40;&#37;&#41;</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">22 &#40;3&#44;14&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">Exitus c&#225;ncer pulm&#243;n&#44; n &#40;&#37;&#41;</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">33 &#40;4&#44;71&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">Tiempo de seguimiento &#40;media</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">&#177;</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleItalic">DE&#41; &#40;meses&#41;</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">53&#44;61<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#177;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>34&#44;44&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr></tbody></table>
                  """
              ]
              "imagenFichero" => array:1 [
                0 => "xTab2098998.png"
              ]
            ]
          ]
          "notaPie" => array:4 [
            0 => array:3 [
              "identificador" => "tblfn0005"
              "etiqueta" => "a"
              "nota" => "<p class="elsevierStyleNotepara" id="npar0005">Disnea medida por la modified Medical Research Council &#40;mMRC&#41;&#46;</p>"
            ]
            1 => array:3 [
              "identificador" => "tblfn0010"
              "etiqueta" => "b"
              "nota" => "<p class="elsevierStyleNotepara" id="npar0010">Sujetos con 2 o m&#225;s exacerbaciones que hayan requerido antibi&#243;ticos o corticoides sist&#233;micos o al menos una exacerbaci&#243;n hospitalaria en el a&#241;o anterior&#46;</p>"
            ]
            2 => array:3 [
              "identificador" => "tblfn0015"
              "etiqueta" => "c"
              "nota" => "<p class="elsevierStyleNotepara" id="npar0015">Sujetos que solo han presentado una o m&#225;s exacerbaciones hospitalarias&#44; pero no exacerbaciones ambulatorias&#46;</p>"
            ]
            3 => array:3 [
              "identificador" => "tblfn0020"
              "etiqueta" => "d"
              "nota" => "<p class="elsevierStyleNotepara" id="npar0020">Sujetos que han presentado 2 o m&#225;s exacerbaciones ambulatorias pero que no han tenido exacerbaciones hospitalarias&#46;</p>"
            ]
          ]
        ]
        "descripcion" => array:1 [
          "es" => "<p id="spar0065" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Caracter&#237;sticas de la muestra de enfermos con EPOC</p>"
        ]
      ]
      4 => array:8 [
        "identificador" => "tbl0010"
        "etiqueta" => "Tabla 2"
        "tipo" => "MULTIMEDIATABLA"
        "mostrarFloat" => true
        "mostrarDisplay" => false
        "detalles" => array:1 [
          0 => array:3 [
            "identificador" => "at2"
            "detalle" => "Tabla "
            "rol" => "short"
          ]
        ]
        "tabla" => array:2 [
          "leyenda" => "<p id="spar0080" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">GesEPOC&#58; Gu&#237;a espa&#241;ola de la EPOC&#59; mMRC&#58; <span class="elsevierStyleItalic">modified Medical Research Council</span>&#46;</p>"
          "tablatextoimagen" => array:1 [
            0 => array:2 [
              "tabla" => array:1 [
                0 => """
                  <table border="0" frame="\n
                  \t\t\t\t\tvoid\n
                  \t\t\t\t" class=""><thead title="thead"><tr title="table-row"><th class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" scope="col">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " colspan="2" align="center" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Exitus</th><th class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" scope="col">Total&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t\t\t</th></tr><tr title="table-row"><th class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">N&#250;mero de factores de riesgo&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">No&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">S&#237;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t\t\t</th></tr></thead><tbody title="tbody"><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Riesgo bajo&#44; n &#40;&#37;&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">239 &#40;84&#44;5&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">44 &#40;15&#44;5&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">283 &#40;40&#44;4&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">1 factor de riesgo&#44; n &#40;&#37;&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">160 &#40;74&#44;4&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">55 &#40;25&#44;6&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">215 &#40;30&#44;7&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">2 factores de riesgo&#44; n &#40;&#37;&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">92 &#40;66&#44;2&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">47 &#40;33&#44;8&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">139 &#40;19&#44;9&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">3 factores de riesgo&#44; n &#40;&#37;&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">32 &#40;56&#44;1&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">25 &#40;43&#44;9&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">57 &#40;8&#44;1&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">4 factores de riesgo&#44; n &#40;&#37;&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">1 &#40;16&#44;7&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">5 &#40;83&#44;3&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">6 &#40;0&#44;9&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Total&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">254&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">176&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">700&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr></tbody></table>
                  """
              ]
              "imagenFichero" => array:1 [
                0 => "xTab2098999.png"
              ]
            ]
          ]
        ]
        "descripcion" => array:1 [
          "es" => "<p id="spar0075" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">N&#250;mero de factores de riesgo seg&#250;n la clasificaci&#243;n del riesgo por GesEPOC &#40;FEV<span class="elsevierStyleInf">1</span>&#37;&#44; disnea medida con la escala mMRC&#44; exacerbaciones hospitalarias y exacerbaciones ambulatorias&#41; y su relaci&#243;n con mortalidad</p>"
        ]
      ]
      5 => array:5 [
        "identificador" => "fig0020"
        "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA"
        "mostrarFloat" => false
        "mostrarDisplay" => true
        "figura" => array:1 [
          0 => array:4 [
            "imagen" => "fx1.jpeg"
            "Alto" => 786
            "Ancho" => 1333
            "Tamanyo" => 98960
          ]
        ]
      ]
    ]
    "bibliografia" => array:2 [
      "titulo" => "Bibliograf&#237;a"
      "seccion" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "identificador" => "bibs0015"
          "bibliografiaReferencia" => array:24 [
            0 => array:3 [
              "identificador" => "bib0125"
              "etiqueta" => "1"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Global and regional mortality from 235 causes of death for 20 age groups in 1990 and 2010&#58; a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2010"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "R&#46; Lozano"
                            1 => "M&#46; Naghavi"
                            2 => "K&#46; Foreman"
                            3 => "S&#46; Lim"
                            4 => "K&#46; Shibuya"
                            5 => "V&#46; Aboyans"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/S0140-6736(12)61728-0"
                      "Revista" => array:7 [
                        "tituloSerie" => "Lancet&#46;"
                        "fecha" => "2012"
                        "volumen" => "380"
                        "paginaInicial" => "2095"
                        "paginaFinal" => "2128"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23245604"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                        "itemHostRev" => array:3 [
                          "pii" => "S0002937812002736"
                          "estado" => "S300"
                          "issn" => "00029378"
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            1 => array:3 [
              "identificador" => "bib0130"
              "etiqueta" => "2"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Prevalence of COPD in Spain&#58; impact of undiagnosed COPD on quality of life and daily life activities"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "M&#46; Miravitlles"
                            1 => "J&#46; Soriano"
                            2 => "F&#46; Garc&#237;a-R&#237;o"
                            3 => "L&#46; Mu&#241;oz"
                            4 => "E&#46; Duran-Tauleria"
                            5 => "G&#46; Sanchez"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:5 [
                        "tituloSerie" => "Thorax&#46;"
                        "fecha" => "2009"
                        "volumen" => "64"
                        "paginaInicial" => "863"
                        "paginaFinal" => "868"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            2 => array:3 [
              "identificador" => "bib0135"
              "etiqueta" => "3"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Spanish COPD Guidelines &#40;GesEPOC&#41;&#58; pharmacological treatment of stable COPD Spanish Society of Pulmonology and Thoracic Surgery"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "M&#46; Miravitlles"
                            1 => "J&#46;J&#46; Soler-Catalu&#241;a"
                            2 => "M&#46; Calle"
                            3 => "J&#46; Molina"
                            4 => "P&#46; Almagro"
                            5 => "J&#46;A&#46; Quintano"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/j.arbres.2012.04.001"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Arch Bronconeumol&#46;"
                        "fecha" => "2012"
                        "volumen" => "48"
                        "paginaInicial" => "247"
                        "paginaFinal" => "257"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22561012"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            3 => array:3 [
              "identificador" => "bib0140"
              "etiqueta" => "4"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Spanish Guidelines for Management of Chronic Obstructive Pulmonary Disease &#40;GesEPOC&#41; 2017&#46; Pharmacological treatment of stable phase"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "M&#46; Miravitlles"
                            1 => "J&#46;J&#46; Soler-Catalu&#241;a"
                            2 => "M&#46; Calle"
                            3 => "J&#46; Molina"
                            4 => "P&#46; Almagro"
                            5 => "J&#46;A&#46; Quintano"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/j.arbres.2017.03.018"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Arch Bronconeumol&#46;"
                        "fecha" => "2017"
                        "volumen" => "53"
                        "paginaInicial" => "324"
                        "paginaFinal" => "335"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28477954"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            4 => array:3 [
              "identificador" => "bib0145"
              "etiqueta" => "5"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:1 [
                  "referenciaCompleta" => "From the Global Strategy for the Diagnosis&#44; Management and Prevention of COPD&#44; Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease &#40;GOLD&#41; 2017&#46; Disponible en&#58; http&#58;&#47;&#47;goldcopd&#46;org"
                ]
              ]
            ]
            5 => array:3 [
              "identificador" => "bib0150"
              "etiqueta" => "6"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Severe exacerbations and BODE index&#58; two independent risk factors for death in male COPD patients"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:5 [
                            0 => "J&#46;J&#46; Soler-Catalu&#241;a"
                            1 => "M&#46;A&#46; Martinez-Garcia"
                            2 => "L&#46;S&#46; Sanchez"
                            3 => "M&#46;P&#46; Tordera"
                            4 => "P&#46;R&#46; Sanchez"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:5 [
                        "tituloSerie" => "Respir Med&#46;"
                        "fecha" => "2009"
                        "volumen" => "103"
                        "paginaInicial" => "692"
                        "paginaFinal" => "699"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            6 => array:3 [
              "identificador" => "bib0155"
              "etiqueta" => "7"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "The body-mass index&#44; airflow obstruction&#44; dyspnea&#44; and exercise capacity index in chronic obstructive pulmonary disease"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "B&#46;R&#46; Celli"
                            1 => "C&#46;G&#46; Cote"
                            2 => "J&#46;M&#46; Marin"
                            3 => "C&#46; Casanova"
                            4 => "M&#46; Montes de Oca"
                            5 => "R&#46;A&#46; Mendez"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1056/NEJMoa021322"
                      "Revista" => array:5 [
                        "tituloSerie" => "N Engl J Med&#46;"
                        "fecha" => "2004"
                        "volumen" => "350"
                        "paginaInicial" => "1005"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14999112"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            7 => array:3 [
              "identificador" => "bib0160"
              "etiqueta" => "8"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Standards for the diagnosis and treatment of patients with COPD&#58; a summary of the ATS&#47;ERS position paper"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "B&#46; Celli"
                            1 => "W&#46; MacNee"
                            2 => "A&#46; Agusti"
                            3 => "A&#46; Anzueto"
                            4 => "B&#46; Berg"
                            5 => "A&#46; Buist"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Eur Respir J&#46;"
                        "fecha" => "2004"
                        "volumen" => "23"
                        "paginaInicial" => "932"
                        "paginaFinal" => "946"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15219010"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            8 => array:3 [
              "identificador" => "bib0165"
              "etiqueta" => "9"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Standardisation of spirometry"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "M&#46; Miller"
                            1 => "J&#46; Hankinson"
                            2 => "V&#46; Brusasco"
                            3 => "F&#46; Burgos"
                            4 => "R&#46; Casaburi"
                            5 => "A&#46; Coates"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1183/09031936.05.00034805"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Eur Respir J&#46;"
                        "fecha" => "2005"
                        "volumen" => "26"
                        "paginaInicial" => "319"
                        "paginaFinal" => "338"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16055882"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            9 => array:3 [
              "identificador" => "bib0170"
              "etiqueta" => "10"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "COPD exacerbations&#58; definitions and classifications"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "S&#46; Burge"
                            1 => "J&#46;A&#46; Wedzicha"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Eur Respir J&#46;"
                        "fecha" => "2003"
                        "volumen" => "21"
                        "numero" => "Suppl&#46; 41"
                        "paginaInicial" => "46S"
                        "paginaFinal" => "53S"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            10 => array:3 [
              "identificador" => "bib0175"
              "etiqueta" => "11"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Usefulness of the Medical Research Council &#40;MRC&#41; dyspnoea scale as a measure of disability in patients with chronic obstructive pulmonary disease"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "J&#46; Bestall"
                            1 => "E&#46; Paul"
                            2 => "R&#46; Garrod"
                            3 => "R&#46; Garnham"
                            4 => "P&#46; Jones"
                            5 => "J&#46; Wedzicha"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1136/thx.54.7.581"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Thorax&#46;"
                        "fecha" => "1999"
                        "volumen" => "54"
                        "paginaInicial" => "581"
                        "paginaFinal" => "586"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10377201"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            11 => array:3 [
              "identificador" => "bib0180"
              "etiqueta" => "12"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Validation of a combined comorbidity index"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:4 [
                            0 => "M&#46; Charlson"
                            1 => "T&#46; Szatrowski"
                            2 => "J&#46; Peterson"
                            3 => "J&#46; Gold"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "J Clin Epidemiol&#46;"
                        "fecha" => "1994"
                        "volumen" => "47"
                        "paginaInicial" => "1245"
                        "paginaFinal" => "1251"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7722560"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            12 => array:3 [
              "identificador" => "bib0185"
              "etiqueta" => "13"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "ATS statement&#58; guidelines for the six-minute walk test"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "colaboracion" => "ATS Committee on Proficiency Standards for Clinical Pulmonary Function Laboratories"
                          "etal" => false
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1164/ajrccm.166.1.at1102"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Am J Respir Crit Care Med&#46;"
                        "fecha" => "2002"
                        "volumen" => "166"
                        "paginaInicial" => "111"
                        "paginaFinal" => "117"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12091180"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            13 => array:3 [
              "identificador" => "bib0190"
              "etiqueta" => "14"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "binGroup&#58; a package for group testing"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:4 [
                            0 => "C&#46; Bilder"
                            1 => "B&#46; Zhang"
                            2 => "F&#46; Schaarschmidt"
                            3 => "J&#46; Tebbs"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "R J&#46;"
                        "fecha" => "2010"
                        "volumen" => "2"
                        "paginaInicial" => "56"
                        "paginaFinal" => "60"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21833347"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            14 => array:3 [
              "identificador" => "bib0195"
              "etiqueta" => "15"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Risk stratification in chronic obstructive pulmonary disease&#46; Can the Spanish guidelines be improved&#63;"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:4 [
                            0 => "R&#46; Golpe"
                            1 => "M&#46; Su&#225;rez-Valor"
                            2 => "O&#46; Castro-A&#241;&#243;n"
                            3 => "L&#46;A&#46; Perez-de-Llano"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/j.arbres.2018.01.035"
                      "Revista" => array:7 [
                        "tituloSerie" => "Arch Bronconeumol&#46;"
                        "fecha" => "2018"
                        "volumen" => "54"
                        "paginaInicial" => "533"
                        "paginaFinal" => "535"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29503066"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                        "itemHostRev" => array:3 [
                          "pii" => "S0002937817311900"
                          "estado" => "S300"
                          "issn" => "00029378"
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            15 => array:3 [
              "identificador" => "bib0200"
              "etiqueta" => "16"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "The relationship between reduced lung function and cardiovascular mortality&#58; a population-based study and a systematic review of the literature"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "D&#46;D&#46; Sin"
                            1 => "L&#46; Wu"
                            2 => "S&#46;F&#46; Man"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:5 [
                        "tituloSerie" => "Chest&#46;"
                        "fecha" => "2005"
                        "volumen" => "127"
                        "paginaInicial" => "1952"
                        "paginaFinal" => "1959"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            16 => array:3 [
              "identificador" => "bib0205"
              "etiqueta" => "17"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Impaired lung function is associated with increased carotid intima-media thickness in middle-aged and elderly Chinese"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "Z&#46; Ma"
                            1 => "Y&#46; Liu"
                            2 => "Y&#46; Xu"
                            3 => "Y&#46; Huang"
                            4 => "M&#46; Xu"
                            5 => "X&#46; Zhu"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1371/journal.pone.0053153"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "PLoS One&#46;"
                        "fecha" => "2013"
                        "volumen" => "8"
                        "paginaInicial" => "e53153"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23457443"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                        "itemHostRev" => array:3 [
                          "pii" => "S0266613812001015"
                          "estado" => "S300"
                          "issn" => "02666138"
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            17 => array:3 [
              "identificador" => "bib0210"
              "etiqueta" => "18"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Chronic obstructive pulmonary disease as a risk factor for cardiovascular morbidity and mortality"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "D&#46; Sin"
                            1 => "S&#46; Man"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1513/pats.200404-032MS"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Proc Am Thorac Soc&#46;"
                        "fecha" => "2005"
                        "volumen" => "2"
                        "paginaInicial" => "8"
                        "paginaFinal" => "11"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16113462"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            18 => array:3 [
              "identificador" => "bib0215"
              "etiqueta" => "19"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Agreement between a simple dyspnea-guided treatment algorithm for stable COPD and the GOLD guidelines&#58; a pilot study"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "C&#46; Cabrera"
                            1 => "C&#46; Casanova"
                            2 => "Y&#46; Mart&#237;n"
                            3 => "V&#46; Mirabal"
                            4 => "M&#46;C&#46; S&#225;nchez"
                            5 => "F&#46; &#193;lvarez"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.2147/COPD.S100853"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Int J Chron Obstruct Pulmon Dis&#46;"
                        "fecha" => "2016"
                        "volumen" => "11"
                        "paginaInicial" => "1217"
                        "paginaFinal" => "1222"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27354780"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            19 => array:3 [
              "identificador" => "bib0220"
              "etiqueta" => "20"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Severe acute exacerbations and mortality in patients with chronic obstructive pulmonary disease"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "J&#46; Soler-Catalu&#241;a"
                            1 => "M&#46; Mart&#237;nez-Garc&#237;a"
                            2 => "P&#46; Rom&#225;n S&#225;nchez"
                            3 => "E&#46; Salcedo"
                            4 => "M&#46; Navarro"
                            5 => "R&#46; Ochando"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1136/thx.2005.040527"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Thorax&#46;"
                        "fecha" => "2005"
                        "volumen" => "60"
                        "paginaInicial" => "925"
                        "paginaFinal" => "931"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16055622"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            20 => array:3 [
              "identificador" => "bib0225"
              "etiqueta" => "21"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "COPD exacerbations&#58; defining their cause and prevention"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "J&#46; Wedzicha"
                            1 => "T&#46; Seemungal"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/S0140-6736(07)61382-8"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Lancet&#46;"
                        "fecha" => "2007"
                        "volumen" => "370"
                        "paginaInicial" => "786"
                        "paginaFinal" => "796"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17765528"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            21 => array:3 [
              "identificador" => "bib0230"
              "etiqueta" => "22"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Effect of exacerbations on quality of life in patients with chronic obstructive pulmonary disease&#58; a 2 year follow up study"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "M&#46; Miravitlles"
                            1 => "M&#46; Ferrer"
                            2 => "A&#46; Pont"
                            3 => "R&#46; Zalacain"
                            4 => "J&#46;L&#46; Alvarez-Sala"
                            5 => "F&#46; Masa"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1136/thx.2003.008730"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Thorax&#46;"
                        "fecha" => "2004"
                        "volumen" => "59"
                        "paginaInicial" => "387"
                        "paginaFinal" => "395"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15115864"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            22 => array:3 [
              "identificador" => "bib0235"
              "etiqueta" => "23"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Comparison of the 2017 and 2015 Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease&#46; Reports impact on grouping and outcomes"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "C&#46; Cabrera L&#243;pez"
                            1 => "C&#46; Casanova Macario"
                            2 => "J&#46;M&#46; Mar&#237;n Trigo"
                            3 => "J&#46;P&#46; de-Torres"
                            4 => "R&#46; Sicilia Torres"
                            5 => "J&#46;M&#46; Gonz&#225;lez"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Am J Respir Crit Care Med&#46;"
                        "fecha" => "2018"
                        "volumen" => "197"
                        "paginaInicial" => "463"
                        "paginaFinal" => "469"
                        "itemHostRev" => array:3 [
                          "pii" => "S0140673616314726"
                          "estado" => "S300"
                          "issn" => "01406736"
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            23 => array:3 [
              "identificador" => "bib0240"
              "etiqueta" => "24"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Prediction of the clinical course of chronic obstructive pulmonary disease&#44; using the new GOLD classification&#58; a study of the general population"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "P&#46; Lange"
                            1 => "J&#46; Marott"
                            2 => "J&#46; Vestbo"
                            3 => "K&#46; Olsen"
                            4 => "T&#46; Ingebrigtsen"
                            5 => "M&#46; Dahl"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1164/rccm.201207-1299OC"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Am J Respir Crit Care Med&#46;"
                        "fecha" => "2012"
                        "volumen" => "186"
                        "paginaInicial" => "975"
                        "paginaFinal" => "981"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22997207"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
          ]
        ]
      ]
    ]
  ]
  "idiomaDefecto" => "es"
  "url" => "/03002896/0000005500000008/v2_201908080730/S0300289618304666/v2_201908080730/es/main.assets"
  "Apartado" => array:4 [
    "identificador" => "45423"
    "tipo" => "SECCION"
    "es" => array:2 [
      "titulo" => "Original Articles / Originales"
      "idiomaDefecto" => true
    ]
    "idiomaDefecto" => "es"
  ]
  "PDF" => "https://static.elsevier.es/multimedia/03002896/0000005500000008/v2_201908080730/S0300289618304666/v2_201908080730/es/main.pdf?idApp=UINPBA00003Z&text.app=https://archbronconeumol.org/"
  "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0300289618304666?idApp=UINPBA00003Z"
]
Article information
ISSN: 03002896
Original language: Spanish
The statistics are updated each day
Year/Month Html Pdf Total
2024 October 68 18 86
2024 September 92 17 109
2024 August 126 61 187
2024 July 138 26 164
2024 June 147 30 177
2024 May 176 39 215
2024 April 106 31 137
2024 March 118 24 142
2024 February 81 31 112
2023 August 3 0 3
2023 July 2 1 3
2023 June 6 0 6
2023 May 5 3 8
2023 April 2 1 3
2023 March 23 3 26
2023 February 154 28 182
2023 January 93 33 126
2022 December 179 49 228
2022 November 183 43 226
2022 October 169 50 219
2022 September 113 45 158
2022 August 91 48 139
2022 July 86 61 147
2022 June 102 52 154
2022 May 101 53 154
2022 April 90 52 142
2022 March 130 77 207
2022 February 91 33 124
2022 January 91 33 124
2021 December 86 49 135
2021 November 81 48 129
2021 October 137 64 201
2021 September 77 55 132
2021 August 68 35 103
2021 July 1 0 1
2021 June 3 4 7
2021 May 3 2 5
2021 April 1 2 3
2021 March 6 0 6
2021 February 1 2 3
2020 December 1 2 3
2020 November 4 4 8
2020 October 2 2 4
2020 August 5 2 7
2020 July 1 0 1
2020 June 1 2 3
2020 April 2 2 4
2020 March 56 13 69
2020 February 97 52 149
2020 January 10 6 16
2019 December 5 6 11
2019 November 8 7 15
2019 October 29 17 46
2019 September 38 22 60
2019 August 188 79 267
2019 July 3 4 7
2019 June 4 0 4
2019 May 2 0 2
2019 April 22 8 30
2019 March 16 10 26
2019 February 35 24 59
Show all

Follow this link to access the full text of the article

Archivos de Bronconeumología

Are you a health professional able to prescribe or dispense drugs?